maden tetkik ve arama genel müdürlüğü

83 Pages·2017·9.46 MB·Turkish

MADEN TETKİK VE ARAMA GENEL
MÜDÜRLÜĞÜ

EDİRNE İLİ MERKEZ HASANAĞA KÖYÜ
JEOTERMAL ENERJİ ARAMALARI
PROJE TANITIM DOSYASI

Edirne Merkez Hıdırağa Köyü
(EMH-2 Sondajı 2015/01 Numaralı Ruhsat)
Edirne Merkez Hasanağa Köyü
(EMH-1 Sondajı 2015/02 Numaralı Ruhsat)

ANKARA
Nisan–2017
MADEN TETKİK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
PROJE SAHİBİNİN ADI

ÜNİVERSİTELER MAHALLE Sİ DUMLUPINAR BULVARI
ADRESİ
NO:139 06800 ÇAN KAYA/ANKARA

TELEFON, GSM VE FAKS 0(312) 201 10 00 Santral

NUMARASI 0(312) 201 2513-201 2500

0(312) 285 42 71 Faks

E-POSTA [email protected]

PROJENİN ADI Edirne Jeotermal Enerji Aramaları
PROJE BEDELİ 850.000 TL
PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN
Edirne Merkez Hıdırağa (EMH-2 Sondajı –2015/01 Numaralı
AÇIK ADRESİ (İLİ, İLÇESİ,
Ruhsat), Edirne Merkez Hasanağa (EMH-1 Sondajı –2015/02
MEVKİİ) Numaralı Ruhsat)
PROJENİN ÇED 25.11.2014 tarih ve 29186 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
YÖNETMELİĞİ yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinin
KAPSAMINDAKİ YERİ EK II Madde 55’de belirtilen “Maden, petrol ve jeotermal
(SEKTÖR, ALT SEKTÖR) kaynak arama projeleri, (Sismik, elektrik, manyetik,
elektromanyetik, jeofizik vb. yöntemle yapılan aramalar hariç)”
kapsamında yer almaktadır.
Madencilik ve taş ocakçılığını destekleyici test amaçlı sondaj
PROJENİN NACE KODU
faaliyetleri (petrol ve doğalgaz için yapılanlar hariç)
MADEN TETKİK ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
RAPORU HAZIRLAYAN
-Çevre Araştırmaları Dairesi Başkanlığı
ÇALIŞMA
-Enerji Hammadde Etüt ve Arama Dairesi Başkanlığı
GRUBUNUN/KURULUŞUN
-Sondaj Dairesi Başkanlığı
ADI

ÜNİVERSİTELER MAHALLESİ DUMLUPINAR BULVARI
ADRESİ
NO:139 06800 ÇANKAYA/ANKARA
0(312) 201 25 00
TELEFON VE FAKS
0(312) 201 25 13
NUMARALARI
0(312) 285 42 71
PROJETANITIM
DOSYASININ SUNUM 10.04.2017
TARİHİ
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER ...................................................................................................................... ii
TABLOLAR DİZİNİ ............................................................................................................ iii
ŞEKİLLER DİZİNİ .............................................................................................................. iii
EKLER DİZİNİ .................................................................................................................... iii
TANIM VE KISALTMALAR ............................................................................................. iv
PROJENİN TEKNİK OLMAYAN ÖZETİ .......................................................................... 1
1) PROJENİN ÖZELLİKLERİ ............................................................................................. 5
a) Projenin ve Yerin Alternatifleri (Proje teknolojisinin ve proje alanının seçilme
nedenleri) ........................................................................................................................... 5
b) Projenin İş Akım Şeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Çalışacak Personel
Sayısı .................................................................................................................................. 5
Projenin Kapasitesi ......................................................................................................... 6
c) Doğal Kaynakların Kullanımı (Arazi Kullanımı, Su Kullanımı, Kullanılan Enerji Türü
Vb.) .................................................................................................................................. 22
ç) Atık Miktarı (Katı, Sıvı, Gaz vb.) ve Atıkların Kimyasal, Fiziksel ve Biyolojik
Özellikleri ........................................................................................................................ 24
d) Kullanılan Teknoloji ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski ................... 36
Şekil 6: Acil Durum Eylem Planı ........................................................................................ 37
2) PROJENİN YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ ..... 37
a) Mevcut Arazi Kullanımı ve Kalitesi (Tarım Alanı, Orman Alanı, Planlı Alan, Su
Yüzeyi vb.) ....................................................................................................................... 37
b) EK-V’deki Duyarlı Yöreler Listesi Dikkate Alınarak Korunması Gereken Alanlar .. 39
3) PROJENİN İNŞAAT VE İŞLETME AŞAMASINDA ÇEVRESEL ETKİLER VE
ALINACAK ÖNLEMLER ................................................................................................. 42
3.1.SIVI ATIKLAR ......................................................................................................... 42
3.2. TOZ VE GAZ ATIKLAR ......................................................................................... 45
3.3. KATI ATIKLAR ...................................................................................................... 46
3.4. GÜRÜLTÜ ............................................................................................................... 49
NOTLAR VE KAYNAKLAR ............................................................................................ 52

ii
TABLOLAR DİZİNİ
Tablo 1. Projenin Maliyet Ve Gider Kalemleri. .................................................................... 4
Tablo 2. Makine Ekipmanı .................................................................................................... 4
Tablo 3- Ruhsata İlişkin Bilgiler ........................................................................................... 7
Tablo 4.Ruhsat Alanı, Sondaj Mahalli Ve Lokasyonuna Ait Koordinat Bilgileri. ............... 7
Tablo 5..Evsel Nitelikli Katı Atık Miktarı ........................................................................... 26
Tablo 6.Motorinin Özellikleri.............................................................................................. 29
Tablo 7 Dizel Araçlardan Yayılan Kirlenmenin Yayın Faktörleri (Gr/Lt) ......................... 30
Tablo 8. Proje Kapsamında Kullanılacak Makinelerin Yakıtlarından Kaynaklı Kirletici
Değerler ....................................................................................................................... 30
Tablo 9 Kütlesel Debiler...................................................................................................... 30
Tablo 10.Toz Emisyon Faktörleri ........................................................................................ 31
Tablo 11. Gürültü Kaynakları .............................................................................................. 33
Tablo 12. Proje Kapsamında Kullanılacak İş Makineleri Ses Gücü Seviyeleri .................. 33
Tablo 13. Proje Kapsamında Oluşacak Ses Gücü Seviyeleri .............................................. 35
Tablo 14. Endüstri Tesisleri İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri .................................... 35
Tablo 15 Atık Türü, Bertaraf Yöntemi Ve Alınacak Önlemler ........................................... 48

ŞEKİLLER DİZİNİ
Şekil 1. Jeotermal Kaynak Arama Sondajı İş Akım Şeması ................................................. 5
Şekil 2 Tekniğine Uygun Yapılmış 1500 M. Derinlikte Planlanan Jeotermal Kuyu
(Ölçeksiz)..................................................................................................................... 12
Şekil 3: Çalışma Alanı Ve Civarının Genelleştiriliş Dikme Kesiti (Stratigrafi) ................. 15
Şekil 4 Sondaj Çamuru Havuzu .......................................................................................... 19
Şekil 5: Acil Durum Eylem Planı ........................................................................................ 37

EKLER DİZİNİ

EK 1.RUHSAT ALANI, VE SONDAJ LOKASYONU ALANLARINA AİT
KOORDİNAT BİLGİLERİ ......................................................................................... 53
EK 2.TAAHHÜTNAME ..................................................................................................... 54
EK 3:EDİRNE İLİ DAHİLİNDE YAPILMASI PLANLANAN SONDAJLARA AİT YER
BULDURU HARİTASI .............................................................................................. 55
EK 4:EDİRNE İLİ DAHİLİNDE MTA ADINA KAYITLI RUHSATLAR ...................... 56
iii
EK 5.RUHSAT SINIRLARI VE KUYULARI GÖSTEREN 1/25000 ÖLÇEKLİ
TOPOGRAFİK HARİTALAR .................................................................................... 58
EK 6.EMH-1 VE EMH-2 SONDAJLARINA AİT UYDU GÖRÜNTÜLERİ ................... 59
EK 7. ÇALIŞMA YAPILACAK RUHSATLARA AİT 1/25000 ÖLÇEKLİ JEOLOJİ
HARİTASI .................................................................................................................. 61
EK 8.SONDAJ ÇAMURUNA EKLENMESİ PLANLANA KİMYASALLARA İLİŞKİN
GÜVENLİK BİLGİ FORMLARI ............................................................................... 62
EK 9.FOSSEPTİK PLANI .................................................................................................. 69
EK 10.ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞININ DÖNER SERMAYE İŞLEM
BEDELİNE İLİŞKİN YAZISI .................................................................................... 70
EK 11.ÇEVRE DÜZENİ PLANI, LEJANDI, NOTLARI .................................................. 71
EK 12.ACİL DURUM EYLEM PLANI ............................................................................. 74
EK 13.YETERLİK BELGESİ ............................................................................................. 75

TANIM VE KISALTMALAR
ÇED : Çevresel Etki Değerlendirmesi
UTM : Universal Transverse Mercator
AKM : Askıda Katı Madde
UVS : Uzun Vadeli Sınır
KVS : Kısa Vadeli Sınır Değer
PM : Partiküller Madde
CBS : Coğrafi Bilgi Sistemleri
RG : Resmi Gazete
ÇGDYY : Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği
SKHKKY : Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği
HKDYY : Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği
MAK : Merkez Av Komisyonu
KAKY : Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
ÖÇK : Özel Çevre Koruma
TUİK : Türkiye İstatistik Kurumu
DSİ : Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü
MTA : Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü
EKK : En Küçük Kareler Yöntemi
M : Büyüklük
MİGEM : Maden İşleri Genel Müdürlüğü
TÜİK : Türkiye İstatistik Kurumu
USEPA : Amerika Birleşik Devletleri Çevre Koruma Ajansı
EPDK : Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu
ER : Erişim Numarası
RN : Ruhsat Numarası
No : Numara
Ha : hektar
m : metre
kg/sa : kilogram/saat
ms : mili saniye
iv
km : kilometre
ton/m3 : ton/metreküp
m3 : metreküp
Π : Pi Sayısı
r : yarıçap
h : yükseklik
kg/dm3 : kilogram/desimetreküp
kg : kilogram
dk : dakika
dk/m : dakika/metre
sa : saat
L : litre
q : atıksu debisi
lt/kişi.gün : litre/kişixgün
m3/saat : metreküp/saat
kg/ton : kilogram/ton
kg/saat : kilogram/saat
kW : kilowatt
MW : Megawatt
C : Karbon
H2 : Hidrojen
O2 : Oksijen
S : Kükürt
Lb/beygir-saat : Libre/beygir-saat
Kg/kw-saat : kilogram/kiloWatt-saat
PM10 : 10 mm ve daha büyük partikül maddeler
SO2 : Kükürtdioksit
NOx : Azoroksitleri
CO : Karbonmonoksit
P : Güç
Lw : Hesaplanan İş Makinesi Gürültü Değeri
Lwt : Hesaplanan İş Makinesi Gürültü Değerleri Toplamı
Lgag : Desibel A (dBA) olarak gündüz-akşam-gece
Lgündüz : A ağırlıklı ses seviyesi enerji ortalaması gündüz zaman dilimi verisi
Lakşam : A ağırlıklı ses seviyesi enerji ortalaması akşam zaman dilimi verisi
Lgece : A ağırlıklı ses seviyesi enerji ortalaması gece zaman dilimi verisi
Leq : Belli bir süre içinde seviyeleri değişim gösteren gürültünün enerji açısından eşdeğeri
olan sabit seviyesi
dB : Birbirinden mertebe farklılıkları gösteren, nicelikleri anlamlı olarak ifade etmede
kullanılan logaritmik bir ölçeği,
BA : İnsan işitme sisteminin düşük şiddetteki seslere karşı en çok hassas olduğu orta ve
yüksek frekanslara daha fazla ağırlık veren, A ağırlıklı ses seviyesi olarak tabir edilen ve
gürültünün etkilenim değerlendirilmesi ve kontrolünde yaygın olarak kullanılan bir ses
seviyesi ölçütünü,
Hz : Hearzt-Frekans Birimi mm/s : milimetre/saniye
EX : Tükenmiş
LR : Az Tehdit Altında
EW : Doğada Tükenmiş
LR (cd) : Koruma Önlemleri rektiren
CR : Çok Tehlikede
v
LR (nt) : Tehdit altına girebilir
EN : Tehlikede
LR (lc) : En Az Endişe Verici
VU : Zarar Görebilir
DD : Veri Yetersiz
NE : Değerlendirilen vb. : Ve başkaları, ve benzerleri
% : Yüzde
‰ : Binde
B : Batı
bkz. : Bakınız
cm : Santimetre
ÇDP : Çevre Düzeni Planı
vi
PROJENİN TEKNİK OLMAYAN ÖZETİ
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Maden Tetkik ve Arama (MTA) Genel
Müdürlüğü 2804 sayılı kanun ile "Memleketimizde işletmeğe elverişli maden ve taşocağı
sahaları bulunup bulunmadığını ve işletilen maden ve taşocaklarının daha faydalı surette
işletilmelerinin nelere mütevakkıf olduğunu araştırmak ve buna muktazi veya müteferri
bulunan arama ameliyatı, fenni ve jeolojik tetkikat, kimyevi tahlil ve fenni tecrübeler yapmak,
harita almak, plan, mürtesem, maktalar resmetmek, proje ve fenni raporlar, rantabilite
hesapları tanzim etmek gibi bütün teknik ve ilmi işleri görmek ve memleketin madenlerinde
ve maden sanayiinde çalışacak Türk mühendis, fen memuru, ustabaşı ve mütehassıs işçi
yetiştirmek" görevini üstlenmiş bulunmaktadır. Bu itibar ile Ülkemiz de uygulanan Kalkınma
Planları çerçevesinde Türkiye' de madencilik sektörünün GSYH içerisindeki payını
artırabilmek için Yatırım Programı kapsamında arama ve araştırma projeleri yürütmektedir.
Proje konusu faaliyet, kurumumuz tarafından, Edirne-Merkez İlçe , Hasanağa Köyü
(2015-02 Numaralı Ruhsat- 4200 hektar) ile Edirne-Merkez İlçe-Hıdırağa Köyü (2015-01
Numaralı Ruhsat -4600 hektar) alanının 5400 m2’lik kısmı kullanılarak gerçekleştirilmesi
planlanan, jeotermal kaynak arama faaliyetidir. Arama faaliyeti kapsamında Edirne İli Merkez
Hasanağa Köyü (2015-02 Numaralı Ruhsat) mevkiinde 1328 Ada 71 Parselde, Hıdırağa Köyü
(2015-01 Numaralı Ruhsat) mevkiinde 557 Parselde jeotermal kaynak arama ruhsatlı alanda
birer adet 1500 metre derinlikte sondaj çalışmasını yapılması planlanmaktadır (Ek-2).
Yapılması planlanan sondaj faaliyeti şahsa ait tarım arazisinde yapılacak olup, sondaj
çalışması yapılmadan önce, çalışmanın yapılabilmesi için ilgili kamu kurum ve
kuruluşlarından ve arsa sahiplerinden gerekli izinler alınacaktır.
2 noktada yapılması planlanan jeotermal kaynak arama amaçlı sondaj projesi; 25
Kasım 2014 tarih ve 29186 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED
Yönetmeliği; Ek-2 listesi Seçme Eleme Kriterleri Uygulanacak Projeler Listesi 55) Maden,
petrol ve jeotermal kaynak arama projeleri (Sismik, elektrik, manyetik, elektromanyetik,
jeofizik vb. yöntemle yapılan aramalar hariç) kapsamında yer almaktadır.
MTA Genel Müdürlüğü tarafından açılması planlanan her bir jeotermal kaynak arama
sondaj çalışmalarında 3 vardiyada toplam 36 personel çalıştırılması planlanmaktadır.
Sondajların planlanmasında, önceden yapılan jeolojik, jeofizik ve jeokimyasal etüt
çalışmalarından elde edilen veriler esas alınmıştır. Açılması planlanan arama sondajlarında
karotlar alınıp jeofizik kuyu logu ölçümü ve kuyu geliştirme çalışmaları tamamlandıktan
1
sonra kuyubaşı vana ile kapatılarak 1X2 m ebatlarında çelik saç ile muhafaza altına
alınmaktadır. Tüm bu işlemlerden sonra sondaj lokasyonu düzenlenerek rehabilite edilecektir.
Vardiya ekipleri yakın yerleşim yerlerindeki otel ya da kiralanan evlerde ikamet edecektir.
Jeotermal kaynak arama sondajında çalışacak personelin içme - kullanma ihtiyaçlarını
gidermek için su kullanımı söz konusu olacaktır. Kişi başına su kullanımı ortalama 150
lt/kişi.gün alınarak; kullanılan günlük içme - kullanma suyunun toplam miktarı; 36 Kişi x 150
lt/kişi.gün = 5,40 m3/gün olarak hesaplanmıştır. Tesiste çalışacak personelin kullanım suyu
tankerle temin edilecektir. İçme suyu ise özel şirketlerden damacanalar ile sağlanacaktır.
Jeotermal kaynak arama sondajı açılması sırasında sondaj çalışmasının ihtiyacı olarak ve
yollarda tozlanmayı önlemek için günde yaklaşık 10 m3 su kullanılacaktır. Sondaj
çalışmalarında kullanılacak kullanım suyu sondaj mahalline yakın kaynak sularından ve
tankerle özel şirketlerden alınacaktır. Kullanılacak kaynak suları için ilgili DSİ İl
Müdürlüğünden gerekli izinler alınacaktır.
Sondaj çalışma alanına ulaşım için yol açılması ve sondaj makinesinin yerleştirilmesi
için platform betonunun yapılması gerekecektir. Sondaj lokasyonuna ulaşım için öncelikle var
olan yollar değerlendirilecek, ihtiyaç doğması halinde arsa sahibinden gerekli izinler alınarak
yeni yol açımına gidilecektir. (Her iki sondaj lokasyonu da yolun hemen kenarındadır ve
faaliyet esnasında halihazırda mevcut açılmış yollar kullanılacaktır.) .Arazi hazırlığı
aşamasında oluşan kazı malzemesi saha içerisinde uygun bir alanda depolanacak ve sondaj
sonrası arazi düzenlemede kullanılacaktır. Bu işlemlerden önce üst toprak tabakası sıyrılıp
ayrıca depolanarak muhafaza edilecek ve arama çalışmalarının sonlanmasını müteakip arazi
düzenlemede işleminin ardından en üste tekrar serilerek çalışma alanı rehabilite edilecektir.

Edirne İli dahilinde, 2015-02 no’lu ruhsatta yapılması planlanan EMH-1 jeotermal
kaynak arama sondaj alanı, en yakın yerleşim alanı olan Hasanağa Köyü’ne kuş uçuşu
yaklaşık 2400 metre, en yakın meskün mahalle kuş uçuşu yaklaşık 250 metre mesafededir.
Proje alanı; şahsa ait tarım arazisi içinde yer almaktadır. 2015-01 no.lu ruhsatta yapılması
planlanan EMH-2 sondaj alanı ise, en yakın yerleşim alanı olan Hıdırağa Köyüne kuş uçuşu
yaklaşık 400 metre, en yakın meskün mahalle kuş uçuşu yaklaşık 150 metre mesafede olup,
şahsa ait tarım arazisi içindedir. (EK-5). Çalışmalar için gerekli olan izinler, tarla sahibi
şahıslardan ve ilgili kurumlardan alınacaktır.
Yapılması planlanan jeotermal kaynak arama sondajları yapılacakları bölgenin sosyo-
ekonomik ve kültürel çevrede olumlu etkiler yapacaktır ve istihdam yaratacaktır. MTA Genel
2
Müdürlüğü sondaj çalışmaları süresince bu işlerle ile ilgili olan tüm harcamalarını öncelikle
sondajların yapılacağı bölge ve civarında faaliyet gösteren firmalardan karşılayacaktır.
Sondaj çalışması esnasında su bazlı sirkülasyon sıvısı olan (sondaj çamuru= su+doğal
bir kil minerali olan bentonit) kullanılacaktır. Bu durum, çevreye olabilecek olumsuz etkileri
en aza indirecektir. Sondaj çalışmalarında kullanılacak kullanım suyu sondaj mahalline yakın
kaynak sularından ve tankerle özel şirketlerden alınacaktır. Kullanılacak kaynak suları için
ilgili DSİ İl Müdürlüğünden gerekli izinler alınacaktır.
Sondaj çalışması esnasında kullanılacak sondaj çamuru, yüzeyde kenarları çelik
alaşımlı kalın saçtan yapılmış 3 adet çamur tankında hazırlanacak ve depolanacaktır. Sondaj
çamuru dere yataklarına deşarj edilmeyecek ve taşmaların önlenmesi için yaklaşık %80
dolulukta kullanılacaktır. Sondaj çamurunun özelliğini yitirmesi durumunda depolanması için
tabanı ve kenar yüzeyleri geçirimsiz örtü/membran ile kaplı atık çamur havuzu açılacaktır.
Atık çamur havuzları açılırken yüzeydeki üst toprak ayrıca sıyrılacak ve üst toprak depolama
alanında depolanacaktır. Sondaj çalışmaları başlamadan önce çamur tanklarının yeri
hazırlanacaktır. Çamur tankları drenaj kanalları ile atık çamur havuzuna bağlanacaktır.
Ayrıca, atık çamur havuzunun taşması ve yüzey sularının havuzlara girişinin engellenmesi
amacıyla, havuzların hazırlanması esnasında kazılan toprak kütlesi set olarak kullanılacaktır.
Sondaj çalışması sonunda, sondaj çamuru ve sondaj çamuru ile kontamine olan örtü/membran
26.03.2010 tarih ve 27533 sayılı R.G yayımlanarak yürürlüğe giren Atıkların Düzenli
Depolanmasına Dair Yönetmelik hükümleri doğrultusunda en yakın “Düzenli Depolama
Alanında” bertarafı sağlanacaktır. Boşaltılan atık çamur havuzu, sahada depolanan ve
korunması sağlanan üst toprak tabakası ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından
yayımlanan 04.07.2012 tarih ve 8865 sayılı 2012/15 genelgesi 8.maddeye uygun olarak
kapatılacaktır.
Sondaj çamuru ve atık çamur için hazırlanan havuzların geçirimsizliğini sağlamak için
kullanılan kalın naylon branda sondaj çalışması tamamlandığında, sondaj çamurunun analiz
sonucuna göre (sondaj çamuru tehlikeli atık çıkması durumunda ilgili yönetmelik uyarınca
kontamine atık olarak bertaraf edilecek, tehlikesiz atık çıkması durumunda bazı tehlikesiz
atıkların geri kazanım tebliğine bertaraf edilecek) bertaraf edilecektir.
Proje sahası ve etki alanında çığ, heyelan, kaya düşmesi, vb. doğal afet olayları
gözlenmemiştir. Bunun yanı sıra zeminde akma, oturma, kabarma gibi deformasyonlar
3