tunceli ili sosyal analiz çalışması

206 Pages·2016·3.48 MB·Turkish

TUNCELİ İLİ
SOSYAL ANALİZ
ÇALIŞMASI

HEGEM Vakfı
2015
PROJE YÜRÜTME VE ARAŞTIRMA EKİBİ

Proje Yöneticisi
Adem SOLAK
(HEGEM Vakfı Başkanı)

Proje Danışmanı
Prof. Dr. Yahya Mustafa KESKİN
(İzzet Baysal Üniversitesi)

Proje Yürütücüsü
Doç. Dr. Yusuf GENÇ
(Sakarya Üniversitesi)
Proje Araştırma Ekibi
Prof. Dr. Zahir KIZMAZ
(Fırat Üniversitesi)
Prof. Dr. Özkan YILDIZ
(Dokuz Eylül Üniversitesi)
i
Prof. Dr. Abbas TÜRNÜKLÜ
(Dokuz Eylül Üniversitesi)
Doç. Dr. Erdal YILDIRIM
(Tunceli Üniversitesi)
Doç. Dr. Yusuf GENÇ
(Sakarya Üniversitesi)
Doç. Dr. Şükrü ADA
(Atatürk Üniversitesi)
Doç. Dr. Vahap ÖZPOLAT
(Artuklu Üniversitesi)
Doç. Dr. Murat Cem DEMİR
(Tunceli Üniversitesi)
Yrd. Doç. Dr. Mehmet YAZICI
(Bingöl Üniversitesi)
Yrd. Doç. Dr. İlhan Oğuz AKDEMİR
(Fırat Üniversitesi)
Yrd. Doç. Dr. Hasan Hüseyin TAYLAN
(Sakarya Üniversitesi)
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ ....................................................................................................................... 1
YÖNETİCİ ÖZETİ ...................................................................................................... 3
Kapsam ve Yöntem ................................................................................................ 3
Tunceli için Genel Bulgular ................................................................................... 3
Demografi ........................................................................................................... 3
İşgücü ve İstihdam ............................................................................................. 4
Eğitim .................................................................................................................. 4
Sağlık ................................................................................................................... 5
Sosyal Yardımlar ve Sosyal Hizmetler ............................................................ 6
Gündelik Yaşam ve Aidiyet ............................................................................... 7
Adalet ve Suç ...................................................................................................... 8
Alan Taraması Bulguları........................................................................................ 9
1. ARAŞTIRMANIN GENEL ÇERÇEVESİ ........................................................ 14
ii
1.1. Araştırmanın Konusu ve Amacı ............................................................... 14
1.2. Araştırmanın Önemi .................................................................................. 14
1.3. Araştırmanın Yöntemi ............................................................................... 15
2. TUNCELİ’NİN MEVCUT DURUM ANALİZİ .............................................. 17
2.1. Nüfus Yapısı ve Nüfus Dinamikleri ......................................................... 17
2.1.1. Nüfus ve Yaş ....................................................................................... 17
2.1.2. Cinsiyet ................................................................................................ 18
2.1.3. Medyan Yaş ve Cinsiyet Oranı .......................................................... 19
2.1.4. Medeni Durum İlişkisi........................................................................ 20
2.1.5. Nüfusun Artış Hızı ............................................................................. 22
2.1.6. Doğurganlık Oranı .............................................................................. 24
2.1.7. Doğum ve Ölüm İstatistikleri ................................................................ 26
2.1.8. Hayatta Kalma Beklentileri (Kadın/Erkek) ....................................... 28
2.1.9. Bebek ve Çocuk Ölüm Hızları ........................................................... 29
2.1.10. Nüfus Yoğunluğu ............................................................................ 30
2.1.11. Kırsal ve Kentsel Nüfus .................................................................. 30
2.1.12. İktisadi Faaliyet Kollarına Göre Nüfus ......................................... 31
2.1.13. Temel İşgücü ve İstihdam Göstergeleri ......................................... 33
2.1.14. Nüfusun Eğitim Durum ................................................................. 34
2.1.15. Kentleşme Oranı .............................................................................. 35
2.1.16. Yaş ve Bağımlılık Oranları .............................................................. 36
2.2. Hane Halkı Yapısı ...................................................................................... 37
2.2.1. Hane Halkı Büyüklüğü (Ailedeki Birey Sayısı) ................................... 37
2.2.2. Çocuk Sayısı /5 Yaş Altı Çocuk Sayısı ................................................... 37
2.2.3. Hanelerde Sosyal Güvenlik Durumu .................................................... 38
2.3. Göç .............................................................................................................. 38
2.3.1. Başka İllere Göç ....................................................................................... 39
2.3.2. Başka İllerden Göç .................................................................................. 39
2.3.3. Yurtdışından Geri Göç ........................................................................... 40 iii
2.3.4. Net Göç Hızı ............................................................................................ 41
2.3.5. Geri Dönüş Sürecinde Yaşanan Sorunları Çözüm Yolları .................. 41
2.3.6. Yeni Üniversite Mezunlarının Kentte Kalma/ Göç Etme Durumu .... 43
2.4. Eğitim .......................................................................................................... 43
2.4.1. Tunceli İli Nüfusunun Eğitim Düzeyine Göre Dağılımı ..................... 44
2.4.2. Tunceli'de ilköğretimde (İlkokul ve Orta Okul) Okullaşma ............... 45
2.4.3. Tunceli'de ortaöğretimde Okullaşma ................................................... 46
2.4.4.Eğitim Kademelerine Göre Nicel Durum (2010-2015) .......................... 47
2.4.5. Özel Öğretim ........................................................................................... 49
2.4.6.Merkezi Sınavlar ve Çıktıları Açısından Tunceli’de Eğitim ................ 49
2.4.7. Pisa Sonuçlarına Göre Ortadoğu Anadolu Bölgesi veTunceli’de
Eğitim ................................................................................................................ 50
2.5. Sağlık Göstergeleri ....................................................................................... 53
2.5.1. Kamu ve Özel Sektör Hastaneleri Yatak ve Kapasiteleri ................. 53
2.5.2. Sağlık Hizmetlerindeki İnsan Kaynağı .............................................. 53
2.5.3. Kişi Başına Düşen Doktor Sayısı, Sağlık Personeli Başına Kişi
Sayısı ................................................................................................................. 54
2.5.4. Sağlık Harcamalarına Ayrılan Kaynak ............................................... 55
2.5.5. Sağlık Güvencesi Kapsamındaki Nüfus ............................................ 55
2.5.6. İlde / Bölgede Yaygın Hastalıklar ve Risk Durumu ......................... 55
2.5.7. Ölüm Oranları ve Sebepleri ................................................................. 56
2.5.8. Ruhsal Sağlık ve İntihar ....................................................................... 57
2.6. Sosyal Hizmetler, Sosyal Yardımlar ve Sosyal İçerme ............................ 57
2.6.1. İlde Dağıtılan Sosyal Yardım Rakamları............................................ 59
2.6.2. Sosyal Yardım Algısı ............................................................................. 60
2.6.3. Dezavantajlı Bireylerin (Engelliler, hükümlüler vb.) İstihdamında
Yaşanan Sorunlar............................................................................................. 60
2.6.4. Dezavantajlı Bireylere Yönelik Sosyal Dışlanma ve Önyargılar .... 61
2.6.5. Kamusal Hizmetlere Ulaşma Durumu................................................ 61
iv
2.6.6. Engelli ve Yaşlı Bakım Hizmetleri ...................................................... 61
2.6.7. Huzurevi İhtiyacı ve İşleyişi ................................................................ 63
2.7. Gündelik Hayat ............................................................................................ 63
2.7.1. Boş Zamanları Değerlendiriş Biçimleri .............................................. 63
2.7.2. Sportif Faaliyetler ve Bunlara Katılma Durumu ............................... 64
2.7.3. İç ve Dış Seyahat/Geziler ...................................................................... 64
2.7.4. Bireyin Mutluluk Durumu ................................................................... 65
2.8. Sosyal Örgütlenme ve Sivil Toplum Kuruluşları ....................................... 65
2.8.1. Dernekler, Faaliyetleri ve Bunlara Üyelik Durumu............................. 65
2.8.2. Sendikalar, Faaliyetleri ve Bunlara Üyelik Durumu ........................... 66
2.8.3. Oy Verme Davranışları .......................................................................... 68
2.8.4. Siyasal Tercihlerde Göz Önünde Tutulan Faktörler ............................ 68
2.9. Medya ve Kültürel Faaliyetler ...................................................................... 69
2.9.1. Yerel Basın, Takip Durumları ve Abonelikler ...................................... 69
2.9.2. Kültürel Faaliyetler ve Aktiviteler......................................................... 69
2.10. Adalet, Suç ve Güvenlik.............................................................................. 70
2.10.1. Tunceli İlinin Suç ve Suçluluk Yapısı .................................................. 70
2.10.2. Tunceli İlinde İşlenen Suçlar ve Suçlardaki Değişim ........................ 72
2.10.3. Adalet Verilerine Göre Tunceli İlinin Suçluluk Yapısı ...................... 74
2.10.4. Tunceli İlinde Çocuk Suçluluğu .......................................................... 76
2.10.5. Tunceli İlinde İntihar Olgusu .............................................................. 83
2.11. Siyaset ve Siyasal Yapı ................................................................................ 83
2.12. Sosyal Dayanışma ve Yoksulluk Kültürü .................................................. 84
2.12.1. Hanenin Komşuluk ve Akrabalık İlişkileri ve Sosyal Dayanışma
Ağları ................................................................................................................. 84
2.12.2. Yoksulluk ve Kültürü ........................................................................... 84
2.13. Kalkınma ve Girişimcilik Profili ................................................................. 99
2.13.1. Girişimci/Yatırımcı Eğitim Durumları ................................................ 99
2.13.2. İlde Yatırım Ortamını Etkileyen Belirleyici Unsurlar ........................ 99
v
2.13.3. Girişimci/Yatırımcının İli Tercih Etme Sebepleri ............................. 100
2.13.4. Bir İli Tercih Etmede Girişimci Seçimini Etkileyen Faktörler: .... 101
2.13.5. Ekonomik Sektörlere Yönelik Altyapı Hizmetleri ........................... 102
2.13.6. Ekonomik Sektörlere Yönelik Destek ve Teşvikler Faydalanma
Durumu ........................................................................................................... 103
2.13.7. Devlet Destek ve Teşviklerine Karşı Yaklaşımlar ............................ 104
2.13.8. Kalkınmanın Önündeki En Önemli Engeller ................................... 107
2.13.9. Kalkınmayı Sağlayacak En Önemli Potansiyeller ............................ 107
2.13.10. Kalkınmada İlin En Önemli Sorunları ............................................ 108
2.13.11. İl İçin Son Yıllarda Yaşanan En Olumlu Gelişmeler/Yatırımlar ... 109
3. NİTEL BULGULAR: ODAK GRUP VE DERİNLEMESİNE GÖRÜŞME ...... 111
3.1. Giriş .............................................................................................................. 111
3.2. Eğitim ........................................................................................................... 111
3.3. Göç ................................................................................................................ 113
3.4. Sosyal Hizmetler ve Sosyal Dışlanma ....................................................... 116
3.5. Sosyal Yardım Algısı ................................................................................... 118
3.6. Adalet, Suç ve Güvenlik ............................................................................. 120
3.7. Kimlik ve Aidiyet ........................................................................................ 123
3.8. Siyaset ve Siyasal Yapı ................................................................................ 125
3.9. Kalkınma ve Ekonomi ................................................................................. 130
3.10. Memnuniyet Durumu ............................................................................... 131
4. NİCEL BULGULAR: ALAN TARAMASI VERİLERİ ..................................... 133
4.1. Giriş .............................................................................................................. 133
4.2. Genel Özellikler ........................................................................................... 133
4.3. Göç ve Sorunları .......................................................................................... 136
4.4. Sağlık ............................................................................................................ 139
4.5. Sosyal Yardımlar ......................................................................................... 142
4.6. Sivil Topluma Katılım ................................................................................. 143
4.7. Medya Takip Eğilimleri .............................................................................. 144 vi
4.8. Kimlik ........................................................................................................... 146
4.9. Sosyal Dışlanma........................................................................................... 150
4.10. Ülke ve Siyasal Meseleler.......................................................................... 151
4.11. Boş Zamanları Değerlendirme ................................................................. 153
4.12. Konut Durumu, Alışveriş ve Ekonomik Faaliyetler ............................... 157
4.13. Aile Konuları .............................................................................................. 159
GENEL DEĞERLENDİRME VE SONUÇ ............................................................ 163
Eğitim .................................................................................................................. 164
Sağlık ve Sosyal Hizmetler .............................................................................. 167
Siyaset, Siyasal Yapı ve Sivil Toplum ............................................................ 173
Medya Takip Durumları ve Yerel Basın ........................................................ 175
Suç, Kentsel Güvenlik ve Adalet .................................................................... 175
GENEL ÖNERİLER ............................................................................................... 180
KAYNAKLAR ........................................................................................................ 190
vii
TABLOLAR LİSTESİ
Tablo 1: Yaş grubuna göre nüfus, 31.12.2013 ............................................................. 18
Tablo 2: Cinsiyet grubuna göre nüfus, 31.12.2013....................................................... 19
Tablo 3: Ortanca yaş ve yaş bağımlılık oranı, 2012-013 .............................................. 19
Tablo 4: Evlenme sayıları, 2003-2013 ......................................................................... 20
Tablo 5: Boşanma sayıları, 2003-2013 ........................................................................ 21
Tablo 6: Yıllık nüfus artış hızı, 1945-2013 .................................................................. 23
Tablo 7: Doğurganlık Oranı ........................................................................................ 25
Tablo 8: Tunceli’nin Doğurganlık ............................................................................... 25
Tablo 9: İlçe ve Cinsiyete göre doğumlar, 2013 .......................................................... 27
Tablo 10: İlçe ve Cinsiyete göre ölümler, 2013 ........................................................... 28
Tablo 11: TÜİK, Hayat Tabloları, 2013....................................................................... 29
Tablo 12: Bebek ve çocuk Ölüm Hızları ...................................................................... 29
Tablo 13: Nüfus yoğunluğu, 1940-2013 ...................................................................... 30
Tablo 14: İlçelere göre il ve ilçe merkezleri ile belde ve köyler nüfusu, 2013 .............. 31
Tablo 15: Ekonomik Faaliyet Kısımlarına Göre Çalışanlar Sayısı ............................... 31
Tablo 16: Sektörlere Göre İşgücü Verileri (2004 – 2013) ............................................ 32
Tablo 17: Temel işgücü göstergeleri, TRB1 (Bin kişi) .............................................. 33
Tablo 18: Bitirilen eğitim düzeyi ve cinsiyete göre nüfus (15+ yaş), 2013 ................... 34
Tablo 19: Tunceli ilçe nüfusları, 31.12.2013 ............................................................... 35
Tablo 20: Ortanca yaş ve yaş bağımlılık oranı, 2012-2013 .......................................... 36
viii
Tablo 21: Hane Halkı Büyüklüğü (Ailedeki Birey Sayısı) ........................................... 37
Tablo 22: Yaş grubu ve cinsiyete göre nüfus – 2014.................................................... 37
Tablo 23: Hanelerde Sosyal Güvenlik Durumu ........................................................... 38
Tablo 24: Verilen göç, 2012-2013 ............................................................................... 39
Tablo 25: Alınan göç, 2012-2013 ................................................................................ 39
Tablo 26: Yurtdışından Geri Göç ................................................................................ 40
Tablo 27: Alınan göç, verilen göç, net göç ve net göç hızı ........................................... 41
Tablo 28: 2013 yılı Hastane ve Yatak Sayıları ............................................................. 53
Tablo 29: Sağlık Personeli Sayısı ................................................................................ 54
Tablo 30: 2012 verilerine Göre Tunceli İli il/ilçe merkezi ve belde/köy nüfusu ........... 54
Tablo 31: Bebek ölüm hızı, 2009-2014, ‰ .................................................................. 56
Tablo 32: Daimi ikametgâha göre seçilmiş ölüm nedenlerinin dağılımı, 2013-2014(r) .. 56
Tablo 33: İntiharlar, 2000-2013 ................................................................................... 57
Tablo 34: Kaba intihar hızı, 2007-2013 ....................................................................... 57
Tablo 35: Sosyal Hizmetler, Sosyal Yardımlar ve Sosyal İçerme ................................ 58
Tablo 36: İlçelere Göre Vakıf Bazlı Yardım Durumu (Ocak - Aralık 2012) ................. 59
Tablo 37: İllere Göre Vakıf Bazlı Yardım Durumu (Ocak - Aralık 2012) .................... 59
Tablo 38: Tunceli’de Spor Kulüplerinin Türlerine Göre Dağılımı ............................... 64
Tablo 40: Dernek sayıları ............................................................................................ 66
Tablo 41: Herhangi Bir Derneğe ve Vâkıfa Üyelik ...................................................... 66
Tablo 42: İşçi sayısı, sendikalaşma oranları ve Üye sayıları (Tablo yayın formatına göre
düzenlenecektir) .......................................................................................................... 66
Tablo 43: Tunceli’de Kamuda Çalışan Sendikalı Memur Sayısı .................................. 67
Tablo 44: Cinsiyete Göre Sendikaya Üyelik ................................................................ 67
Tablo 45: Tunceli Seçim Bölgesi Oylarının İlçelere Göre Dağılımı ............................. 68
Tablo 46: Türkiye’de ve Seçilmiş Bölgelere Göre Okur-Yazarlık Durumu (2012) ....... 93
Tablo 47: Türkiye ve Seçilmiş Bölgelerde Eğitim Kademelerine Göre Öğrenci ve
Öğretmen Sayıları (1995) ............................................................................................ 93
Tablo 48: Seçilmiş İllerdeki Yolların Kalitesi (2006) .................................................. 96
Tablo 49: Açılan-Kapanan İşyeri Sayıları .................................................................... 99
Tablo 50: Açılan-Kapanan İşyeri Sayıları .................................................................. 102
Tablo 51: Teşvikli Yatırımlar içinde Tunceli’nin payı (%) ........................................ 104
Tablo 52: Türkiye’de Yatırım Teşvik Sistemi (Yatırımlarda Devlet Yardımları
Hakkında Karar”, 19.06.2012 tarih ve 28328 sayılı Resmi Gazete)............................ 105
Tablo 54: Sosyo-Ekonomik ve Demografik Özellikler .............................................. 133
Tablo 55: Öznel Yoksulluk Algısı ............................................................................. 134
Tablo 56: Meslek ve İş Durumu ................................................................................ 135
Tablo 57: Yerleşim Yeri ............................................................................................ 136
Tablo 58: Göç ve İkamet ........................................................................................... 136
Tablo 59: Göç Sorunları ............................................................................................ 137
Tablo 60: Göç Süreci ................................................................................................ 137
Tablo 61: Göç Pişmanlığı .......................................................................................... 138 ix
Tablo 62: Geri Dönmeme Nedeni .............................................................................. 138
Tablo 63: Geri Dönüşlerde Yaşanılan En Büyük Problemler ..................................... 138
Tablo 64: Göç Edilen Yerde Kalanlar........................................................................ 138
Tablo 65: Geri Dönüş İçin Devletten Beklentiler ....................................................... 139
Tablo 66: Sosyal Güvence ......................................................................................... 139
Tablo 67: Hastalıklar ................................................................................................. 139
Tablo 68: Uyuşturucu Madde Bağımlılığı ................................................................. 140
Tablo 69: Uyuşturucu Madde Bağımlılığı Yaygınlığının Nedenleri ........................... 140
Tablo 70: Uyuşturucu Madde Kullanım Düşüncesi ................................................... 140
Tablo 71: Alkol Kullanımı ........................................................................................ 140
Tablo 72: Anlamsızlık Duygusu ................................................................................ 141
Tablo 73: Öfkelilik ve Fiziksel Şiddet ....................................................................... 141
Tablo 74: Fiziksel Zarar Verme Nedenleri ................................................................ 141
Tablo 75: Yardım Sağlayan Kişi/Kuruluş .................................................................. 142
Tablo 76:Yardım Alınan Kişi/Kuruluşlar .................................................................. 142
Tablo 77: Yardım Kalemleri ..................................................................................... 142
Tablo 78: Dernek Üyeliği .......................................................................................... 143
Tablo 79: Sendika Üyeliği ......................................................................................... 143
Tablo 80: Günlük Haber Takibi ................................................................................. 144
Tablo 81: Uydu Anteni Sahipliği ............................................................................... 144
Tablo 82: Gazete ve Dergi Aboneliği ........................................................................ 145