Table Of ContentREPUBLIKA E SHQIPËRISË
UNIVERSITETI I TIRANËS
FAKULTETI I SHKENCAVE SOCIALE
Departamenti i Punës dhe Politikës Sociale
DISERTACION
Dinamikat e riskut të grupit të të rinjve,
rasti i drogave dhe shërbimet sociale
që ofrohen
Doktorante Udhëheqëse Shkencore
Fiona TODHRI Prof. Dr. Milika DHAMO
Dizertacionin ia kushtoj dy prindërve të mi,
mamasë Vasilika dhe
babait Alqiviadh.
3
Mirënjohje !
Falenderimet më të përzemërta i shkojnë udhëheqëses sime
Prof. Dr. Milika Dhamo.
4
Akronimet
1. ADDT, Alkooli, Duhani dhe Drogat e tjera
2. Aksion Plus, Aids and Drug Prevention in Albania
3. APRAD, Albanian Association for Prevention and Rehabilitation from Alcohol
and Drugs
4. EMCDDA, Qendrën Europiane të Monitorimit të Drogave dhe Varësisë nga
Droga
5. ESPAD, Studimi Europian i Alkoolit dhe Drogave të tjera në Shkolla
6. ISHP, Instituti i Shëndetit Publik
7. LSD, Dietilamidi i Acidit Lisergjik
8. OBSH, Organizatës Botërore të Shëndetësisë
9. OKB, Organizata e Kombeve te Bashkuara
10. PBB, Prodhimit i Brendshëm Bruto
11. RR, Risk Relativ
12. SKZ, Sëmundje Koronare të Zemrës
13. SA, Stop AIDS
14. UKPR Unioni Kombëtar për Parndalim dhe Rehabilitim
15. UNFPA, United Nations Population Fund
16. UNICEF, United Nations International Children’s Emergency Fund
17. UNODC, Unated Nation Office on Drugs and Crime
18. YRBS, Studimi i Sjelljeve me Risk tek të Rinjtë
5
PERMBAJTJA
Kapitulli 1
Alkooli dhe duhani 14
Shqetësimet e sotme lidhur me konsumin e alkoolit dhe duhanit 15
Përdorimi i njëkohshëm i alkoolit dhe duhanit dhe pasojat shëndetësore 20
Rëndësia e modeleve të konsumit të substancave 21
Qëllimi dhe objektivat e punimit 46
Kapitulli 2
Metodologji 49
Tipi i studimit 49
Popullata dhe kampionimi 49
Mbledhja e të dhënave 50
Përkufizimi i ndryshorëve 51
Variablet e varur 51
Konsumi i duhanit gjatë gjithë jetës 51
Konsumi i alkoolit gjatë gjithë jetës 52
Konsumi i njëkohshëm i alkoolit dhe duhanit 53
Konsumi i qetësuesve gjatë gjithë jetës 53
Konsumi i kanabisit gjatë gjithë jetës 53
Konsumi i kokainës, eskstazisë, heroinës, amfetaminave
dhe LSD-së gjatë gjithë jetës 54
Numri i substancave ilegale të përdorura në jetë përveç kanabisit 54
Opinioni lidhur me përdorimin e substancave psikoaktive 55
Opinioni lidhur me rrezikun e perceptuar të përdorimit
të substancave psikoaktive 55
Opinioni lidhur me lehtësinë për të gjetur substanca psikoaktive 55
Opinioni lidhur me përfshirjen në probleme
për shkak të substancave psikoaktive 55
6
Opinioni lidhur me qëndrimin ndaj përdorimit të kanabisit dhe heroinës 55
Variablet e pavarur 55
Gjinia 55
Mosha 55
Arsimimi 55
Analiza statistikore e të dhënave 56
Pyetjet lidhur me përfshirjen në probleme të ndryshme
për shkak të përdorimit të substancave psikoaktive 60
Kapitulli 3
Rezultatet
Të dhëna të përgjithshme lidhur me subjektet në studim 62
Konsumi i duhanit 64
Konsumi i alkoolit 73
Konsumi i qetësuesve 85
Konsumi i kanabisit 89
Konsumi i substancave të tjera psikoaktive ilegale 95
Opinionet 100
Dinamikat (ndërthurja) e faktorëve të rrezikut për
përdorimin e ADDT-ve – korniza analitike 107
Strategjitë për parandalimin
e përdorimit të drogave ilegale midis të rinjve 111
Legjislacioni, parandalimi dhe cilësia
e shërbimeve shëndetësore dhe sociale lidhur
me përdoruesit e substancave psikoaktive në vendin tonë 113
Kapitulli 4
Diskutim 116
Situata aktuale lidhur me përdorimin e substancave psikoaktiv
e në Shqipëri 116
Rezultatet e studimit aktual krahasuar me studime të tjera
në Shqipëri dhe ndërkombëtare 120
Substancat psikoaktive dhe rrjeti social: miqtë, familja,
puna (shkolla) – teoria e shtegut 122
Përfundime 123
7
Konkluzione 125
Referencat 128
Shtojca 1 147
Duhani 149
Alkooli 150
Preparate farmaceutike 151
Kanabis 152
Ekstazi 152
Amfetaminat 153
Kokaina 153
Heroina 154
RELEVIN (jo i detyrueshëm) 155
LSD 155
Opinionet 157
8
Permbajtja e tabelave
Tabela 1.1.
Një listë përmbledhëse e substancave psikoaktive dhe efekteve të tyre farmakologjike 21
Tabela 2.1.
Prevalenca vjetore e përdorimit të drogës në rajone të ndryshme të botës
tek personat e moshës 15-64 vjeç 25
Tabela 1.2.
Struktura e kampionit sipas rretheve 43
Tabela 1.3.
Të dhëna të përgjithshme sociodemografike mbi subjektet në studim 55
Tabela 2.3.
Të dhëna lidhur me arsimin dhe të ardhurat mujore për subjektet në studim 57
Tabela 3.3.
Konsumi i duhanit gjatë gjithë jetës 58
Tabela 4.3.
Konsumi i duhanit gjatë muajit të fundit 60
Tabela 5.3.
Sasia e cigareve të konsumuara në ditë gjatë muajit të fundit 62
Tabela 6.3.
Mosha e konsumit për herë të parë të një cigareje të plotë
(midis atyre që kanë konsumuar të paktën një cigare në jetë, n=521) 64
Tabela 7.3.
Lidhja e faktorëve demografikë dhe socio-ekonomikë me duhanpirjen 66
Tabela 8.3.
Konsumi i alkoolit gjatë gjithë jetës 68
Tabela 9.3.
Konsumi i alkoolit gjatë vitit të fundit 69
Tabela 10.3.
Frekuenca e konsumit të pijeve alkoolike gjatë vitit të fundit 71
Tabela 11.3.
Mosha e konsumit për herë të parë të një pijeje alkoolike të plotë
(midis atyre që kanë konsumuar të paktën një pije alkoolike në jetë) 74
9
Tabela 12.3.
Lidhja e faktorëve demografikë dhe socio-ekonomikë me konsumin e alkoolit 76
Tabela 13.3.
Lidhja e konsumit të alkoolit me përdorimin e duhanit 77
Tabela 14.3.
Konsumi i qetësuesve gjatë vitit të fundit 78
Tabela 15.3.
Lidhja e faktorëve demografikë dhe socio-ekonomikë me konsumin e qetësuesve 81
Tabela 16.3.
Prevalenca e konsumit të kanabisit gjatë gjithë jetës, vitit të fundit dhe muajit të fundit 83
Tabela 17.3.
Lidhja e faktorëve demografikë dhe socio-ekonomikë me konsumin e kanabisit 87
Tabela 18.3.
Shpërndarja e subjekteve sipas numrit të drogave ilegale të përdorura në jetë 91
Tabela 19.3.
Shoqërimi i rezultatit përmbledhës të 14 pyetjeve të baterisë së parë
me faktorët demografikë dhe socio-ekonomikë; vlerat mesatare të pakontrolluara
(krudo) dhe të kontrolluara për shumë variable nga modeli linear i përgjithshëm 94
Tabela 20.3.
Shoqërimi i rezultatit përmbledhës të 18 pyetjeve të baterisë së dytë me
faktorët demografikë dhe socio-ekonomikë; vlerat mesatare të pakontrolluara
(krudo) dhe të kontrolluara për shumë variable nga modeli linear i përgjithshëm 95
Tabela 21.3.
Shoqërimi i rezultatit përmbledhës të 11 pyetjeve të baterisë së tretë me
faktorët demografikë dhe socio-ekonomikë; vlerat mesatare të pa kontrolluara
(krudo) dhe të kontrolluara për shumë variable nga modeli linear i përgjithshëm 96
Tabela 22.3.
Shoqërimi i rezultatit përmbledhës të 14 pyetjeve të baterisë së katërt me
faktorët demografikë dhe socio-ekonomikë; vlerat mesatare të pakontrolluara
(krudo) dhe të kontrolluara për shumë variable nga modeli linear i përgjithshëm 97
Tabela 23.3.
Shoqërimi i rezultatit përmbledhës të 2 pyetjeve të baterisë së pestë me
faktorët demografikë dhe socio-ekonomikë; vlerat mesatare të pakontrolluara
(krudo) dhe të kontrolluara për shumë variable nga modeli linear i përgjithshëm 99
10
Permbajtja e grafikeve
Grafiku 1.
Shpërndarja e subjekteve në studim sipas familjarëve me të cilët jetojnë 56
Grafiku 2.
Prevalenca e konsumit të duhanit gjatë gjithë jetës 59
Grafiku 3.
Prevalenca e konsumit të duhanit gjatë muajit të fundit 61
Grafiku 4.
Frekuenca dhe numri i cigareve të konsumuara gjatë 30 ditëve të fundit 61
Grafiku 5.
Frekuenca e konsumit të duhanit në ambientet e shkollës
(midis atyre që frekuentojnë shkollën) 63
Grafiku 6.
Shpërndarja e opinioneve lidhur me duhanpirjen në të ardhme 63
Grafiku 7.
Mosha e konsumit për herë të parë të një cigareje të plotë
(midis atyre që kanë konsumuar duhan të paktën një herë në jetë) 64
Grafiku 8.
Prevalenca e duhanpirjes sipas llojit të ambientit 66
Grafiku 9.
Konsumi i alkoolit gjatë gjithë jetës 69
Grafiku 10.
Prevalenca e konsumit të alkoolit gjatë vitit të fundit 70
Grafiku 11.
Numri i rasteve të konsumit të pijeve alkoolike gjatë gjithë jetës 71
Grafiku 12.
Frekuenca e konsumit të alkoolit në ambientet e shkollës
(midis atyre që frekuentojnë shkollën 72
Grafiku 13.
Mosha e konsumit për herë të parë të një pijeje alkoolike të plotë
(midis atyre që kanë konsumuar të paktën një herë alkool në jetë) 73
Grafiku 14.
Prevalenca e konsumit të alkoolit në varësi të ambientit 75
11
