Table Of Content'
EPlSTEMOLOGlA
'
Y METODOLOGlA
Elemenptaorusan at eoría
del ai nvesticgiaecnitóínfi ca
JUA5NA MAJA
�udeba
···-·-·-·-·········¡·· ··
SamaJjuaa,An l fonso
Epistemolomgeítao dok,geilae 1nenptaursu: in "t ec1d1e· ia
y
la1 nvesricg1;e1nc1iíófni cead.. re p.- B11enos E:d\1itroers1 .1!
3ª. 4" un
UniversdtetB dureinaAo isr eo,
2004.
416 23 16c m.-(Tee1pn1ass temologia)
p., x
ISBN9 5.0. ..() 931-6
.23,
lE.p istemoll.To ígtíulao
121
CDD
�
w
Eudeba
UniverdseiB duaedn os Alres
ediciaóbnrd:ie l1 9 99
.3'
edici4ó"rn e,i mprejsuilódineo2: 0 04
3ª
1993E,d itoUrniiavle rsitBaureinaAo i;r es
© de
SocieddaedE cono1Mniíxat a
AvR. ivada1v5i7a1 /(71 30 33C): iuddaeBd u enAoisr es
l'el4.3:8 3-80/2F5a x4:3 83-2202
www.eudeha.com.ar
Dis<"dñeuc apRai;c arLdtJod ue-· ñEaudc ba
Corre,ccioómnp osigceinóenrE audelb:a
y
ISBN9 50-23-0931-6
mpreseonA rgentina.
l
!·leec!dh eop ósqiutee os tabllaele c1e1 7.2 3
y
No se er 1e l�r epniducci•·lí n paren! c;¡lei hrnoL,
p m1 looto Je
lAf OTOC"OrlA aln1actn:une1ncu nnS1 10> te11nnf,o1r m<intLa> :Uo ,n an.'m"H.in
'-'AlAAL LIBRsOu
en (Ualq1 efru nnao porC" ualq,111nedri eleccró111cu,
.. e ,1,
t'utcJcu0 opt'r�o 1sn étod>0i"ne lp er11iopsr0e vio
mec�nico,
M dele ditor.
,
Indicgee neral
AGRADEC�IMI.E..N.'...I..'..O...S.. ..........................................1 ..1
PREFACIO 13
..................................•......................••...............
NOTAD ELA UTORA LASEGUNDEADTCÓNI. ............................1 9
PARTE -ELP ROCESDOEI NVESTIÓGNA CYSI USD IMENSIONES
J
1E.lP rocdeeIs on vest.i.ga.c.i.ó.n. .,..... .......... ........ ...2.3. .........
.
1.E1lp. r ocdeeis on vestitgaalc icóonm,o. .a.p.a.r.e.c.e. ...2.3
.
12.I.. c,iae nccoimuaon mopadrot idcepu rloadru cdcei ócnr eenci2a4s
1.I3n.v ariesatnrtuecset neu plrra olcecesis eon ríf.i.c.o. .........2..7.. ............. .
1.3E.loI b.j e(too proddeuPlcr toocd)ee sI on vestigación. . 29
-·-··
13..1E.lp rodudceptlro o cJeesaox :p lic(aocc oimópnr encsiieónnt.)í. f3.i1.c .a
L
1.3.C1on.c2l.u ssoibolrndaeei sf erenciinat eernvpterrneoecsf iióonn al
y procdeeis on vestciigeancctai·íó···fn····i ·-···-····· ·······-·- ___ 34
13..L2a.as c ciionnveess ti(goa tmiésvt)ao.ds.o ........... ...3..6 ...
13..12U..n aa naljougrííad ica .......... 3..6 . .......
···················--··········
13..2U.n2aa.d vecritsaeo nblruaen iddaeld om so dodsem lé tdoo.... . .. 38
J. 3.O2t.r3a. acdivseaor:bt lreraene laecnitórnie n vlaorsdi ealn tes
produy lcotdsoe mlé to··d····o···· ······-· ······························-··· 41
l. 3l.,3ca.os n dicdiero enaelsi zEalpc uieósdntel.o o s medios de
investeingea lc ipórno lcacei seo n.dc.ei. a...........4.2. .........
1.3.Lo3cs.o 1m.p ondeenl tomeses d i(oos condiciones)
de ilnav esti..g ación
............................ .44.. .. ................
1.3.3p.r2o.d udEceptllro o csees ot ranesnmf eodrdimeoa
nueviansv esti.g..a..c.i.o.n.e.s. . ..4.6.
············--········· ·············-···-···
13..3l.�p3lr. o cdeeis nov es�eing-assceríi e ósnu ceolmvuoen medio
deplr ocdeels ova i ddae clual tcuirean ty ídfesi udc ian ámica
soiacl···············--·········· ···········-···-······· ................... ..... ....4..7.. .. ..
PARl"E- EL PRODUCTDOE LP ROCESDOE I NVESTIÓGNA CI
11
2.I ntroidóunc_c 53
2.E1s.q uedmeba a sdeeJ par esreenstee.ñ .a..... ............ . 56
. . -·-·
2.1O.bj1e.t i.vos ..5.6. .
. ············-························-··············· ···-···-···········
2.C2u.e stdieoh neecysh d oe d ereecneh colo nocimciieenncttooí·f -i-57
2.L3a.ps e rspeecptiisvtaesm oltóegmi.ac.. a.s. .d.e.l ...5.8. ...
.. ·················-····
2.3l.,C1ar. í tkiacnnata i.a.... ....... ............ ....... ........ ........6..1 . ...............
2.3l.,e2ap. i stemdoeVl iocgcoío,am u on antedceecdie.sn.it.ve.o . 65
2.3G.é3n.ey s Fiusn damdeenSltu oj eto tr..a.sc.e.d.e..n..t..a..l... _ . 6..7. ...............
6 ÍndiGceen eral
2.3L.a4as.l ternqauteCi rvJíaatsd i eKc aand te jpól ant.e·.a· d-a··s·- ·.-.·.- ·74
2.3D.e5s.a rrdoeal llog udnea sel paiss tem.o. l.o.g.í.a.s. ...... ... .7.6
2.4. Rdeels aesñ ap riEnscpiiptaelmeposol sotg-íkaas.n tianas. 7.7
2.14E..l Empicroinstmeno1 poráneo 77
................................................................
2.4.P2r.a gEmla .t.i.s·m.·o.· .·.· ······-.-.·.·.-.-.·.·.·..·.8.·.1 ·. .......
2.4U.n3ia.m portcaonntter idbePu eciiróecnlre e :s cdaelt aaeb duc.c.i.ó8 n4
2.4U.n4va.a riaatnítpdeie pclra a gmatKi.Ps ompop(:e1 0r92 ·······8)9
2.l5,.ea psi stemdoilaolgéícatsi c·o·-·g·e·né·t·i·c·a·s····9·4· ······-··--·
2.15L..o fsu ndaddoelr aeesps i stemdoilaolgéícatsi c.o -gené.9t.6i cas
2.15..L1aL. ó gica DcioamlLoéó cgtidicecla Iaa nvest.ig.a.c.i.ó..n.. ... .9.6. ........
2.5.I1.a,.ba2d .u ccliaaón na l.og.í.a. .............1.0.4. ..
y
2.5.G1é.n3eds.eli osc so nce.p.t.o s... ........... 1 08
2.5.E1la. s4c.e nlsooab sdter ala cocto on creto. ........1.1..1. .
2.5.E1l. 5mé.dt eao sdcoe ennMs aor .x...............1.51. .
2.5.I1.n.ao6 c.i ón dee nl" ar eicnamíed.da.i ate.z." .....1.1.6. ...
2.5.M1ó.n7ad.sa iss,t ye gméanse dseli a"sa rmopnríeae stab.l.e c1id1a9"
2.\5. .8L .aa naleonge ílca u adgreon edrela laló gdiicaal éctica 124
2.5L.a2ts.e seipsi stemodleEó .Dg uirckahsye d iem P iag.e t.. ....1. 2..7. ....
J.
2.51.L.2a ". tautoyl loa"gu ínaid"de la eadx periheunnc1iaan a" 133
2.5.P2a.sp2oa.sr u an a "ecdoeol bosgeírav"ya c bolnecse ptos 134
2.5.l2,s.aí 3n.ta ep sriislo armsia ,t necpeiss téym liac as
imagincarceiaó.dno.. r.a. ............................. 1...3...7... .... ...
.
2.5.D2e. 4ml.aa tsr eipciesst éalm iamcsaa tsr diecde ast. o s .. .1.4.1.
PARTE MATRICDEESD ATOSP'.R ESUPUESBTÁSOISC OS
11-1
DEL TM(É)DCOI ENÍTACO
3.D1e.s cripEcxipólni c.a ción.. ......... 147
y . ...
3.2.e ejUmnp lod edsec ricpiceinótlníha fi isctaco:lr íinai ca 151
3.E3s.t rucltóugrdiaec dlai scduersscor iptivo 153
3.N4e.c esdied aufdnu nac dietó rna nsdeunctcrieó n
ldae scriy plctaia óun1 o.l.o.g.í.a. ..... ....... .......1..5...8.. ............. ....
3.5. Predseeln lCaoc"niMcóaentpd rteDoi a zt o.s.".'. .. 160
.
3.J6).e sladore Jr naool cidóe"n s istmeamtar ddieecd e asto s" .. 162
3.l6R..e visdiel óans dteGe aslits.u .n..g.. .... ..........1 62
3.6A.l2g.u pnoosst uladdeossa lrpllraaotarre a o crlíáas ica 164
3.6S.o3b.r e elg ecnaedrreála calmts ae trr diecd east. .os. .......1.6.5. .
.
3.6S.i4s.t deemm aat r.i.c es. ................... .. ....... 166
. .. .. . . . . .. .
3.6S.o5b.er lpe u esdteo i lnodsi caednlo amra etsr idza t.doe.s 168
3.P7a.s poasru and ai alectdielz raae cliaóecnni tóurnne i daddee s
análviasriisae,ib nldeisce asd.o r 173
3.7S.o1b lraeUs n idaddeae nsá lisis 175
3.7S.o2b.!r aevs a ria.b.l..e. s. .... 177
3.7S.o3b.r ei nldoisc a..d..o res 179
3.I8..m. aat ridza tcdooesm o adperi inotne lig.i.b.i lidad 182
Eritesmolyo gíMae todología 7
3'.)L.am sa trdiecd easty o sl os EsqIunevemsats.i dgeac ión 183
31.0P.a spoasru anl aó gdiicaal édcet iilncava e stigación 186
?•.l1".0L .ov sa loresp rpeuceeadld eaevnsra riables" 187
3. La diadleé cHteyilg cMaeaa l t rdieDz a tos 189
lI .
3.1C2o.n cluPsrieógnua.nl t aPsr .of.e.s.o r 193
ARTE EL ANÁLISDIESL P ROCE�DSEOI NVE�STÓING ACI
J> IV-
4.I1n troducción .............. .2.0.3. ........
4.1E.la1 n.á ldiesli sP rdoeIc nevseocs itóiAngn.at eced.e.n.t.e s 203
-··
4.1C.ó2m.ho a caevra nezsatcrau se stiones .2.0 4
4.1.D2e.l1i.m ittaecmiioinneospl róogcidecisasosep :ñr ooy e.c to .. 204
4.E2lp. r obldeemla anáplrioscdieess oid nevle stigación2 0.8. . .
4.2D.i1f.e rendcei adlcooimssóo nd osm édteol.d .o. ... ....... ..2..0..8. .
4.2S.o2b.er lper obldeelm saae cuenlcaiasac cdiedo enle s
procdeeis nov est.i.g..a.ci.ó.n. ........... 212
. ··············-········
4.2I..P 2oq.ru é phreef eerltié drom "ifnaosa etlsé "r m"ientoa pas". 2.1 2
4.2.f2:c.nu 2a.na Jt iaon trodduectlcé iróm"nin n1o0 1n.e.n.t.o.". ...2.1..3 . .............
4.P3r.e senstianctidéóetn i Ilcnaass t aFnacsiyeaM sso ,m endteols
ProcdeeIs on vestCi:giaecnitóínf ica ...21.5. ..
4.3I.n1s.t adneVc ailai d"aCcoinócne .p.tu al" .. ...2.1.5. .......
4.3I.n2s.t adneVc ailai dEamcpiíórn.i ca .. .......2.1.6. ...........
4.3I.n3s.t adneVc ailai dOapceiróan.t ..i. v.a. .............2..1..7. ...
4.3I.n4s.t adneVc ailai dEaxcpioósn.i tiva 218
4.P4r.e senatnaaclidíóetln ia Icsna s taFnacsieaMsso ,my e ndteols
ProcdeesI on vestiCigeancti.íó.fn.i .ca............ . .. 219
4.4D.e1s.a rcroonlcleodp et u"laIlan stdaen cViaal idaci.ó. n.".2 .l ..9 . ...
4.41.L.1a i nstdanevc ailai dcaocnicóenyp l tausa lh ispuóstteas.nit.si.2 v2.a2.s . .
4.4.L1ai. n2s.t danevc ailai deamcpiíóryni c!haai sp ótiensdiicsa .d o.r..a s2 22
4.4..3 iLnas tdaen cviaal oipdearcaiytló ianhvs ia p ótdees is
l
genercailóinz.a ·············-·· _ ...............................2. 24
4.l4. .4L .a insdteva anlciidaa cióny elhxaipspo óstietsiivsa r.e.t.ó r2i2c5a s
4.D5e.s arrollod ecl oafnsac syeel psotm suo amle ndteols pr.o.c.e...s ..o.. 226
4.5F.a1s.de els a Insdtev aanlciidcaao cnicuóeanpl t.. 226
.._
4.5.1Fa.s11e..P al .a nteapmrieelnitmoisn ares 227
4.5.1F.as1e.F bo2.r: m ulación .2.4 0
4.5I.n2s.t adnevc ailai deamcpiíór.ni. c .a.. .... ..... ......... ....2.5..3.. .... ....
. . ..
4.5.2F.a1s3·.eD ai.s edñeoolb j.et.o ...2.55. ..
4.5.F2a.s1e. b4 . Dipsreoñcioem didee.n t looss .....2.6.5. ....
··············· .. .
PARTE LASC ONDICIODNEER SE ALIZÓANC DIELP ROCESD(E)
V -
INVESTIÓGNA CI
5.In trod.u..c.c.i..ó. n. ....... ....31.1. .....
5.A1p.o rctoenst empoarleás nteudodesli aocs o ndiceixotneedrsen la s
ÍnGdeinceer al
8 prdioenc ve.es.so...t ...i....g... a...c..i..ó..n...........
EpldaJ esso iosas ntalise omimshasa ultsnee 1s.m.a a.ns.o s
........ 313
. .
5.1e.l1f. a ue ntcalími acaói 1n..zr ..ai· .·n·z-.t.·j.-...e.. 3u·.1 4r· .í·.d·ica
·······
elf au�rn ecdgilaeuoaad ln bcaaeiiplsaolóti lanvós ag si ca
5.21.D. .....3l .7. .
funnocdnileonoo ransdle jeisunv raaím�di iecnotso.s
5.1D.3.
noncneoamlmsopo jdr dueáerlx foid cioc as
.3.1 8
ladc eai ..ud..se..aa...l ..i...d....a. .d....- ...-.. ·.. .......................
5.41..
Fl...as unrdefadulcenai d. óa.Cnc.i i..eó .nn.c .ia. .....................
325
Epldal -esa o d "mecumlon indlatlcepcoó oai"g ó inc a
5.2. y .3.2 9
coenpcie.sp....tc....ei-...mó...on...- ...l...ó..g.i.ca
5.2.1.
Etlra Deálrne ecsshitcotao omt oadeE l lpi.aiz sadtoe me
... .... ...... . ......... .3.30
. . . . . ..... . . .. ..
Etlrd láeEon sFesstu iaadldtE ooaossMsl t od eadoessrn os
52..2. fundamento .3.3 7
5.3h. idlsteaté l ocmornodsdeiilec acali ao .e.. .s...n.... . ...c......3.i.4.0.. a..
.
Lcaosnt déliccacnosiijn ocudnaríiesdcs ii coanse s
5.L4a. y ................ .....3 49
eplrd loceaci · ·e·e·s·n··o··c·· ···i···-a·········-···············-···
5.5. ·y· ···········e·n·· ····
350
POSTDATA 361
199.4... ...........................................................
BÍIBLNIDOGDREÍAAI FC ITCADAE 395
..........•..................... .......................
LOSC UADRODS,I A<1RAMFAISG URAS 413
y ............ -· ....
A la memona de mi padre:
ell ng.M anuelA lbertSoa maja.
A su devociópno r lal ·iencia
la enseñanza.
y
AGRADECIMIENTOS
Estlei berseo lf rudteou npar olonagcatdiavd iodcaedsn otbelr óeg ica,
metodoyle opgiísat emdoilroigagía iald uam ndoegs r aydd oe p osgrado
dem uy divdeirsscaisp linas.
Losc ursroesg ulfaureersdo ens arroelnll aasdsio gsu iuennties
versid•a Udneisv:e rNsaidcaidod neaM la rd ePll ateanl: aF acultad
deH umadnaide(9s17 0a 1975e)nl; aE scudeelP as icol(o18g96í-a9 2);
UniverNsaicdiaodAn uatló nodmeHa o ndurFaasc:u ldteCa ide ncias
•
Médi(c1as9y 71 79 7•8U )n;i verAsuitdóandMo emtar loiptoana-Xochimilco
deM éxicMaoe:s ternMí ead icSioncai( a17l99 •)U;n iverNsaicdiaodn al
AutónodmeNa i caragua:d eFC aiceunlcMtiéaaddsi c(a18s90 -1983);
• UniverNsaicdiaoddn eBa ule nAoisr eFsa:c uldteCa ide ncEixaasc tas
(1899y 1990F)a;c uldteAa rdq uiteyc Utrubraan i(s91m8o7a 1992)
yF aculdtePa sdi col(odgeís1ad9:e8 h 4a setlpa r ese•n Utnei)v;ersidad
,
NaciodneaS la nJ ua(ne nla MaedsetM reítao doldoeJg aíI an vesti
gaciCóine ntí(f1 i89c7a-)1) 9.9 1
Losse minaocr iiocdsle oc so nferepnacraiala usm dnoeps o sgrado,
fuerdoinc taedneo lsI nstidteEu sttou ddieoHlsá bidteal taU .Nd.e
I.P,laa teanl; a COassvaa lCd:ord uezl a FC.rOu.dz e Mli instedrei o
SalduedBl r aseinJl a, EsdceuS eallPauú db ldielc aFa a culdteMa edd icina
del aU BA;en e lD epartadmeePn otsot -Ger Iandvoe stidgeal cai ón
FaculdteVa edt eridneal rai aU,B A; en dleaM eFdaiccyui elnnta a d
elC entdreEo s tudios Rdeelg ai onUanlievAseu rtsóindodamedSa a nto
Dominegnoe ;lC ENDEdSe l aU niverCseindtadrdea V le nezueenl a;
laU niverIsbiedraoda medreMi écxainecano ;Ul nai verdseiM doarde los,
Méxiceonl ;a Univdeerls aRi edpaúdb lMiocnat,e vitdJerou,ge una y;
elI nstidteIu ntvoe stigdaeCc iieonncedisela aSs a l-uld) lICSAd-e
laU niverdseiCd uaedn cEac,u adeonrl ;aF aculdteAa rdq eucittudrea
laU niversidadd eCN óarcdiooebnnala ;alF aculdteDa edr ecdhelo a
UnievrsiNdaacdi odneaR lo sareinlo a;F aculdteHa du madnaidedse
laU niverNsaicdiaoddn eCa alt amaerncJ aaF; a culdteHa udm anidades
del aU niversNiadcaidod neaClle nternol ;aM aesterníC ai enyc ia
Tecnoldoeglí aC enAtlrtoE ossdt eu ddielo asU BA;e ne lC ursdoe
PostgrsaodbDorr eo gadeepnecdnideaCl e ntdreo AlEtsotsu ddieo sl a
UBA.
Debeox premsiaa grr adecai mqiueinfetunoee rasol nu myn aossi stentes
det odoesst cousr syo as l,o dso cenqtueems e a compañeanrm oins
cáted1pr oarsq,du uer aenstoeis n tercapmubdaiepo rso pidaeri nd1eea s
quen oh ubipeordai edloa boar saorl as.
Losc olabortaddelo arC eást eddreaM etodoleonglí aaF aculdteaP ds icoldoeg fa
laU BA meh anb rind-addoe sd1e9 8h4a stlanf echya e,n m úhiplseist uaciones
unas olidaryi adpaodyq ou ee stmáá sa lldáe l aspa labrLaasl isstuap eerlam edio
centecnoanrip oa rnao mbrarpleorsto,o doesl ldoesb eens tsaerg urdoesm ip rofunda
gratitud.
12 Juan amSaja
l�satger adeciemsii neenvtiot abalneómneinSmtioeen.m barhgaoy,
ciertos noqmubire1ernsoe nqcuielo onsa lrda:pes e rsoqnuaehs i cieron
posiqbuleye o p uditeernae r estos Meenr ceufeiaen artqoru oesl.l os
funcionoa driiroesc dtielv aoissn stituqcuieao pnoesst aa rqounel a
Metodoldoelg aí aI nvesCtiiegnatceíisfóu innc aa disnceicpelsianrai a
parJaap romocilóaIn n vdees tiyg,aa dceimóácnsr ,e yeqruoyeno p odría
seurn b uetnr ansmdiess uosr contenidos.
Ene stsee n1viadyoma,i agradecDirmL.iu eiFnset loi Bpaeelc ker
(GuatemaalDl raJ.)a ;i mSee púlveda a l(aCA hriqJl.ee s)Bs;yr own;
alA rqE.l íRaoss enfae llaAd r;q . OSduiálriaea lz ;aD raJ.o sefina
Padi(lRleap úbDloimcian icaalDn ra.) ;A nFírbaana\cl o ;PD erd.Lr ou is
Castel(lVaennoesz uaelDl raO.)s ;e aFre o( VenezuaelDl raM.)a ;r io
TestaalD; r M.a riHoa milatl oaLn i;c L.i liLaónpe azl; PArnotf.o nio
CastorLiniac;.a lA nLtóopneaiz l;oaL icB.e atGrriezg ao J;o Osr es.
AlbeQruteos aRd.ya V iceRnutie lSo.vd,aeC uenca-Iy� aclua dLoirc .
JuaCn. C ernuda.
Estoeys peciaalgmernatdeea c!Li idcoC .a rlYoasn s(oDne cano
de Flaac uldteCa ide ncias dSelo aUc inaielvressiN daacdi odneSa aln
Juapno)hr a bercmoen filaaod rog anizya dciiróenca cciaódné mdiecla
MastdereM etodoldoeJg aIí nav estiCgiaecnitóqínfu ieac cat ualmente
sei mpaernte es aU niversLied addea.b é oly sau "sm aestrandos"
muchmoá s ldoeq uep odreíxap resar.
Noq uisqiueneri an gduenl aap se rsonnoamsb rasdesa ise nctoam
prometciodnla a tse sqiusea quíe xspeo nSeonye. l r espaobnldsee l
contedneie dsotl ei byr doe s udse ficiesnóclqioua isas:pe r ovechar
lao portudnei daeedsd tiac iónh apcaeprrúa b luincs oe ntimdiee nto
gratiptourdq-,ue en g raddoisv erys soisn. mqeudei aarlma e,n oasl
inicaimoi,s taaldg uncaa-duan od ee llosc rdéidoai ntloip sr eten
siondee"s e nseMñeatr"o doldoeJg aIí nav estiyg Eapciisótne mología,
dándoamsmeío tipvoodse rpoasroiasn tesnitqaursi ietruaaa rl mae altura
dee srae sponsaEbsitlleii dblaredos. daee blel( oyas o trmoáss q,u e
mev eoo bligaae dxoc lpuoirrra zodneeb sr evedsaud"s)c ,o ndiciones
der ealización".
Unú ltirmeoc onocipmaireanL tilocCa .e ciRloisae: l las ihdao
uncao nstcaonltaeb oreanld aeo srcar idteullri ab Nroos .ó lcoo mpartió
conmiegldo a ctilografqiuaemd eoa ,y udscóio nnos tantae cmoente
rregoirrd,e yn,a r hdaosntdeaer a pomseijbolrleaa,irs d eya esx pre
sion1e s.
2.E lD r.R icarGdóom elze ylóa psr i1npearratsde ils i byr om e hizcoo mentayr ios
sugerenqcuieaa gsr adeszicnoc eramAesnitmei.s mol aLd iec I.r iUsn barrreyc ibí
excele<:notnessep jaorsma e jorlaar escAruintqusureuae .ss fuenrozh oasy arne sultado
comoe lleas peralbea ,e smtuoyay g radecido.
PREFACIO
¿Qué setnitei-ndpeoa rqau ieesnt cáo nvendceiq duoea in
vestsiega aprr einndve estigdaacnrud ros-does metodooe lsocgríiab ir
librsoosb reel tema?
Noc uestliauo tniol idamda nduea slloeobsslr oeps r ocedimientos
o latsé cniqcuaess ee mplepaanrm ae dirre,g isot prraorc eisnoafrr
macióennc, u alqduiisecri epslpiencaí Pfeircloaap . r etendseie ónn
señaari nvestenig geanre rmaeld,i alnatt rea smidseui n<así unp uesta
metodoldoelg aíi an vesticgiaecfniitócíenas ,p roblempáotriqacudaee; m ás
demla nedjeo ltaésc niecsapse cípfairceacsqi,ue elr aac apaciddea d
invesetsip graord udcetelos tusdiisot emdáettlia cloe,yn dteol ai ns
piracciróena dyo nroad, e p recempettoosd ológicos.
Ene fecetsom ,u yp ocpor obaqbulee puenras opnuae dlal egar
alguvneaaz h acaelrg roe leveanen ltc ea mpdoel ac ienscii atn,io e ne
las virtudes del "investigador nato".
I.eax periseoncciisaaile n,m bardgeom,u esqtureea s avsi rtudes
nob aS"tpaanrq au e allgougilrelene avdaerl a"nttaer ecaise"n tírfeicas
levanStee sn.e caedseimtáqasu,,ee s e potseedn ecsiaarlar f oulelrez a
dep ráctdieec sat,u yd aipor enddiezl aanj aet uradlee zqsauu e hacer,
y de anárleifsliessxo ibvrsoeu p ropeixap eriencia.
Estlei bros idheoas craip taor dtei r upnrae miqsuaep uedsee r
formulcaodnla a s abpradalesu nod el ofsu ndaddoerl eaCssi encias
CognitHievrabseS:ri tm oÉnl.e scribió:
Lasa ptituqdueees m plelaanas c tividdaeid netse ligdeinsceiñaeo,l eyc ción
son tsauns ceptibalperse nddeiy z parjeep araccoimóonl aqsu ei ntervieenn en
el" drivlea"r 'e.c uperayc eiló" np uttidnegu "n'ap elodteag olf(.91 84p,á g.
40).
Credoe,i gumaold oq,u e sesp íu edeen seañi anrv estaiugnaqru,e
agreugnoi mportantep arreqaqu ueeis stsioet vaoi a·bq lueel a ense
ñanza ctoemnoogb aj eftuon damennolt aatl r,a nsmdiesp iróenc eptos
metodolósgiincoco oslm,ap rendseiplró onc edseoi nsvteigaceisótno:
1
En lasp áginsaisg uienvata e asp,a recreeri teradaeml1e énrtmei "npor ocedselo a
cienciNais 'e"m e ocurcrree eqru es oy oripgeisnaea q !u,e l af recuecnocniq au e
elc ontepxrtooc esdueasla paarJ eac eh doera ab ordlaorps r obledmeal sai nvestigación
hagpae nsqaure 1srea dteau nai denau evJa.D. e wedyi ceen e l Predfea cisou
l.ógica
que" hasdtoan dlel egsaunsn oticeilap sr"i lneenrc oo nceJbai" ri nvesticgoamcoi ón
unc ontin(usoif"cu )Ce . SP.e ir[c1 e9.5 0S,i3n] dudac,o meesttiáeu nndgaor ainn justicia
conH egeyl ,c onS toT.o másy. c onA ristó.t.ee.lt.ecE s.n t odcoa sop,o dríamsoís,,
aceptqauree stamforse natu en a sun(tlo"a i nvesticgiaecnitóícnfo imcoua np roceso")
quev al!ea p enrae pennsuaerv amente