bodrum yarımadasında radon ölçümleri ile depremsellik arasındaki ilişkilerin incelenmesi

103 Pages·2016·4.11 MB·Turkish

EGE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
(YÜKSEK LİSANS TEZİ)
BODRUM YARIMADASINDA RADON ÖLÇÜMLERİ
İLE DEPREMSELLİK ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN
İNCELENMESİ
Öztürk ÜLKÜM
Tez Danışmanı: Prof. Dr. Mehmet N.KUMRU
Nükleer Bilimler Anabilim Dalı
Sunuş Tarihi: 20.01.2016
Bornova-İZMİR
2016

iii

Öztürk ÜLKÜM tarafından Yüksek Lisans tezi olarak sunulan “Bodrum
Yarımadasında Radon Ölçümleri İle Depremsellik Arasındaki İlişkilerin
İncelenmesi” başlıklı bu çalışma E.Ü. Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği
ile E.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Eğitim ve Öğretim Yönergesi’ nin ilgili
hükümleri uyarınca tarafımızdan değerlendirilerek savunmaya değer bulunmuş ve
20/01/2016 tarihinde yapılan tez savunma sınavında aday oybirliği/oyçokluğu ile
başarılı bulunmuştur.

Jüri Üyeleri: İmza
Jüri Başkanı : Prof. Dr. Mehmet N. KUMRU .................................
Raportör Üye : Doç. Dr. M. Murat SAÇ .................................
Üye : Doç. Dr. Gültekin YEĞİN .................................
iv
v

EGE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
ETİK KURALLARA UYGUNLUK BEYANI
E.Ü. Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliğinin ilgili hükümleri
uyarınca Yüksek Lisans Tezi olarak sunduğum “Bodrum Yarımadasında Radon
Ölçümleri İle Depremsellik Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi” başlıklı bu tezin
kendi çalışmam olduğunu, sunduğum tüm sonuç, doküman, bilgi ve belgeleri
bizzat ve bu tez çalışması kapsamında elde ettiğimi, bu tez çalışmasıyla elde
edilmeyen bütün bilgi ve yorumlara atıf yaptığımı ve bunları kaynaklar listesinde
usulüne uygun olarak verdiğimi, tez çalışması ve yazımı sırasında patent ve telif
haklarını ihlal edici bir davranışımın olmadığını, bu tezin herhangi bir bölümünü
bu üniversite veya diğer bir üniversitede başka bir tez çalışması içinde
sunmadığımı, bu tezin planlanmasından yazımına kadar bütün safhalarda bilimsel
etik kurallarına uygun olarak davrandığımı ve aksinin ortaya çıkması durumunda
her türlü yasal sonucu kabul edeceğimi beyan ederim.

20/01/2016

Öztürk ÜLKÜM

vii

ÖZET

BODRUM YARIMADASINDA RADON ÖLÇÜMLERİ İLE
DEPREMSELLİK ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN İNCELENMESİ
ÜLKÜM, Öztürk
Yüksek Lisans Tezi, Nükleer Bilimler Anabilim Dalı
Tez Danışmanı: Prof. Dr. Mehmet N. KUMRU
Ocak 2016, 81 sayfa

Depremlerin etkilerinin azaltılması günümüz dünyasının en önemli
sorunlarından biridir. Bu amaçla birçok doğa olayı izleyici/işaretçi olarak bilim
insanları tarafından kullanılmaktadır. Yapılan araştırmalar radon gazının yer
kabuğu hareketleriyle ilişkili olabileceğini göstermiştir. Bu tez çalışmasında
Bodrum Yarımadası’ nda toprak gazı ve kuyu sularındaki radon konsantrasyonları
bir yıl boyunca periyodik ölçümlerle izlenmiştir. Radon konsantrasyonlarındaki
değişimlerle meydana gelen depremler arasındaki ilişkiler incelenmiş ve
açıklanmaya çalışılmıştır. Çalışmada toprak gazı radon konsantrasyonları LR 115
tip 2 katı hal nükleer iz kazıma dedektörleri, kuyu sularındaki radon
konsantrasyonları kolektör çemberi yöntemi kullanılarak belirlenmiştir. Ayrıca
bölge topraklarının doğal radyoaktivite düzeyi, NaI(Tl) dedektörlü sintilasyon
gama spektroskopisi kullanılarak belirlenmiştir.
Çalışmada toprak gazı radon konsantrasyonlarının 1,1 ile 52,9 kBq m-3
arasında değiştiği gözlemlenmiştir. Kuyu sularındaki radon konsantrasyonları ise
0,3 Bq/L ile 156,9 Bq/L arasında ölçülmüştür. Çalışma bölgesinde meydana gelen
çok sayıda depremle ilişkili olarak radon konsantrasyonlarında önemli anomalilerin
oluştuğu tespit edilmiştir.
ANAHTAR KELİMELER: Radon, Deprem, Bodrum Yarımadası
vi ii
ix
ABSTRACT
DETERMINATION OF THE RELATIONSHIP BETWEEN RADON
MEASUREMENTS AND SEISMICITY AROUND BODRUM PENINSULA
ÜLKÜM, Öztürk
MSc in Department of Nuclear Sciences
Supervisor: Prof.Dr.Mehmet N.KUMRU
January 2016, 81 pages
To minimize the effects of earthquakes is one of the most important problems
of today’s world. For this purpose many natural events are being used as
tracer/marker by scientists. The studies showed that soil gas radon can be related
with seismicity. In this thesis study, radon concentrations in soil gas and in well
water have been monitored by periodic measurements during one year. The
relations between the radon variation and the occurred earthquakes has been
studied and tried to explain. In the study, soil gas radon concentrations has been
measured by LR-115 type 2 solid state nuclear track detectors, the radon
concentrations in well water has been determined by collector-chamber method.
Also, natural radioactivity levels of the region soils measured by using gamma ray
spectrometry with NaI(Tl) detectors.
In the study, it’s observed that the soil gas radon concentrations varied
between 1,1 and 52,9 kBqm-3.The radon concentrations in well water are measured
between 0,3 Bq/L and 156,9 Bq/L. Related with the many earthquakes happened
in the study area, it’s determined that significant anomalies occurred on the radon
concentrations.
Keywords: Radon, Earthquake, Bodrum Peninsula