mobġ l konutların türkġ ye' dekġ uygulanabġ lġ rlġğġ nġ nġ rdelenmesġ ġstanbul teknġ künġ versġ ...

167 Pages·2015·16.41 MB·Turkish

ĠSTANBUL TEKNĠ K ÜNĠVERSĠTESĠ  FEN BĠLĠ MLERĠ ENSTĠTÜSÜ

MOBĠL KONUTLARIN TÜRKĠYE’ DEKĠ
UYGULANABĠLĠRLĠĞĠ NĠN ĠRDELENMESĠ

YÜKSEK LĠSANS TEZĠ
Y. Mi m. AyĢe Ferhan ÇOLAK

(502021040)
Tezin Enstitüye Verildiği Tarih : 27 Aralık 2004
Tezin Savunulduğu Tarih : 28 Ocak 2005

Tez DanıĢmanı : Doç. Dr. Ziya OK

Diğer Jüri Üyeleri Prof. Dr. Nur Esin (Ġ.T.Ü.)
Prof. Dr. Hüseyin Cengiz (Y. T. Ü.)

OCAK 2005
ÖNSÖZ
Öncelikle tüm çalıĢmaları m süresince yardı mlarını esirgemeyen değerli hocam Doç.
Dr. ZĠYA OK‟ a sonsuz teĢekkürleri mi bir borç biliri m.
Seminer dersindeki eleĢtirilerinden dolayı Prof. Dr. Nur Esin ve Prof Dr. Vildan
Ok‟a,
“Dar Gelirliler Ġçin Konut” dersini yürüten Doç. Dr. Gülçin Pulat Gökmen‟e,
Doç. Dr. Sinan Mert ġener‟e,
araĢtırmaları m esnasında beni yalnız bırakmayan annem ve babam Nuran-Hasan
Çolak‟ a, kardeĢi m Mi mar Reyhan Çolak‟a,
kamping araĢtırmaları mda ve diğer araĢtırmalarımda yardı mını esirgemeyen Mi mar
Onur Altınok‟a,
gösterdikleri tavizden ve yardı mlarından dolayı iĢ yeri m SHOP DESI GN‟ e,
çeĢitli kaynaklara ulaĢmamda yardı m eden arkadaĢı m Aylin Sayın‟a,
manevi desteğini esirgemeyen Mahire Kar, Gülçin Küçükerdal ve Serap Bulat‟a,
teĢekkür ederi m.
27.12.2004 AYġE FERHAN ÇOLAK

ii
ĠÇĠNDEKĠLER

KISALTMALAR v
TABLO LĠSTESĠ vi
ġEKĠL LĠSTESĠ vii
ÖZET xi
SUMMARY xii
1. GĠRĠġ 1
2. MOBĠL KONUTLAR 20
2.1. Mobil Konutun Tanı mı 22
2.2. Mobil Konutun Bir Üreti m Biçi mi Olarak Ortaya ÇıkıĢı 26
2.2.1. Amerika'da Durum 26
2.2.2. Ġngiltere'de Durum 38
2.3. Günümüzde Mobil Konutun Tercih Edil me Sebepleri 40
3. MOBĠL KONUT PARKLARI 47
3.1. Mobil Konut Parklarının Tasarlanma Amacı 47
3.2. Mobil Konut Parklarının Tasarlama Ġlkeleri 52
3.2.1. Mobil Konut Parkında Yer Seçi mi 54
3.2.2. Yol ve Park Ġmkanları 57
3.2.3. ĠĢleve Uygun Her Bir Mobil Konuta Ait Alanların Saptanması 58
3.2.4. KomĢuluk Kriterleri 59
3.2.5. Mekanlar Arası EriĢebilirlik/EriĢilemezlik 60
3.2.6. Her Bir Mobil Konuta Ait Uygun Mekanların Yaratılması 61
3.2.7. Parsel Büyüklüğü Sınır Elemanlarının Yüksekliği 62
3.2.8. Sosyal Yapılar 63
3.2.9. Tesisat 65
3.2.10. Ġklimsel Özellikler 66
3.2.11. Esneklik 67
4. MOBĠL KONUT ÇEġĠTLERĠ 69
4.1. Sürekli Konaklama Amaçlı Mobil Konutlar 70
4.2. Geçici Konaklama Amaçlı Mobil Konutlar 81
4.2.1. Turizm Amaçlı Kullanılan Mobil Konutlar 84
4.2.2. Doğal Afetler Sonrası Acil Konut Ġhtiyacını KarĢılamak Amacıyla Kullanılan
Mobil Konutlar 87
4.2.3. ĠĢ, AraĢtırma, Öğrenci Konaklama Amaçlı Kullanılan Mobil Konutlar 93
5. TÜRKĠYE' DE MOBĠL KONUT UYGULAMALARI 100
5.1. Yere Bağlanan Mobil Konutlar 102
5.2. Hareketli Mobil Konutlar (Karavan Örneği) 109
iii
6. MOBĠL KONUTLARIN TÜRKĠYE' DEKĠ UYGULANABĠLĠRLĠĞĠ ĠLE ĠLGĠLĠ
ARAġTIRMALAR 114
6.1. Adı m I. Ġstanbul ve Antalya‟da Bulunan ve Ġçinde Mobil Konutların da Bulunduğu
Bazı Kampinglerle Ġlgili Gözlemler 114
6.2. Adı m II. Istanbul‟da Daha Çok Dar Gelirlinin YaĢadığı Bir Bölgede Dar Gelirlinin
Mobil Konuta BakıĢı 127
6.3. Adı m III. Istanbul Teknik Üniversitesi Mi marlık Fakültesi'nde Lisans, Yüksek
Lisans ve Doktora Öğrencilerinin Mobil Konutların Tükiye‟de Uygulanabilirliği
Konusuna BakıĢı 136
7. SONUÇ 140
KAYNAKLAR 147
ÖZGEÇMĠġ 155

iv
KISALTMALAR
MDU : Mobile Dwelling Unit
DDU : Dymaxion Dwelling Unit
MHMA : Mobile Home Manufecturers Assocition
FHA : Federal Housing Administration
NHA : National Housing Agency
B. L. P.S. : Beaudouin, Lods, Prouve, Strasbourg
ĠDMP : Ġstanbul Deprem Master Planı

v
TABLO LĠSTESĠ
Sayfa No

Tablo 6.1. Ġki Konut Tipi Hakkındaki DüĢünceler ........................................... 130
Tablo 6.2. Dar Gelirlinin idealindeki Konutun Tiplere Göre Yüzdelik
Dağılı mı ........................................................................................... 132
Tablo 6.3. Mobil Konut Tiplerinin Öncelik sırası ……………………. ……… 137
Tablo 6.4. Mobil Konutların GeliĢmiĢ Ülkelerde Tercih Edilme Sebepleri...... 137
Tablo 6.5. Mobil Konutun Türkiye‟de Kullanıl ma Amaçları............................ 137
Tablo 6.6. Gecekondu Sorununa Bir Çözüm Önerisi Olarak Sunulan Mobil
Konutla Ġlgili DüĢünceler .................................................. 1 3 8
Tablo 6.7. Ġstanbul‟da Mobil Konut Gör mek Ġstenil mesi/Ġstenil memesi
Yüzdelik Oranları............................................................................. 138
Tablo 6.8. Ġstanbul‟da Uygulanabilecek Mobil Konut Parkları Yerleri............ 139
Tablo 6.9. Mobil Konutta YaĢamak Ġsteyip Ġstememe Yüzdeleri..................... 139

vi
ġEKĠL LĠSTESĠ
Sayfa No
ġekil 1.1 : Çin‟de DüĢmanlara KarĢı Güvenlik ve Saldırı Amaçlı
Kullanılan Mobil Kuleler.............................................................. 3
ġekil 1.2 : .Konut taĢıyan Bir Kabile, Malezya.............................................. 3
ġekil 1.3 : Geleneksel Çadır Strüktür Örnekleri............................................. 4
ġekil 1.4 : Orta Asya‟da YaĢayan Göçebeler ............................................... 4
ġekil 1.5 : Yüzer Konut Yangsou, Çin........................................................... 5
ġekil 1.6 : Mobil Uyku Kabini ...................................................................... 7
ġekil 1.7 : Mikromi mari Özellik TaĢıyan Karavan........................................ 7
ġekil 1.8 : Yona Friedman‟ın Uzaysal Kent ÇalıĢması .................................. 9
ġekil 1.9 : Archigram‟ın (Ron Herron ve Bryan Harvey) Walking City
ÇalıĢmaları...................................................................................... 10
ġekil 1.10 : Archigram‟ın ( Warren Chalk ve Peter Cook) Tasarladığı Plug-In
City, 1964....................................................................................... 10
ġekil 1.11 : Ron Herron ve Warren Chalk‟ın Tasarladığı Gaket Kapsülü,
1965............................................................................................... 11
ġekil 1.12 : Freier Architect‟ in Kurdukları Ütopyada Ġstanbul Boğazını
Seçtikleri Tasarı m......................................................................... 12
ġekil 1.13 : Katavalos‟un Yüzen Kent Tasarı mı.............................................. 13
ġekil 1.14 : Buckminster Fuller‟in Tasarladığı DDU (Dymaxion Dwelling
Unit), 1946..................................................................................... 14
ġekil 1.15 : Dymaxion Wichita House ........................................................... 15
ġekil 1.16 : Frei Otto‟nun Köpüklerle Yaptığı Bir ÇalıĢma............................. 16
ġekil 1.17 : Reyner Banham‟ın „No-houses‟ Adlı Herhangi Bir Yere Uyum
Sağlayabilecek Enviroment-Bubble‟si......................................... 16
ġekil 1.18 : Steven Brower‟in Pinomatik Olarak 1998‟de Tasarladığı
Mobil Konut Parkı, U-town.......................................................... 17
ġekil 2.1 : ġili‟de Öküzler Yardı mıyla TaĢınan Bir Konut............................ 21
ġekil 2.2 : Langwei Kentinde Ġnsanlar Vasıtasıyla TaĢınan Konut, Malezya... 21
ġekil 2.3 : Yeni Zelanda‟da Deniz TaĢı macılığıyla Getirilen Bir Konut
Grubu............................................................................................ 22
ġekil 2.4 : Amerika‟da Bir Araç Vasıtasıyla TaĢınabilen Konut................... 22
ġekil 2.5 : ġasesi Olan Mobil Konut Örneği................................................. 24
ġekil 2.6 : Mobil Konut Parkında YaĢayan Bir Aile..................................... 24
ġekil 2.7 : Römork Örneği............................................................................. 26
ġekil 2.8 : Eski Bir Karavan Örneği.............................................................. 27
ġekil 2.9 : Otomobilin Arkasına Takılarak Götürülen Karavan.................... 27
ġekil 2.10 : Carl X. Mayer in 1940‟ta Tasarladığı Geleceğin
Göçebe(treyler) Konutu................................................................ 28
ġekil 2.11 : Bir Araya Gel miĢ Mobil Konut Biri mleri YaĢamı....................... 29
ġekil 2.12 : Büyük Boyutlu Mobil Konut Ġç Dizaynı ..................................... 30
vii
ġekil 2.13 : Küçük Boyutlu Mobil Konut Ġç Dizaynı.................................... 30
ġekil 2.14 : 1950‟lerin Hippi – Özgür YaĢamı ............................................. 31
ġekil 2.15 : Modüller Halinde Tırlar Vasıtasıyla TaĢınan ve Bir Kutu Gibi
Açılan Üniteler ............................................................................ 33
ġekil 2.16 : Tırlarla Yatay Olarak Getirilip, Apart man Blokları Gibi DüĢey
Hale Getirilen Mobil Konut ......................................................... 35
ġekil 2.17 : Vinçle TaĢınarak YerleĢtirilen Mobil Konut Örneği ................. 37
ġekil 2.18 : Modüler Biri mlerin Bir Araya Gel mesiyle OluĢan Mobil
Konut ........................................................................................... 37
ġekil 2.19 : Ġtalya‟da Mobil Konut YerleĢmesi ............................................ 38
ġekil 2.20 : Londra‟da Yapıl mıĢ Olan Mobil Konut, Ġngiltere ..................... 38
ġekil 2.21 : Birmingham‟da Uygulamaya GeçmiĢ Olan 2 Katlı Plastikten
Yapıl mıĢ Mobil Konut Örneği, Ġngiltere, 1963 ........................... 39
ġekil 2.22 : Kalifornya‟da Bir Mobil Konut YerleĢmesi, Amerika .............. 41
ġekil 2.23 : Günümüzde uygulanmıĢ olan mobil konut örneği 1, 2004 ....... 43
ġekil 2.24 : Günümüzde uygulanmıĢ olan mobil konut örneği 2, 2004 ....... 44
ġekil 2.25 : Günümüzde uygulanmıĢ olan mobil konut örneği 3, 2004 ....... 45
ġekil 2.26 : Günümüzde uygulanmıĢ olan mobil konut örneği 4, 2004 ....... 45
ġekil 3.1 : Mobil Konut Parkı Örneği 1....................................................... 48
ġekil 3.2 : Mobil Konut Parkı Örneği 2....................................................... 49
ġekil 3.3 : Mobil Konut Parkı Örneği 3....................................................... 50
ġekil 3.4 : Mobil Konut Parkı Örneği 4....................................................... 51
ġekil 3.5 : Mobil Konut Parkı Örneği 5....................................................... 51
ġekil 3.6 : Mobil Konut Parkı Örneği 6....................................................... 53
ġekil 3.7 : Mobil Konut Parkı Örneği 7....................................................... 55
ġekil 3.8 : Mobil Konut Parkı Örneği 8....................................................... 58
ġekil 3.9 : Mobil Konut Parkında Otopark Düzeni..................................... 59
ġekil 3.10 : Mobil Özelliğini YitirmiĢ Gibi Görünen Tekerleklerin
Gizlenmesi ve Bir Terasın Eklendiği Bir Mobil Konut
Örneği........................................................................................... 60
ġekil 3.11 : Engelliler Ġçin Mobil Konut GiriĢine Yapıl mıĢ Olan Engelli
Asansörü ve Rampası .................................................................. 60
ġekil 3.12 : Mobil Konut Parseli Tasarlama Kriterleri.................................. 61
ġekil 3.13 : Mobil Konut Parkı Parsel Büyüklüğü........................................ 62
ġekil 3.14 : Mobil Konut Parseli Ebatları...................................................... 63
ġekil 3.15 : Mobil Konut Parkı Servis Binası Örneği.................................... 64
ġekil 3.16 : Servis Biri mlerinin Mobil Konut Parkı Ġçindeki Yeri ............... 64
ġekil 3.17 : Mobil Konutun YerleĢtiril me ve Tesisat Bağlama AĢamaları... 65
ġekil 3.18 : Mobil Konutların Ġkli msel ġartlara Göre Park Alanında
Yönlendiril mesi ........................................................................... 66
ġekil 3.19 : 1995 Yılında TasarlanmıĢ Bir Mobil Konuta ÇeĢitli
Varyasyonlarda Uygulanabilen Mobil Servis Birimleri............... 67
ġekil 3.20 : Mobil Konut Biri minin Hem Ġçinin Hem de DıĢının Esnek
Ol ması Mobil Konut Parsellerinin Büyüklüğünü
Etkilemektedir.............................................................................. 68
ġekil 4.1 : Abaküs Mi marlarının Tasarladığı P/ A House ........................... 73
ġekil 4.2 : P/ A House‟ nin Üreti m AĢamaları............................................. 74
ġekil 4.3 : Wallis Allan‟ın Yaptığı AraĢtırmada Sürekli Kal ma Amaçlı
Kullanılan Mobil Konutların GörünüĢleri................................... 75
ġekil 4.4 : Mobil Konutun Sürekli Konaklama Amaçlı Kullanıl masının
viii
Süreci ........................................................................................... 76
ġekil 4.5 : Wallis Allan‟ın AraĢtırmasındaki Zamanla Ġhtiyaçlara Göre
Mobil Konutun DeğiĢi mi ............................................................. 77
ġekil 4.6 : e-HIVE Projesinin GörünüĢü.................................................... 77
ġekil 4.7 : e-HIVE Plan, Ünitelerin TaĢınması........................................... 78
ġekil 4.8 : MDU Biri mlerinin Bir Strüktür Ġçerisindeki Kurulumu............ 79
ġekil 4.9 : MDU ġematik Planı ve GörünüĢü.............................................. 80
ġekil 4.10 : Bireysel Ada............................................................................... 83
ġekil 4.11 : Hollanda‟da Houseboat‟lar......................................................... 83
ġekil 4.12 : Hong Kong‟da Yüzerevler......................................................... 83
ġekil 4.13 : Geçici Konaklama Amaçlı Kullanılan Deprem Konutu, Ġtalya.. 84
ġekil 4.14 : Markies Adlı Tatil Evinin AçılıĢı ve Yan Duvarları Açıldıktan
Sonraki GörünüĢü......................................................................... 85
ġekil 4.15 : Markies. Plan, Kesit, GörünüĢ.................................................... 86
ġekil 4.16 : Markies. Ġç Dizayn..................................................................... 86
ġekil 4.17 : Amerika‟da Afet Sonrası Mobil Konut Uygulaması.................. 89
ġekil 4.18 : Ġtalya‟da Yapıl mıĢ Olan Katlanabilir Konteyner Deprem
Konutu.......................................................................................... 89
ġekil 4.19 : Ġtalya‟da Doğal Afetler Ġçin TasarlanmıĢ Mobil Konut
Uygulaması................................................................................... 90
ġekil 4.20 : Ġtalya‟da UygulanmıĢ Mobil Konutlar....................................... 91
ġekil 4.21 : Shigeru Ban‟ın Kobe‟de Uygulanan Kağıt Tüp Evleri.............. 91
ġekil 4.22 : Japonya‟da TasarlanmıĢ Ġç Ġçe Geçen Hücre Birimler............... 92
ġekil 4.23 : Aistrei m‟in Ġç GörünüĢü............................................................. 95
ġekil 4.24 : Aistrei m Adlı Motorkaravan‟ın Plan ve Kesiti.......................... 96
ġekil 4.25 : Göçebe Hayat YaĢayan Bir Çingene Grubu............................... 97
ġekil 4.26 : Ġtalya‟da Katlanabilir Mobil Sağlık Biri mi................................ 97
ġekil 4.27 : Mobil Okul................................................................................. 98
ġekil 4.28 : Mobil Ofis.................................................................................. 98
ġekil 4.29 : Uzayda Kurul muĢ Olan Mobil YerleĢme................................... 99
ġekil 5.1 : Türklerin YaĢadığı Yurtların Planı ve Strüktür Detayı.............. 101
ġekil 5.2 : Tatar Türkleri‟nin Yurtlarını TaĢı ması ...................................... 102
ġekil 5.3 : Türklerde Kara Çadır.................................................................. 102
ġekil 5.4 : Mobarch ġematik Plan, 2004..................................................... 106
ġekil 5.5 : Shigeru Ban‟ın Kağıt Tüp Evleri ve Ġçten GörünüĢü................. 107
ġekil 5.6 : Han Tümertekin. Konteyner Evler............................................. 108
ġekil 5.7 : Antalya Göynük Kamping.......................................................... 112
ġekil 5.8 : Bir Karavan Ġçi........................................................................... 112
ġekil 6.1 : Ġstanbul Çiroz Kamping ġematik Plan....................................... 115
ġekil 6.2 : Çiroz Kamping Ġç GörünüĢleri................................................... 116
ġekil 6.3 : Tosun Ailesine Ait Karavan…………………………………... 117
ġekil 6.4 : Ġstanbul Ataköy Kamping ġematik Plan.................................... 118
ġekil 6.5 : Ataköy Kamping Önü................................................................. 119
ġekil 6.6 : Antalya Alanya Ġncekum Or man Kampı ġematik Plan.............. 120
ġekil 6.7 : Ġncekum Or man Kampı GörünüĢleri.......................................... 121
ġekil 6.8 : Göynük Kamping GiriĢi............................................................. 122
ġekil 6.9 : Antalya Göynük Or man Kampı ġematik Plan........................... 123
ġekil 6.10 : Göynük Kamping Genel GörünüĢ.............................................. 124
ġekil 6.11 : Dilek- Mustafa Gülaçar Mobil Konutu...................................... 124
ġekil 6.12 : Greenpark Otel Genel GörünüĢ.................................................. 125
ix
ġekil 6.13 : Antalya Manavgat Greenpark Otel ġematik Plan...................... 126
ġekil 6.14 : Greenpark Otel Mutfak Bölümü GörünüĢü................................ 127

x