Günümüz Türkçesi ile Evliya Çelebi Seyahatnamesi 6.2

380 Pages·1610·12.89 MB·Turkish

by  Evliya Çelebi

Yapı Kredi Yayınları - 3188
Edebiyat - 937
Gimihmiz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi:
Podgoriçe, İştib, Vidin, Peçoy, Budin, tIstürgon [Estergon], Ciğerdelen, Macaristan,
Öziçe, Taşlıca, Dobra-Venedik, Mostar, Kanije
Evliyâ Çelebi
6. Kitap - 2. Cilt
Hazırlayan: Seyit Ali Kahraman
Düzelti: Alev Özgüner
Kapaktaki "Mostar" gravürünün kaynağı:
Heinrich Penner, Dıırch und die Hercegovina, 1896
Kapak tasarımı: Nahide Dikel
Ofset hazırlık: Arzu Yaraş
Dizin: Ruşen Deniz
Baskı: Promat Basım Yayım San. ve Tic. A.Ş.
Sanayi Mahallesi, 1673 Sokak, No: 34 Esenyurt / İstanbul
1. baskı: İstanbul, Ekim 2010
ISBN 978-975-08-1860-8
Takım ISBN 978-975-08-1858-5
© Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık Ticaret ve Sanayi A.Ş. 2010
Sertifika No: 12334
Bütün yayın hakları saklıdır.
Kaynak gösterilerek tanıtım için yapılacak kısa alıntılar dışında
yayıncının yazılı izni olmaksızın hiçbir yolla çoğaltılamaz.
Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık Ticaret ve Sanayi A.Ş.
Yapı Kredi Kültür Merkezi
İstiklal Caddesi No. 161 Beyoğlu 34433 İstanbul
Telefon: [phone] (pbx) Faks: (0 212) 293 07 23
http:/ / www.ykykultur.com.tr
e-posta: [email protected]
İnternet satış adresi: http: / / alisveris.yapikredi.com.tr
İçindekiler
Ciğerdelen Ovası ve Muradova Vadisi'nde Sadrazam Fâzıl
Ahmed Paşa zamanında Kadızâde İbrahim Paşa eliyle
yapılan büyük savaşın anlatılması.......................................383
Kadızâde İbrahim Paşa'mn bozguna uğramasının sebebi , . 393
Ciğerdelen Ovasındaki büyük savaşın sonucu.......................396
Bütün vezir ve beylerbeyilerin getirdikleri ganimet malları,
esirleri ve kelleleri bildirir.....................................................404
Cenab-ı Hakkın ihsanıyla şenlik olduğunu bildirir..............407
Ciğerdelen Ovası'ndan batı tarafa, Uyvar Kalesi fethine
gittiğimiz menzilleri ve kuşattığımızı bildirir..................411
İskender Şeddi gibi Uyvar Kalesi kuşatmasına başlanması . 412
Köprülü Mehmed Paşa oğlu Serdar Ahmed Paşa'mn, sapık ve
dinsiz Fargaçi Kaptan'a gönderdiği mektubun suretidir. 413
Beğko Paşa'mn Şuran Kalesi'ne serdarlığım bildirir............414
Kale döven topların isimlerini bildirir.....................................422
Üç yüz yiğit çeteye gittiğimizi bildirir.....................................424
Kuburun şeklini bildirir..............................................................427
Kuburun yararını bildirir............................................................427
Tatar Hanzâde'nin yardıma gelip alay gösterdiği surettir . . 427
Boğdan askeri alayını bildirir.....................................................429
Eflakân keferesi askeri alayını bildirir.....................................429
Erdel Kralı Apopi Mihal adlı tabi kralın alayını bildirir.... 430
Bucak Tatarı İslâm ordusunu bildirir.......................................431
Alman diyarına giden Kurt Paşa'mn ganimetle geldiğini
bildirir......................................................................................435
Reisülküttab Şamîzâde Mehmed Efendi ve damadı............440
V
Kadızâde İbrahim Paşa'nm sadrazamlık iddiası ve örf gereği
öldürülmeleri, Safer 9 sene 1074.......................................... 440
İşbu 1074 Saferinin 21. Pazartesi günü Veziriazam Kolu'nda
Beç Kapısı üzerine beyaz bayraklar dikilip "El-aman ey
Osmanoğîu askerleri" diye vere ile kaleyi verdiler..........451
İmansız yurdu Komaran Kalesi'nin özellikleri.......................457
Şehitlerin hikâyeleri....................................................................459
Litre Kalesi, Leve Kalesi ve Novigrad Kalesi'nin isyanını
bildirir......................................................................................464
Litre gazasına gittiğimizi bildirir.............................................465
Şuran Palankasının özellikleri.................................................465
Nitre Kalesi'nin kuşatılması........................................................466
Litre Kalesi zemininin anlatılması...........................................467
Litre Kalesi varoşunun özellikleri.............................................469
Âlem seyyahı gösterişsiz Evliyâ'nm başından geçen olayı
bildirir.....................................................................................470
Uyvar Kalesi altından tam 40.000 adet düşman avlayan
Tatar ile Alman vilâyetine, Bahr-i Muhit kenarına,
Holandiye vilâyetine ve İsveç vilâyetine gittiğimiz
menzilleri bildirir....................................................................478
Tot vilâyetinin özellikleri............................................................479
Holandiye vilâyetinin özellikleri...............................................479
Korol Vilâyeti'nin özellikleri.....................................................480
Şivekoron Kalesi'nin özellikleri.................................................480
Heyvaroş'un özellikleri................................................................481
Çek Hıristiyanları vilâyetinin özellikleri.................................481
Taçsız, haraçsız İsveç vilâyetinin özellikleri...........................482
Eski büyük Kallevine Kalesi şehrinin özellikleri...................482
Bu diyarın ibretlik Tanrı eseri eşyaları ve otlarını bildirir .. 483
Holandiye şehrinin özellikleri...................................................484
Bu Holandiye vilâyetinden geri selâmete gittiğimiz yolları
bildirir......................................................................................484
Felemenk Frengi vilâyeti, büyük Kariş şehrinin özellikleri . 485
Cengci Felemenk dilini bildirir................................................. 485 *
Felemenk vilâyetinde Tanrı işi harikaları bildirir...................486
Diğer Tanrı eseri seyri..................................................................487
VI
Felemenk kralı taht merkezi, yani büyük şehir Amsterdam
Kalesi'nin özellikleri...............................................................487
Hâlık-ı Kevneyn'in eserini bildirir...........................................488
Prandaporosk vilâyetinin özellikleri.......................................489
Amansız Alman sınırım bildirir...............................................490
Nemse çasarı taht merkezi, yani büyük İsinriye şehrinin
özellikleri..................................................................................490
Alman diyarından Orta Macar vilâyetine gittiğimiz
konakları bildirir...................................................................492
Orta Macar sınırını bildirir.........................................................492
Saf gümüş madeninin özellikleri.............................................493
Derikmaden Kalesi'nin özellikleri.............................................494
Sağlam hisar, serhatboyu suru, yani Uyvar Kalesi'nin özellikleri
Allah müşriklerin tehlikesinden korusun [130b] ............495
Uyvar Kalesi'nin ibret verici sanatlarını bildirir....................499
Uyvar Kalesi cebehanesinin özellikleri...................................500
Uyvar varoşunu bildirir.............................................................502
İşbu 1074 yılı Rebiülevvel ayının (—) günü Uyvar Kalesi
altından Leve Kalesi ve Novigrad Kalesi gazasına gittiğimiz
menzilleri bildirir....................................................................503
Silçat Köyü menzili......................................................................504
Aşağı Maden Kalesi menzilinin özellikleri.............................504
Leve Kalesi Ovası menzili.........................................................505
Havaleli hisar, yani eski Leve Kalesi'nin özellikleri.............506
1074 yılı Rebiülâhir ayının ilk Cuma günü Novigrad gazasına
gittiğimizi bildirir....................................................................508
Diregel Kalesi'nin özellikleri.....................................................509
Diregel Kalesi'nin şeklini bildirir.............................................509
Şeddâd Şeddi, Ferhad dağı, yani sağlam Novigrad Kalesi'nin
özellikleri................................................................................ . 509
Novigrad Kalesi zemininin şeklini bildirir.............................513
Vaç Kalesi'nin özellikleri.............................................................516
Vaç Kalesi zeminin şeklini bildirir...........................................518
Vaç Dış Kalesi'nin özellikleri................................................. 518
Peşte Kalesi menzili......................................................................519
Budin Kalesi altından cennet benzeri Belgrad'a gittiğimiz
menzilleri bildirir....................................................................520
VII
BelgracTdan Semendire Sancağı'na ve Pojagacık kazasına
zahire-baha almaya gittiğimiz köy ve kasabaların
menzillerini bildirir...............................................................522
Eski Rodnik Kalesi'nin özellikleri.............................................522
Baçka toprağı benzeri, yani hoş havalı Çaçka kasabasının
özellikleri..................................................................................524
Kocacık yurdu, yani mamur Pojagacık kasabasının
özellikleri................................................................................525
Pojagacık'dan Belgrad'a gittiğimiz menzilleri bildirir..........526
Belgrad'dan Demirkazık seferine gittiğimizi ve çektiğimiz
şiddetli acıları bildirir............................................................527
Rahmet yurdu kasaba, îrem gibi Mitrofçe şehri menzili.... 529
Veziriazamın Mitroviçse kasabasından tekrar Belgrad
kışlasına döndüğü menzilleri bildirir................................531
Cihat yurdu, sağlam Belgrad Kalesi.........................................531
Zemon Kalesi Sahrası menzili...................................................532
Bu hakir kusurlu Evliyâ Belgrad'dan Bosna Eyaletinde Hersek
Sancağında Sührâb Mehmed Paşa'ya muhafaza emirleri
götürdüğüm menzilleri, kale ve şehirleri bildirir............533
Kraliçse taht merkezi, yani yüksek Öziçse Kalesi'nin
özellikleri..................................................................................534
Hersek vilâyetinde Roda kasabasının özellikleri...................541
Pirboy kasabası..............................................................................542
Marjik Manastırı menzili............................................................542
Harap Kovin Kalesi'nin özellikleri ............................................543
Sırfol şehri, yani Pirepol kasabasının özellikleri.....................544
Aşağı Pirepol Vakfı kasabası.....................................................544
Miloşva tahtgâhı, yani Mileşova Kalesi'nin özellikleri........ 546 j
Mileşova Kalesi'nin fethinin sebebini bildirir......................... 546 .
Hersek Sancağı taht merkezi, süslü Taşlıca şehrinin *
j
özellikleri.................................................................................. 548
Ledenice Deresi, yani ibretlik Çayniçse kasabası'nı I
özellikleri.................................................................................. 552 |
Gazi Murad Baba Tekkesi mesiresi...........................................555
Namazgâh Mesiregâhı................................................................ 555 v
Çaynice kasabası şehrengizinin tamamlanması.................... 556 *
ı
VIII
Taht merkezi Hersek Koca şehri, yani eski işlek belde Foça
şehrinin özellikleri (—) (—) [146a].......................................556
Osmanoğlu vezirleri camileri ve diğer müminlerin
hayratları..................................................................................557
Nehrin karşı doğu tarafındaki camileri bildirir.....................558
Tihotine Nehri'nin özelliği..........................................................562
Foça şehri şehrengizinin tamamlanması.................................562
Foça şehrinin ibret verici köprülerini bildirir.........................563
Üstikolina kasabasının özellikleri.......................................... 564
Dobropol Köyü menzili...............................................................564
Baçsız kasaba, yani eski Yelaç Kalesi'nin özellikleri..............564
Çengizâde atasının türbesi..........................................................565
Çengizâde menzili, hayatta olan Ali Paşa Ocağı.....................566
Yeleçse kasabası.................................................................... 566
Oluk kasabasının özellikleri.......................................................566
Mamur ve şirin belde, yani Nevesin kasabasının özellikleri 567
Osmanoğlu sultanları camilerini bildirir.................................568
Zobdol Köyü menzili....................................................................570
Dabra Köyü menzili......................................................................570
Dol kasabasının özellikleri.......................................................... 570
Mamur Ustolça kasabasının özellikleri...................................571
Tin Kalesi zemini benzeri, yani şenlik yurdu
Lubin kasabası'nm özellikleri...............................................572
Dobra-Venedik vilâyeti kâfiristanma gittiğimiz konakları ve
gezip gördüğümüz kaleleri, köyleri, kasabaları, batıl
inançlarını, acayip ve garipliklerini bildirir.......................573
Hazine ile Venedik'den elçi çıkarmaya gittiğimiz konakları
bildirir......................................................................................574
Dobra-Venedik vilâyeti sınırında Islana Kulesi menzili .... 574
Bandışka Nazarete Hanı menzili...............................................574
Latin kavmi taht merkezi, yani Dobra-Venedik Kalesi'nin
özellikleri..................................................................................575
Dobra-Venedik Kalesi zemininin şekli.....................................577
Acayip ve garip kâfir âyinlerinin seyri...................................578
Ertesi gün ban ile buluşmayı bildirir.......................................581
Korta Ban Sarayı'nm özellikleri.................................................581
Latin dilini bildirir........................................................................584
IX
Mirsinçe Kalesi'nin özellikleri...................................................584
Sağlam iki hisar, yani Nova kalelerinin özellikleri..............585
Aşağı Nova Kalesi'nin özelliği.. /.............................................589
Nova Kalesi şehrengizinin tamamlanması.............................592
Nova Kalesinden Dobra-Venedik'e gittiğimizi bildirir........594
Venedik'den çıkıp İslâm diyarına gittiğimiz
konaklan bildirir....................................................................595
Sührâb Mehmed Paşa ile Bileyke'den Kotur ve Perast
kalelerini yağmalamaya gittiğimizi bildirir.......................596
Perast Kalesi'nin özellikleri........................................................597
Soltat yurdu, yani taşlık Kotur Kalesi'nin özellikleri............598
Veriga Boğazı Kulesi menzili.....................................................601
İbret verici Risna Kalesi'nin özellikleri............................... 602
Risna Kalesinden asi olan Pive ve Nikşik dağlarına
gittiğimizi bildirir..................................................................603
Kulibuk Ovası menzili................................................................604
Kulibuk Kalesi'nin özellikleri...................................................605
Gaçkaluc Ovası, yani sağlam yapı Köylüç Kalesi'nin
özellikleri..................................................................................606
Çerniçse kasabasının özellikleri...............................................606
Büyük Gaçka Ovası menzili.......................................................606
Gaçka O vasinin anlatılması........................................................606
Gaçka Sahrası'ndan Venedik hâzinesi yardımına gittiğimiz
menzilleri bildirir....................................................................608
Çemerne Dağı Yaylağı panayırını bildirir...............................609
Hersek diyarından Yenikale seferine gittiğimiz konakları
bildirir......................................................................................611
Melay Dağı, yani benzersiz Bolagay Kalesi'nin özellikleri .. 611
Buna Nehri'nin doğduğu mağaranın özelliği..........-.............612
İbretlik tepe, yani acayip set Poçetel Kalesi'nin özellikleri.. 614
İbretlik Popova ..........................................................................617
İslâm yurdunun serhaddi, yani İslâm şeddi Gabele Kalesi'nin
özellikleri.................................................................................618
Yeni Gabele Kalesi........................................................................619
Tanrı'nm garip hikmeti..............................................................621
Korpi Kulesi'nin özelliği.............................................................. 622 ^
Norin Kulesi'nin özellikleri........................................................622
X
Mamur ülke, büyük şehir Mostar Kalesi'nin özellikleri___625
Mostar şehri kalelerinin zemini ve şeklini bildirir................625
İbret verici Mostar Köprüsü'nü bildirir...................................626
Ademoğlunun cesaretini bildirir...............................................628
Foniçse kasabası menzili [167b].................................................638
Bosnasarayı şehrinden Kanije yakınında Yenikale gazasına
gittiğimiz menzilleri bildirir.................................................639
Gönül açıcı yüksek yapı Kolşad Kalesi'nin özellikleri..........641
Voynuk kral taht merkezi, yani sağlam İzvornik Kalesi .... 643
Mamur ve süslü Beline kasabasının özellikleri.......................646
Siremçe vilâyeti, yani eski hisar Raça Kalesi'nin özellikleri. 647
Erik Ovası, yani süslü Moravik Kalesi'nin özellikleri..........649
Nemse kasabası'nm özellikleri. . ................................................649
Kanije Kalesi'nin kurtarılmasına gittiğimiz menzilleri ve
çektiğimiz sıkıntıları bildirir...............................................650
Şirin Valpova Kalesi'nin özellikleri..................................... 651
Yüksek ve sağlam hisar, yani güzel bina Şikloş Kalesi'nin
özellikleri..................................................................................653
Sokollu Vezir'in bir diğer güzel tedbiri...................................662
Sultan Süleyman'ın geçici dünyadan kalıcı yurda gittiğini
anlatır........................................................................................666
Sigetvar Kalesi'nin zemini ve şeklini bildirir.........................669
İskender Şeddi, Sigetvar'm sağlam İç Kalesi...........................671
Bobofça Kalesi................................................................................674
Beklenmedik kazayı bildirir.................................................. 675
Berezense Kalesi'nin özellikleri........................................... 676
1074 tarihinde Kanije Kalesi yardımına gidip küffarm
taburunun bozulduğunu bildirir.........................................681
Kanije Kalesi'ni kurtarılması ve yok edilen kâfir taburunun
şekli ve özelliği.......................................................................681
1074 senesi (—) ayında sadrazam Yenikale seferine gittiler . 683
Kanije'nin yok edilen taburunun büyüklüğü ve şekli.......... 683
İslâm Şeddi, sağlam hisar, dayanıklı sur, Kanije Kalesi'nin
özelliklerini bildirir................................................................686
Kanije Kalesi'nin şekli ve tarzım bildirir.................................688
Kanije'nin kuşatılması musibetini bildirir...............................687
Kanije Kalesi'nin Topraklık varoşunu bildirir.........................692
XI