Antik Anadolu Coğrafyası / Strabon-Geographika Strabon ARKEOLOJİ VE SANAT YAYINLARI

399 Pages·2014·8.11 MB·Turkish

by  Strabon Geographika

IARIVAL:
PELAGYS:
STRABON
ANTIK ANADOLU
‘COGRAFYASI
STRABON

ANTIK ANADOLU
COGRAFYASI
(Geographika: XII-XIII-XIV)

Geviren:
Prof. Dr. Adnan Pekan

?

ARKEOLOJi VE SANAT YAYINLARI
ARKEOLOTI VE SANAT YAYINLART
‘Antik Kayla Dizi:
“ANTIK ANADOLU COCRAFYASt™
(ia: X0XUXV)

‘aylyan ve Yoneten
‘Neh BASGELEN

ast Benes
2000, starba

sine Bake: nba 1987
hic a: tant 1991
gnc Bask: ena 1995
‘Gaaden Gein
Dandi Bask ent 2000

Hert yay aka sae
1 200 Ashe ve Sanat Yaya,
‘ayrge Cad orks Apt. 3/4 alts. 80 tabu
"els 02122090078 - 2456838 Fan 02122456877
YURDUMUZ TARIHi COGRAFYASININ
‘ANTIK KAYNAKLARI VE
"AMASYA‘LI STRABON,

‘Nezih BASGELEN

‘Amastris in (gk iyi planlanmg ve baka ir Ret) gh
a dzelisernden bri gk gel, uzun bir caddeir Bu cad
de Boyunca ain dere deilen,ancok berbat bir lafmdan
Jarksrz lan bir su alomaktadi. Corn ne kadar katiyse,
‘yey kokular dao kadar saga zara. Halk sagt
Tada sehrin gel de bu suyun tzerinin kapatsasins
_erekirmektedir ve izintz ors, bu ig yplcokt. Bu a
‘dar éneml ir it, para skntsonn ckilmeyeceinigori-
yorum”.

‘Yukandaki salar, Geng Plinius'un? Bithynia valisiy-
ken Anadolu‘dan Roma'ya, imparator Traianus'a yaz~
igs mektuplardan birisidir(X, 98) Digerlerinde oldu-
{gibi imparator'un ,Pliniusun bu mektubuna verdi-
Bi cevap da (X, 99) bulunmaktadie:

1 The Lato he Young lng (Ge Bety RACICE, London 89

2 Dayo Rena aba gi ve Yan Bayh Parana
Simes "Cong olrsk acon ya, Roma setts
Ineuplanyia tamed 19 tp hee opamp
‘nm end hayaphen yuan 9 peek mebupanon 2
(recto olarak sdlaninion ohms Juans toplann, a
{isn ale el chunmal peak sya
‘nln Bia vapen Inpantr Tamas kag a
salina qe 2 meup yr alma One Amada
hima ble nein
“Amasiriskntnin sana zara vereck bu syn ori
mes iin her irl neden mevcut, Sec Phin. Her 2
man eerie igin yas in ere prays
slays erin
Mektuplarda sori edilen antk Amasris kent, sxin
‘Amasra ilgemizdi. Homeros'un nl Tagindan itba-
ren yazih aynaklarda gegen kasabo, Nikomedia'yla (=
lami) bilkte Roma gafinda Bithyria'un metropol-
lerinden bins
Bugin bu girkeml gogmipinin devirdevir anlar ta-
siyan eserleriyle Bats Karadeniz Bolgsinin en Gnemli
rerkerlerinden bird. Aneak, ton yillarda ge
sek tri gerehse dofal deerierinin hizi takep oldu
fu gorlerlenmekteds

‘Bu tarihi kalintlariginde 1930Tu yllarn basina kadar
‘salam olan, bugin de kasmen gorllebilen bir eser,
‘zellikle yukardaki iki mektubun konusunu tegkilet-
rmesi agisindan nem tagimaktadir. Bir zamanlar
‘Amasra'nin igindeki kigik limana dokilen derenin
iginden aktigy, kesme taslardan yapulmus tinel, Plini-
sun siting ettigi suyun tizerini kapatma igiin ger-

5) taordan Anuar pen Black adh evi Amase i na:
amen gel ginininseyredii ar edt even sume
‘evil eden engin avi ara er ln Yamada.
"eu git yr manana ear dokuya Amaas
‘radi om golive kala Dyer ogi ede dey
tig: “Oyanan ein bye ie, ne dim ena
USN." mia Baaektangidopunde fu manzarsHaabn Kine
‘diane cra eveyone bet se le apm Fase
for hertafind kok yobslen btn ia yeni
‘er smantar dit gine nein man, Koma eee
‘trina ek Hay bnse ar bla alegre

w
‘gckletigini gostermektedir!. Mektuplardaki bilgiler
{se eserintarhini ve neamasla yapuldifarukesin olarak
‘ortaya koymaktadi,

‘Yukanda verdigimis Omekte oldugu gibi Antkgag/da
yanlan eserler, bugiin, o devirleryle ilgili arkeolojik
aragtrmalarda Snemli bir kaynak niteligindedir. Bir
yerin tarihi sz konusu oldugunda bagvurulmas: gere-
ken vazgesilmer temel eserlerdir. Bu antik kaynak-
lardan, Ulkemizdeki arasturmalarda ve yayinlarda
‘onemil Sige yararlanuldy halde, ne yazak ki Biya
bir goBunlugu Turkse’ye gevrilmemigtr. Yabanes dil
Jerdeki tercimelerini dahi,birkag ihtisas kittiphanesi
diginda, bulmak oldukga 2ondur Bu kittiphanelerde
ise, tam bir koleksiyon halinde tim esererin olmadifa
dlikkat gekmektedir.

‘Bir kasmu tam, bir kism parsalar halinde giinimize
tlaganantik aynaklardan 6zellikle Anadolu ve
‘Trakya ile igi olanlarn bell baghlarin alfabetikola-
zak goyle salayabiliriz:

AMMIANUS MARCELLINUS, Rerum gestarumt libri
XXXL, APOLLONIOS RHODIOS, Argonautila; APPI-
‘ANOS, Mihtridateos; Syrake; ARISTOTELES, Politika
AULUS GELLIUS, Noctes Attiae; CASSIUS DIO,
Rhomaita; CICERO, Actio in Verem (Szellikle Atticus'a
mektuplannds® 106-122 arasindakiler Anadolu’yla il
{0 Tana ve Anson ri i lak Sema EVICE, Kup

Ama ese a far lee, fara 96, Nee SARA
‘CL Gms Chm Ans Ital 9862 tata 199.

vu
sili); CLAUDIUS PTOLEMAIOS, Geogphik yphe-
‘ess; CLAUDIUS AELIANUS, De turn animal ib
‘XVII; CORNELIUS NEPOS, Devirisilustribus; COR-
NELIUS TACITUS, Annales; Historia; DIODOROS
SIKELOS, Bibloteke Historke; DIONYSIOS HALI-
KARNASSEOS, AntguitatesRomanae; EPHOROS, His-
‘ova ERATOSTHENES; EUSEBIOS, Keon kanones
FLAVIUS ARRIANOS, Altsandru anabass; GAIUS
PLINIUS SECUNDUS, Naturalis historie libri XXXVI
GAIUS SUETONIUS TRANQUILLUS, De viris illus:
{rbus; GAIUS SALLUSTIUS CRISPUS, Historia re
liga; HEKATAIOS, PerihegesisPerdados Ges; Geneal-
ii; HERODOTOS, Historia; HOMEROS, Tas;
Oigesie; JOHANNES ZONARAS, Epitome histori:
IULIANUS; KSENOPHON, Anatsis; Helena; KTE-
SIAS, Pensila; LIBANIOS; LUKIANOS; MESTRIUS
PLUTARKHOS, Bio’ paalebi; PAULUS HERENNIUS
DEKSIPPOS, Histoiarum fragments; PAULUS ORO-
SIUS, Historia avers panos ir VIL; PUSANT-
AS, Perikegess tes Helades; FOMPEIUS TROGUS,
Historia Philippicarum bri XLIV, POMPONIUS
MELA; De chorogrphis; POLEMON, Scrptresphysiog
romici Gracie Latni; POLYAINOS, Strategemata;
POLYBIOS, Histor; POSEIDONIOS, Historia he meta
Polybin; QUINTUS SMYRNAEUS; SERVIUS, In
Vegi carmina commentary SKYLAKS, Geograph Gra-
cei minors; STEPHANOS BYZANTINOS, Ethnia;
‘THEOPOMPOS, Hella; Philippi THUKYDIDES
‘TITUS LIVIUS, Ab urbe condita iri CXLIL; VELLEIUS
PATERCULUS, Historie Romanae lib I; VITRUVIUS
POLIO, De arcitectra; ZOSIMOS, New historia

vat
Daa dnce “Tashi Cografya Taramalan ve Araghemala-
1 Dain olusturmug ve Homerostan ittaren ant
serlerdeki Anadolyl igi kent adlaninintaramala-
‘nn igeren eter yayzmlamustk Bu diidek aligma-
lara paaleloacak ve br temel tpi edecek yer bir di
iin yayimina ise elinizdeki kitapla baslamaktayz
“Antik Kaynaklar Dis” olarak adlandidigamiz. bu
yen dicde elimizden geldgince ve imanlarmuz &-
verdiginc, yukanda suolamaya galigtigumiz eelerin
bilimsel kontroll yap geviniler yayimlanacakt
‘Ukemizin tari cofratyas ve arkeolojisagsndan bu
<xelerin ik sirolainda giphesi,cografyacr Amasya!
‘Strabon'an gsligmas. gelmektedir. “Antik Kaynaklar
Dizimizin ik eseri olarak da, Prot. De. Adnan PEK-
MAN tarafndan dilimize kazandinian ve bas bim
ler daha dnce etki lan Stabon un “Cografya”sinn
“Anadolu ig tim baller bir bitin olarak se-
Jere sunulmaktadu®

Strabonun, olgunluk déneminde, imparator Augustus
zamananda, Roma‘da yazdifa 17 kitapik Geographume-
na ya da Geographita (= Cofrafya) adh bu galigmasinin
Il, XIl ve XIV. kitaplan yurdumuzun tari cografya-
‘syle ilgili
Eserini yazarken "segmeci” bir anlayigla hareket eden
Strabon, yagadis cada Avrupa, Asya ve Afrika'nin bi
linen dnemli bie bolumnd kapsayan ve Dogu Anado-

ry

"nb bie da, 1972 ids
Kab bk 1 1 len 98 pnd abel
Universe ety aba yap rand gtr XL
Kup yajimamtr

x
Iuidan Sardinya Adas’na, Karadeniz kyilanndan E&-
vyopya'ya kadar bizzat gordi yerlere igi, astsal
bir eser olusturmugtur. Bu agdan eseri Antkgag'
adeta bir ansiklopedisniteligindedi.

Bu nteiklerigbz ontine alindiginda, ondan sonra bu
alanlarda yazianla, atta lskenderiyelitolemaios un
(Ms. 108-168) 8 ktaplik Geographike Hyphegesis = Cog-
rafya Kilavuru) adh eser? daha cok tarunmasina raf-
‘men, onun bu dzelliklerine ergememigtiz

Strabon'un dnl cofrafya eserinin yans sia, Historia
“Hypomnemata (= Tarihi Hatsalar) adh 43 cltik bir de
tarih yazdijy blinmektedir. Kartacarun yikalmasindan,
(Caesarin éldirilmesine kadarki dinem kapsadi bi-
linen bu eseri guntimize ulagmanust. Bugin elimiz-
de sadece, bu tarihe ait 19 parga bulunmaktadie. Kap-
sadigi dénem agsindan Polybios'un bir devar niteli-
inde oldugu anlagikmaktadi

‘Strabon’‘un “Cojrafya”sayla basladsfimiz “Antik Kay-
naklar Dizisi“nin bu alanlardakigalismalara yarars ol-
‘masini, yeni eserlerlesirmesini veamaslanina ulagma-
sans dileriz.

Not: Eide bu gag daho once yayladifom ect
romevince side eid, rede dinitrile
7

7d NOBEE, psc