Table Of Content•
• •
• • • • �
•
•
• • •
• • •
• _../ : ' ·:"
• t . .
aı
•
·
• • . .
•
�
•
• • •
•
•
•-
1. Cilt
İktidann Tarihi
BaşlangıcıMnS d1a7n6 0'kaa dar
Toplumsİaklt idaKraıynn akları
MicheaMla nn
phoenix�
İktidaTraırni hi
BaşlangıcıMnSd 1a7n6 0'Kaa daTro plumsİaklt idaKraıynn akları
MicheaMla nn
OrijiKnüanly Teh:e Sources of Social Power: A History of Power From The Beginning to A.D. 1760,
Volume 1, CambriUdngiev erPsrietsys .
ÇevirmenElseiSrna: r aço(ğ14l,-u 1 0S)o,n eTro rl(a2k1, 2 )E,m rKeo la(y3 O)l,c aSye vim(l1i0 -11/13-16)
EditGöürlb:en Salman, Soner Torlak
KapaTka sarvıemS ıa yfDaü zenGaim:z e Uçak
©Phoenix Yayınevi Tüm Hakları Saklıdır.
Aralık 2012, Ankara
Phoenix Yayınevi-302
ISBNNo :97 8-605-4657-23-0
PhoenYiaxy ınevi
Şehit Adem Yavuz Sok. Hitit Apt. 14/1
Kızılay/A nkara
Tel: O (312) 419 97 81 pbx
Faks: O (312) 419 16 11
e-positnaf:o @phoenixkitap.com
http://www.phoenixkitap.com
Baskı:
Desen Ofset A. Ş.
Sertifika No: 11289
Birlik Mah. 448. Cad. 476. Sk. No: 2
Çankaya/Ankara Tel: O (312) 496 43 43
Dağıtım:
SiyaDsaağlı tım
Şehit Adem Yavuz Sok. Hitit Apt. 14/1
Kızılay-Ankara
Tel: O {312) 419 97 81 pbx
Faks: O (312) 419 16 11
e-positnaf:o @siyasalkitap.com
http://www.siyasalkitap.com
iktidarın Tarihi
Başlangıcından MS 1760'a kadar
Toplumsal İktidann Kaynaklan
Micheal Mann
İçindekiler
Önsöz
............................................................................................................................. 7
Örgütİlküt iAdğalraO rlıa rTaokp lumlar
1 ................................................................... 11
GeneTlo plumEsvarli miSnoinunT: a rih-öİnncseİaskni t idar
2
İlişkilNearsiKınaldç eınn dı
........................................................................................ 49
MezopotadmayT aa'ba kalaşDmeavnlıent,vl ee rin
3
Çoklu-iktiUdyagra-ralkıtOğörırtn aıÇynıa k ışı
........................................................... 93
TabakalaşDmeavnlıent,vl eeÇ roiknl u-İktidar-Aktör
4
UygarlıkOlratraıÇynıaık nıK şaır:ş ılaşBtiıÇrrö mzaülmıl eme
.................................. 129
İlTka hakkİümmp aratorZlourkulnİalşrubı i:r lDiiğyianlienk tiği.
5 .............................. 159
"Hint-AvruvpeDa elmıilGrae:rn "i şleÇyeeşni,t leİnkmtiiAşdğ alra rı
6 ...................... 213
FenikevleYi ulnearn lAadre:mM ie rkeÇzoik lu-İktidUayrg-aArkltıökrl arı
7 .............. 227
YenidCeann laTnaahna kkİümmp aratorAlsuukvrle Pa errıs:
8 ................................ 273
RomaT eritoİrmypaalr atorluğu
9 .............................................................................. 295
Aşkİıdne olHoıjrii:s tEikyüamne n
10 ......................................................................... 353
DünyDai nleKrairnşeı laşBtiıArrr maaslöız :
11
Konfüçyüsİçsüllvaüem(k Ö,z ellHiiknldKeua) s tı.
................................................. 397
AvruDpian amYioğğiu Env rMeS,
12 800-1155 ......................................................... 431
AvruDpian amiEğşig üdüDmelvül etYlüekrsienl işi,
13 il. 1155-1477 ........................ 481
AvruDpian amiğUil:u slarKaarpaistıav leOi rzgma nUilku sDaelv letler,
14 111.
lar
1477-1760 ....................................................................................................... 515
AvrupaA'iSytoa n uçlAavrr:u Dpian amizmini
15
Açıkla-mKaakp itaHlıirzims,t ivyeDa envllıekt ler
................................................ 567
TarıTmo plumuDnüdnay a-TaGreilhisşeMmloe d elleri.
16 ....................................... 585
Dizin
........................................................................................................................... 609
5
Ön söz
1972'de Karl Marx'ı reddedip Max Weber'i yeniden düzenleme, bunların yanı
sıra toplumsal tabakalaşma ve değişimi konu edinen daha iyi bir genel kura
mın ana hatlarını önerme iddiasıyla "Ekonomik Determinizm ve Yapısal De
ğişim" adlı bir makale yazdım. Bu makale zamanla kısa bir kitaba dönüşmeye
başladı. Bu kısa kitap, tarihsel olanlar da dahil olmak üzere, birkaç vaka anali
ziyle desteklenen genel bir kuram içerecekti. Daha sonra kitabın iktidarın
dünya genelindeki tarihi konusunda oldukça kapsamlı bir kuram ortaya ko-
·
yabileceğine karar verdim.
Fakat bu hülyaları geliştirirken tarihi bir çırpıda okumanın zevkini yeni
den keşfettim. Konuya on sene boyunca yoğunlaşmam, olguların karmaşıklığı
ve inatçılığına dönük saygımı yeniden canlandıracak şekilde geçmişte öğren
diğim pratik ampirizmimi güçlendirdi. Ancak bu da beni tam anlamıyla diz
ginlemedi. Sonuçta, tarım toplumlarında iktidarın tarihi konulu bu hacimli
cildi yazdım ve Sanayi Toplumları'nda İktidarın Tarihi [Sınıfların ve Ulus Devlet
lerin Yükselişi altbaşlığıyla yayınlanmışhr]başlıklı ikinci cilt ile Bir İktidar Ku
ramı başlıklı üçüncü cildi" yazmayı planlıyorum. Yine de çalışmanın ardındaki
merkezi itki artık daha mütevazı. Her halükarda çalışmalarım bana, toplumbi
lim ve tarihin birbirlerini karşılıklı olarak disipline edebileceklerine dair bir
anlayış kazandırdı.
Toplumbilim kuramı, tarih bilgisi olmadan gelişemez. Toplumbilimin ço
ğu anahtar sorusu, zaman içinde gerçekleşen süreçlerle ilgilidir; toplumsal
yapı hususi bir geçmişten miras alınmıştır; karmaşık toplumlar "ömek
lem"imizin büyük bir kısmı ise sadece tarihte mevcudiyet gösterir. Ancak,
tarih çalışması da toplumbilim olmadan fakirleşir. Eğer tarihçiler toplumların
nasıl işlediğiyle ilgili kuramlardan kaçınırlarsa, kendilerini ait oldukları top
lumlara ilişkin sağduyudan kaynaklı fikirlerin içine hapsederler. Bu ciltte ulus,
İlk başta 3 Cilt olarak öngörülen bu çalışma 4 Cilt olarak tamamlanmışbr. 3. Cilt Küresel İmpa
ratorluklar ve Devrim: 1890-1945 altbaşlığı ile 2012'de, 4. Cilt Küreselleşme: 1945-2012 altbaşlığı
ile yayınlanmıştır. Kitap boyunca 3. Cilde yapılan atıflar, 3. ve 4. cilt olarak okunmalıdır.
7
sınıf, özel mülkiyet ve merkezi devlet gibi modem kavramların daha evvelki
tarihi dönemlere uygulanmasını tekrar tekrar sorguladım. Çoğu örnekte, şüp
heciliğimi bazı başka akademisyenlerde de gördüm. Ancak eğer örtük çağdaş
sağduyuyu açık ve test edilebilir kurama dönüştürebilselerdi, bunu genel ola
rak daha önceden ve daha titiz bir şekilde yapabilirlerdi. Toplumbilim kuramı,
tarihçileri olgu seçimi konusunda da disipline edebilir. Biz hiçbir zaman "yete
rince akademik" olamayız çünkü sindirebileceğimizden çok daha fazla toplum
sal ve tarihsel veri mevcuttur. Güçlü bir kuram anlayışı, belirli bir toplumun
nasıl işlediğini anlamak bakımından nelerin anahtar nitelikli olgular, neyin esas
ve neyin marjinal olabileceğine karar verebilmemizi sağlar. Verilerimizi seçeriz,
bu verilerin kuramsal önsezilerimizi doğruladığını veya reddettiğini görürüz,
teorik önsezilerimizi inceltiriz, daha fazla veri toplarız ve söz konusu toplumun
söz konusu zaman ve mekanda nasıl "işlediğine" dair makul bir anlatıya ulaşa
na dek kuram ile veriler arasında zikzak çizmeye devam ederiz.
Comte, toplumbilimin toplumsal bilimler ile insan bilimlerinin kraliçesi
olduğunu iddia etmekte son derece haklıydı. Ancak şimdiye kadar hiçbir kra
liçe savları olan toplumbilimcinin zorunda olduğu denli sıkı çalışmamıştır.
Tarihsel olarak desteklenen kuramın yaratımı da Comte'un inandığı kadar
kolay bir süreç değildir. Kuramsal ve tarihsel çalışma arasında zikzak çizme
nin bazı sıkıntı yaratan sonuçları da vardır. Gerçek dünya (tarihsel olsun çağ
daş olsun) dağınıktır ve belgelenişi kusurludur; oysa kuram örüntü ve kusur
suzluk iddiasındadır. Eşleşme hiçbir zaman tam olamaz. Olgulara dönük çok
fazla akademik dikkat insanı kör eder; kuramın ve dünya tarihinin ritimlerini
çok fazla dinlemek ise insanı sağır eder.
Bu sebeple, bu girişim esnasında sağlığımı muhafaza etmek için, kuram
ve bilgi arasında zikzak çizenlerin ve anlayışlı uzmanların uyarılarına ve des
teklerine her zaman olduğundan daha fazla bağlı kaldım. Kendimi en çok
Eamest Gellner'e ve John Hall'a borçlu hissediyorum. Kendisiyle beraber,
1980'de, London School of Economics and Political Science'da "Patterns of
History" [Tarihin Modelleri] adlı semineri verdiğimizden beri, bu ciltte yer
alan dayanakların çoğu üzerine münakaşa ettik. Teşekkürlerimi, neredeyse
tüm taslaklarımı okuyan, onlar üzerine sıklıkla yorum yapan, bu süreçte be
nimle sürekli münakaşa eden ama projeme karşı daima ılımlı olan ve hiçbir
desteğini esirgemeyen John'a özellikle sunmak istiyorum. Ayrıca, semineri
ziyaret eden güzide konuşmacılardan, mükemmel çalışmalarını tartışmalar
sırasında kendi saplantılı fikirlerim için kullanıp, onları uzmanlık bilgileri ve
görüşlerinden dolayı daimi olarak konuşturmaya çalışarak utanmazcasına
yararlandım.
Birçok akademisyen, gaflarımı düzelterek, beni kendi alanlarındaki güncel
araştırmalardan ve tartışmalardan haberdar ederek, yanıldığımı göstererek ve
hatta alanlarında derinleşerek daha kapsamlı araştırmalar yapacağımı ümit
8
ederek, her bir ayn bölüm için cömertçe yorumda bulundu. Bölümlerin akade
misyenlerin ilgi alanlarına göre kabaca belirlenmiş olan sırasına göre, katkıla
rından dolayı James Woodburn'e, Stephen Shennan'a, Colin Renfrew'e,
Nicholas Postgate'e, Gary Runciman'a, Keith Hopkins'e, John Peel'e, John
Parry'ye, Peter Burke'e, Geoffrey Elton'a ve Gian Poggi'ye teşekkürlerimi sunu
yorum. Anthony Giddens ve William H. McNaill çalışmamın son taslağının
tamamını okuyup birçok makul yorumda bulundular. Meslektaşlarım yıllardır,
taslaklanma, seminerlerime ve iddialanma her zaman yardımsever yorumlarda
bulunmuşlardır. Bu yüzden özellikle Keith Hart'a, David Lockwood'a, Nicos
Mouzelis' e, Anthony Smith' e ve Sandy Stewart' a teşekkür ederim.
Essex üniversit�si ve LSE öğrencileri, toplumbilimsel kuram derslerimde
vermeye çalıştığım genel düşüncemi anlamaya çalışarak iyi bir dinleyici kitlesi
oluşturmuşlardır. Her iki kurum da, bu kitaptaki malzeme üzerine araştırma
yapmak ve ders vermek için bir süreliğine ayrılmama her zaman hoşgörülü
yaklaştılar. Yale Üniversitesi, New York Üniversitesi, Varşova'daki Bilimler
Akademisi ve Oslo Üniversitesi argümanlarımı geliştirmem için bana önemli
şanslar tanıdı. The Social Science Research Council, 1980-1 ders yılında beni
kişisel araştırma bursuyla ödüllendirdi ve beni mümkün olan en iyi şekilde
destekledi. İlk bölümler için gerekli olan tarihsel araştırmaları!' çoğunu, o sene
içinde tamamlamıştım ki bu, normal şartlar altında aynı zamanda öğretim
işini yürütürken yapmakta zorlanacağım bir şeydi.
Essex'teki kütüphane personeli, LSE, İngiltere Müzesi ve Cambridge
Üniversitesi Kütüphanesi de eklektik taleplerimle çok iyi başa çıktı. Essex ve
LSE' deki sekreterlerim Linda Peachy, Elizabeth O'Leary ve Yvonne Brown
kendilerine verilen müsveddelerde oldukça hızlı çalıştılar ve faydalı oldular.
Nicky Hart bu çalışmayı üç cilde ayırarak en önemli başarıyı gösterdi.
Onun varlığı ve çalışması, Loise, Gareth ve Laura ile birlikte, benim bu projede
körleşmemi, sağır olmamı ve hatta aşırı derecede takıntılı olmamı engelledi.
Açıkçası, hatalar tümüyle bana ait.
9
