Table Of Contentજ�મ�ત �ાિત ભેદ તોડો!
આજકાલ આપણા િહ�દુ સમાજમાં �િત-ભેદ �વત� છે, જો કે તેન ે જ�મ-�ત કહેવામાં આવ ે છે, છતાં ત ે
ફ� "પોથી-�ત" છે. જ�મ�ત શ�દનો ચો�સ અથ � જ�મથી જ એક અલગ �િત છે ---- જમે કે ગાય, ઘોડો,
માણસ, વાંદરો અન ે અ�ય �િતઓ. તેવી જ રીતે, �ા�ણ, �િ�ય, કાય�થ, મરાઠા, રાજપૂત, �ટ, ચમાર, ભંગી
વગેર ે િહંદુઓની માનવ-�િતમા ં જ�મ-�િતનો ભેદ હોત તો તેન ે નાબૂદ કરવ ું આપણા માટે અસંભવ હત.ું પરંત ુ
સંકે�ર પીઠના શંકરાચાય� પણ આ ભયથી ડરતા હતા, સુધારકોએ �િત-ભેદનો નાશ ન કરવો જોઈએ. તેથી જ
તેઓ �ચાર, �ાથ�ના અને "�િતના ભેદભાવનો નાશ ન કરો" તેવી ધમકી આપવા માટે બહાર આ�યા છે. આ
�ચાર કાય� પરથી �પ� થાય છે કે ત ે માને છે - ભલ ે તે તેના મનમા ં હોય - કે આ કહેવાતી �િત ભેદ એવી કોઈ
જ�મ�ત નથી કે જને ે ફ� ��દેવ જ બદલી શકે, પરંતુ કોઈપણ મનુ�ય �ાર ે ઈ�છે �યાર ે �વી શકે છે. ટોપીની
જમે બદલી શકાય છે. ત ે કૃિ�મ, ધારવામા ં આવેલ, �તીકા�ક છે. ચમારન ે અડવ ું નહી,ં ભંગીન ું પાણી પીવ ું નહી,ં
નહી ં તો �ાિત-�યવ�થા ખતમ થઈ જશ,ે �િત-ભેદ નાશ પામશે અને વણ�સંકરતા વધશ ે વગેર ે નકામી વાતો
કહેતી વખતે સનાતની શંકરાચાય � આ વાતને કોઈ શરત િવના �ણતા ન હોવા છતા ં તેઓ પોત ે કબૂલ કર ે છે કે
આ વણ� �યવ�થા અન ે �ાિત ભેદ એ જ�મ-�િત નથી, મા� પોથી-�િત છે. પુ�તકમા ં લખીને, આવા કુળના
સમૂહન ે �ા�ણ, બી�ને �િ�ય, �ી�ન ે ભંગી ગણવામા ં આવ ે છે અને તેના આધાર ે 'મારી �િત �ા�ણ અને
તેની ભંગી' �ા� બાબતો �વીકારવામા ં આવી છે. ગાયે ઘોડીન ે �પશ� કય�. તેણીએ તેના બે-ચાર ચણા ખાધા
અથવા ઘોડીએ ગાયના વાસણમાંથી થોડું પાણી પીધ.ું આ કારણે ગાય અને ઘોડાની �િત અચાનક બદલાઈ
ગઈ. ગાયના ં િશંગડાં ગાયબ થઈ �ય કે ઘોડીનાં િશંગડાં નીકળે, ને જોતાં જ �ાંક ઘોડીની ગાય બની ગઈ હોય;
અન ે ત ે રડવા લા�યો. અથવા �ાંક ગાય ઘોડી બનીન ે સતાવવા લાગી. આવ ું થતા ં જ પ�ાતાપથી �ેરાઈને
પંચગ�ય �ાશન કરતાં જ ઘોડો પોતાની ગાયની ગાય અને તેની ઘોડીની ઘોડી બની ગયો. જો આમ હોત તો પણ
'જનમ �ત' શ�દ જ ે આપણે તેમના �િત-ભેદ માટે વાપરીએ છીએ ત ે �ા�ણો, વૈ�ય અને શુ�ોના �િત-ભેદ
માટે પણ વાપરી શકાય. પણ જો આવ ું કંઈક થાય તો પણ ગાય ઘોડી અને ઘોડીની ગાય બની શકતી નથી.' પણ
�ા�ણોની �ાિતઓ એકસાથ ે બેસીને કઢીના સબડકા લેતા જ ઊડી �ય છે અને પંચગ�ય-�ાશન કરતાંની સાથ ે
જ પોતાની ડાળીઓ પર બેસી �ય છે. એટલ ે કે આપણા િહંદુ સમાજમાં કહેવાતા જ�મ�ત-�િત-�િત-ભેદ
જ�મ�ત નથી, બ�કે તેને �ાિત ગણવામાં આવે છે. આ વાત આ શંકરાચાય�ની ચચા�થી સાિબત થાય છે, જઓે
માને છે કે કઢીના સબડકા લેતાની સાથે જ અલગ થઈ જવી જોઈએ અને પંચગ�ય �ાશન થતાંની સાથ ે જ
જોડાઈ જવ ું જોઈએ.
શ ું આ પુ�તક-�ાિત-�િત-ભેદભાવ આપણા િહંદુ રા��ની ક�પના કે મુિ�માં મદદ કર ે છે? જો એમ
કહેવાય કે આજ મદદ�પ નથી થયું તો તે ભૂતકાળમા ં મદદ�પ થયું હોવ ું જોઈએ, તેથી આ િવધાન પણ અહી ં
��તુત છે. રાયગઢનો િક�લો એક સમય ે મહારા�� રા�માં સ�ાનો �તંભ હતો. પરંત ુ તેથી જ આજ ે પણ તેની
િવખૂટા પડી ગયેલી િ�થિતમા ં અને વૈ�ાિનક યુ�ના યુગમા ં - તેણ ે મહારા��ની રાજધાની કરવી જોઈએ? અગાઉ
આ પોથી-�િત-�િત-ભેદભાવ રા���વૃિ�મા ં પોષાતા હશે, ત ે સમયે ત ે “ધરણાત ધમ�િમ�યહુ” હત.ું આથી આપણે
પણ માનીએ છીએ કે તે જ�મ�ત નથી અને �ાિત-�િત છે, એટલ ે જ સાિબત કરી શકાત ું નથી.કારણ કે
પોથી-�ત િચ�ો પણ કેટલીકવાર રા��ીય �મમા ં પોષક હોય છે.પરંતુ આપણે એટલ ું જ કહી શકીએ કે જો ત ે આજ ે
છે તો જો ત ે રા��ના િહતમા ં ઘાતક હોય તો તેન ે પુ��શાળી ગણવું જોઈએ. અગાઉ તે કદાચ પુ�� હત,ું પરંત ુ
પાછળથી તે રા��ના પતનન ું કારણ હત ું અને આજ ેપણ થઈ ર� ું છે, તેથી આજ ેતેન ે પાપ ગણવું જોઈએ.
આજકાલ �ચિલત પોથી-�ત �િત-ભેદના ચાર મજબૂત પગ છે (1) �પશ� બંધી, (2) વેપાર. બંદી, (3)
રોટી બંદી અન ે (4) દીકરી-બંદી. આમાંથી તેના આગળનો "�યવસાય-બંદી" પગ લગભગ લચી ગયો હતો. અને
હવ ે ત ે સાવ નકામો બની ગયો છે. તેથી તેના િવશે કંઈક લખવાની જ�ર છે. તેમ છતાં, વેપાર-બંધી કે જ ે તૂટી જઈ
છે તે કંઈ �િ�યની તલવાર કે શુ�ના હા�યથી તોડવામાં આ�યું હત ું ત ે નથી, પરંત ુ �િતભેદ અને ચતુવ�ય�ના
અિધક મિહમા ગાવાવાળા �ા�ણોના દંભથી હત.ું સનાતની શા�ી બૂમ પાડે છે - "રોટી બંદી ન તોડો, નહી ં તો
ચતુવ�ય�ના મૂળને ઠેસ પહોચં શે, ધમ� ડૂબી જશ.ે " કહેવાય છે કે �યવસાય-બંધી �િત-ભેદનો પાયો હતો, અન ે
મુ�ય�વે તેને જડમૂળથી ઉખેડી નાખનાર �ા�ણ ધમ�ના ગઢ એવા �િત-ભેદનો નાશ કરવાના પાપમા ં સૌ�થમ
સહભાગી છે. પછી તેમણે મન�વી �યવસાય અપનાવવાનું શ� કય.ુ� આજ ે �ા�ણ કહેવાતા લોકો પણ દર�,
લુહાર, સુથાર અને ચમારનો �યવસાય કર ે છે જઓે િવલાયતી પગરખાં વેચ ે છે.આ �માપા� છે ! સનાતની શા�ી
અન ે શંકરાચાય� પણ સમથ�ન આપે છે કે આ આપધમ � છે. �િ�ય-વૈ�યો પણ �ા�ણોન ે અનુસરતા હતા.પરંતુ તે
ધમ�િન� સ�નોન ું કહેવું છે કે તમ ે �ા�ણો, �િ�યો અને વૈ�યોના વેપારની બાબતમા ં મનુ�મૃિતનો થોડો પણ
અવહેલના કરી છે. પછી ભંગી, ચમારોએ મનુ�મૃિતના મૂળા�રોનું પાલન કરવ ું જોઈએ - મૃત �ાણીઓની ચામડી
ઉતર ે અને સાફ કર.ે તેઓએ અ�ય કોઈ �યવસાય ન કરવો જોઈએ. �ણ ે �ા�ણ �િ�યો પર જ 'આપદા' આવ ે
છે. ભંગીન ે આપદધમ � નો લાભ આપનાર આ આપદ �ારયે �પશ� કય� નથી. છેવટે, તે અ�પૃ�ય તો છે ! કોઈ
તેમન ે �પશ�ત ું નથી. એટલા માટે ત ે ન તો �વ ે છે અને ન તો ત ે સારી રીતે મર ેછે !
�યવસાય-બંદી તોડીને પોત ે જ પોતાના સનાતન �િત-ભેદની કમર તોડી નાખી છે. પરંત ુ આ
સનાતની શા�ો તેની ક�પના પણ કરતા નથી. તેથી જ આજની સનાતની અખબારોના દરકે પાનામાંથી રમજૂ
ટપકતી હોય છે. જો તમ ે ��તાવના જુઓ તો �યા ં લખેલ ું હશે, "બધા વગ�એ પોતપોતાના શા�ો� કાય� કરવા
જોઈએ; તેમણ ે જ�મ�ત-�િત-�િતની શા�ત �થા ન છોડવી જોઈએ." આ રીતે, મુ� કંઠમાંથી બોલાયેલા
શ�દોની નીચ ે જુઓ. તો ખબર પડશે કે �યાં કોઈ છે.જોષીએ હળ વગેર ે બનાવીન ે લુહારનું કામ કય ુ� છે કે કોઈ
િમ�ાએ કાચની ફે�ટરી સારી રીતે ચલાવી છે. તેથી, તેમન ે અિભનંદન આપવા માટે, એવો ફતવો આપવામા ં
આવશ ે કે �ા�ણોએ ખેતી કરવી નહી,ં અથવા �ા�ણોન ે સરકારી નોકરીઓ ન મળે, તેથી આ અ�યાયનો સખત
િવરોધ કરવો જોઈએ, વગેર.ે એમના િવચારમા ં એ વાત આવતી જ નથી કે િમ�ા �ા�ણોએ જ ે કાચની ભ�ી
પુરપે ુરી િસ� કરી છે તેમા ં વણા��મ-િવિહત �યવસાય-બંદીનું ખુ�લેઆમ ઉ�લંઘન થય ું છે.
ગમ ે ત ે કહો, �ા�ણ �િ�ય અને વૈ�યએ જ �િત-ભેદના આગળના બ ે પગમાંથી �યવસાય-બંદીનો પગ
નકામો બનાવી દીધો છે. તેથી જ હવ ે ત ે �ણીતું બ�યું છે કે જ ે કોઈ પણ �યવસાય કરવા માંગ ે છે. તેનાથી તેની
�િતનો નાશ થતો નથી. બીજો આગળનો પગ �પશ�-બંધી છે, જમે ાંથી સાત કરોડ લોકોને અ�પૃ�ય ગણવામા ં
આવતા હતા. પરંત ુ �પશ�બંધી-િવનાશક આંદોલનનું મોજું ભારતના ખૂણ ે ખૂણે ફેલાઈ ગયું છે. તેથી જ હવ ે ત ે
(�પશ�બંધી) પણ પાતાળમાં પહોચં ી ગયેલી જવે ી છે. અ�પૃ�યતા કેમ દૂર કરવી જોઈએ અને તેનાથી જ ે ભયંકર
નુકસાન થઈ ર� ું છે, આ બાબતોની ચચા� જ�ર કરતાં વધ ુ કરવામા ં આવી છે. ત ે કેટલો જ�દી સમા� થાય છે,
ફ� આ જોવાનું બાકી છે.
�િત-ભેદ �પી આ ચોપગા �ાણીના �યવસાય-બંદી અને �પશ�-બંદી આ બ ે પગ નકામા થઈ ગયા છે,
તેમ છતાં તેની �ગિત ધીમી થઈ ગઈ છે, તેમ છતા ં ત ે હવ ે આ બે પાછળના પગ, રોટી-બંદી અન ે પુ�ી-બંદી પર
ઊભો રહીન ે ગવ�થી ગજન� ા કરી ર�ો છે.
જઓે �ણે છે કે આ �ાિત-�િત-ભેદભાવથી ભારતને અસીમ નુકસાન થઈ ર� ું છે, તેઓએ બાકીના બ ે
�ભાવશાળી ત�વોના ઉ�થાન માટે તેમની તમામ શિ� ખચ�વી જોઈએ. રોટી-બંદી અને દીકરી-બંદી, આ જ એ
આવતી કાલનો �ાિત-ભેદ છે. આ બ ે �થાઓ મા� �ા�ણ �િ�યોએ જ અપનાવી નથી, પરંતુ ભંગી ચમાર
સુધીની તમામ �િતઓ આ આ�-ઘાતક અને રા��ીય-ઘાતક પાપ કરી રહી છે. ઘણીવાર આપણ ે આપણું પાણી
પીતા નથી, તેથી ઘણા મરાઠાઓ (શુ�ો) જઓે તેના પર હસ ે છે અને તેન ે િધ�ાર ે છે, તેઓ પોત ે ચમાર ભંગીન ું
પાણી પીવા તૈયાર નથી. ભંગીન ું પાણી પીવાની ઘટના આવતા ં જ િકમભુના અને ચમાર પણ �િત-ભેદના
ક�રપંથી બની �ય છે. એટલ ું જ નહી ં પણ તે �ા�ણ કરતાં પણ વધુ બેડોળ દેખાડવા લાગે છે. આ રોટી-બંદી
અન ે દીકરી-બંદીના પાપન ે કોઈ એક વણ� માટે દોષી ઠેરવી શકાય નહી.ં ભંગીઓથી માંડીન ે �ા�ણો સુધી તમામ
�િતયો સમાન રીતે દોિષત છે. વા�તવમાં અ�પૃ�યતાની �થા કેટલી �યાય, કેટલી હાિનકારક અને કેટલી
મૂખા�મીભરી છે, તેથી જ ે રીત ે દેશભરમાં સાધક પુરાવાઓ સાથ ે તેની ચચા� થઈ રહી છે અને જ ે રીત ે સિ�ય
િવપ�ોએ તેનો અંત લાવવાની શ�આત કરી છે, ત ે જ રીતે હવે રોટી-બંદી અને પુ�ી-બંદીના િવષયમાં પણ થવો
જોઈએ. આ ચોપગા �ાણીના પોથી-�ત �િત-ભેદના બાકી રહેલા બ�ે પાછળના પગન ે પણ નકામા બનાવી
દેવ જોઈએ જથે ી આ કપટ કલેવર ધડામ દઈન ે નીચે પડી �ય અને િશિથલ થઈ �ય.
રોટી-બંદી અન ે દીકરી-બંદી એવા બે ��ોમાંથી �થમ (રોટી-બંદી)નો વહેલી તકે િવરોધ કરવો જોઈએ.
કારણ એ છે કે પોથી-�િત �િતના ભેદનો આ પગ વધ ુ નકામો છે. એક વાર તૂટે કે બીજો પણ આજના કરતાં
નબળો પડી �ય અને પછી સરળતાથી તોડી શકાય. તેથી, નીચેની પંિ�ઓ �ારા, અમે ખાસ કરીન ે
રોટી-બંદીના �� તરફ િહ�દુ સમાજનું �યાન દોરવા માંગીએ છીએ.
સામા�ય રીતે, અ�પૃ�યતાની જમે , રોટી-બંદી �થા અ�યાયી કે અનૈિતક લાગતી નથી. પરંતુ અ�પૃ�યતા
સામે ઉભા થયેલા સુધારકોના મગજમાં આ વાત સારી ન હતી કે આ રોટી-બંદીની �થાએ અ�પૃ�યતાની
સરખામણીમાં તેમના િહંદુ રા��ને ભાર ે નુકસાન કય ુ� છે. આ �થાન ે કારણ ે જ ે નુકસાન થય ું છે અને થવાન ું છે તેન ું
સંકલન અને ખુલાસો જ ે રીતે થવું જોઈએ તે રીતે થય ું નથી. જ�યાની મયા�દાન ે કારણ ે અમ ે અહી ં િવગતવાર લખી
શકતા નથી. ફ� સંદભ � ખાતર, અમ ે નીચ ે ચચા� કરી છે.
૧ - બહારના િહંદુ સા�ા�ના િવનાશન ું એક મુ�ય કારણ આ રોટી-બંદી છે. બૌ� કાળના ઘણા સમય
પહેલા, િહંદુ સા�ા�ો અને િહંદુ વસાહતો ભરતખંડની બહાર દિ�ણ અમેિરકાના મેિ�સકોથી આિ�કામાં ઇિજ�
સુધી િવખરાયેલા હતા. િહંદુ-ચીન (ઇ�ડો ચાઇના), િફિલપાઇ�સ, િસયામ, �વા, ��દેશ, અરિેબયા અન ે
ઇિજ�માંથી સ�કડો િહંદુ ઉપદેશકો, સૈિનકો, કલાવાન અને વેપારીઓ વહી ગયા. પરંતુ બહારના હાથનું ભોજન
પીન ે આપણા ધમ� અન ે �િતથી દૂર જવાની આ પાગલ ક�પના િહંદુ સમાજમાં �વેશતા જ આપણું પતન શ�
થયું. �થમ વખત દિરયાઈ માગ � બંધ કરવામાં આ�યો હતો. જને ે િહંદુ ધમ� કિળયુગમાં ‘સમુ�નો �વીકાર’ િનિષ�
ગણા�યો હતો તેનું કારણ મા� રોટી-બંદીની મૂખ�તા છે. આને કારણે, હ�રો સૈિનકો, પુરોિહતો, વેપારીઓ અને
મજૂરો કે જઓે વહાણમાં ગયા હતા અને દિરયાઈ માગ � ગયા હતા, તેઓ િહંદુ સા�ા�ોન ે તેમની સુધારણા અને
ર�ણ માટે બહાર છોડી ગયા હતા. માતૃભૂિમના આ એકિવધ આધારને તૂટવાથી, િહ�દુ-રા�ો અને �યાંની િહ�દુ
વસાહતોએ મુિ�લમો જવે ા આ�મક અને અ�યાચારી ક�રપંથીઓના હાથમાં પોતાનો �વ ગુમા�યો. આજ જો
ઈં �લે�ડમાં કોઈ ગુ� એવો ધાિમ�ક િનયમ બનાવ ે કે િસંધુની મુલાકાત લેવાથી અં�જે ોની ઉ�ચ સં�કૃિતનો નાશ
થાય, નેટીવો કે િન�ો સાથે પાણી પીવાથી અં�જે ોની �ાિત છૂટી �ય, તેથી કોઈ અં�જે િવદેશમાં ન
�ય.આપણે કરીએ તો અં�જે ોની દુદ�શા. આપણા ગુ� �ારા રોટી-બંદીના ધાિમ�ક શાસન અને પિરણામ ે
િસંધ-ુ વૈદીના િનમા�ણને કારણે આ સા�ા� અને ભરતખંડની બહારની વસાહતો માટે આગામી બ ે સદીઓમાં
સા�ા� અન ે વસાહતો સમાન હશ.ે
૨ - િવ��યાપી વેપારના િવનાશ અને જહાજના ભંગાણ માટે પણ રોટી-બંદી એક મજબૂત કારણ હત.ું
સા�ા� કે વસાહત �થાપવા માટે ભરતખંડની બહાર કાયમી વસવાટ તો દૂર, મોટા વેપારી વહાણો લઈન ે
આિ�કામા ં કરોડો �િપયાનો દિરયાઈ વેપાર કરવાની પણ મનાઈ હતી. ત ે રોટલી-બંદી ને લીધે જ ત ે અ�યાયી
બ�યો. એક સમયે રોમમા ં િહંદુ�તાનનો વેપાર એટલો આગળ વધી ગયો હતો કે તેન ે રોકવા માટે રોમના
બાદશાહએ “િહ�દી માલનો બિહ�કાર કરો” કહી �વદેશી ચળવળ શ� કરવી પડી. િહંદુઓનો િવ��યાપી વેપાર
અન ે ત ે જહાજો �યા ં ડૂબી ગયા? કોઈ મહાસાગરના ભયંકર તોફાનમા?ં ના, સવારની સાજં ના તોફાનમા!ં -
રોટી-બંદી, િસંધ-ુ બંદી, પરદેશગમન-બંદી િસ� કરવાવાળા એક અનુ�ુપમા ં ( �ોક)! અહી ં જમીનની "અટક"
અન ે �યા ં સમુ� �કાવટ. તેનું પિરણામ? મલબારના સામુિ�ક રા�ઓએ િવદેશમાં વેપાર કરવા ચા�ું. તેઓને
પોતાના થોડા િહ�દુ ��જનોને મુિ�લમ બનાવી િવદેશ મોકલવા પ�યા. આ અિવ�સનીય ગાંડપણ એક
િવ�સનીય ઐિતહાિસક ઘટના છે. શરાજ કોકં ણના ગરીબ મુિ�લમો પૈસા કમાવવા આિ�કા �ય છે અને પાછા
આવ ે છે. ધન સાથે પોતાના �ા�ય િવ�તારમાં બેસી રહે છે.પરંતુ એ જ ગામના િહંદુ ભંડારી સદીઓથી ગરીબ છે.
તેનું કારણ એવ ું કહેવાય છે કે દિરયાઈ સાહસમા ં ત ે મુિ�લમ કરતા ઓછા ન હોવા છતાં, તે દિરયામા ં નૌકાિવહાર
કરી શકતા નથી. િહંદુ જ ે અ���ાના હાથ ે ખાય કે તરત જ તેની �ાિત જતી રહે,ધમ� ડૂબી �ય. ગરીબીથી બળી
ન �ય �યા ં સુધી બાંધીને રાખે.
૩ - રા�ના િવનાશનું એક મજબૂત કારણ આ રોટી-બંદી અને પછી પરદેશગમન-બંદી પણ છે. િવદેશી
દેશોની જ વાત કરીએ, મનુ�મૃિત અનુસાર, �ા�ણો, �િ�યો અન ે વૈ�યો માટે ભારતની બહાર કોકં ણ અને અ�ય
ભારતીય �ાંતોમાં રહેવાની મનાઈ છે. એ દિ�ણ �ાંતમાં મા� જઈ આવવાથી �ાયિ�ત કરવ ું પડતું હત.ું પછી
ભારતની બહાર, અરબ�તાનમાં, મૂિત�પજૂ કોનો િવનાશક ધમ� ઉભો થયો છે - આ �ણીન ે સમુ�ન ે તોડીને
આ�મણ પહેલાં પણ. આપણા સૈિનકો આ આ�મક દુ�મનનો નાશ કરવા માટે કેવી રીત ે બહાર જશ?ે મુહ�મદ
સમુ� ઓળં�યા પછી દાિહર કાિસમ સાથે લડી શ�ો, પણ મુહ�મદના આગમન પહેલા ં દાિહર ે શા માટે હુમલો ન
કય�? મુહ�મદ ઘોરી દસ વખત પ�ં બમા ં હતો કે પૃ�વીરાજ એક વખત પણ કાબુલ જઈ શ�ો ન હતો. તેન ું
મુ�ય કારણ એ હત ું કે િહંદુઓમા ં સ�ા હોવા છતાં, તેમના હાથમાં મુકવામા ં આવેલ "અટક" ની બેડીઓ તેમન ે
રોકી રાખ ે છે. પેશવાઓના ઉદય સમય ે પણ, અ�ય "ટાપુ" ના રહેવાસીઓ ઉંદરોની ગણતરી કરીન ે પણ પૂનાના
"શનીવાર વાળા" તરફ જોતા હતા; પણ એ સમયના સાડા �ણ શાણા માણસોમાંથી કોઈએ એમનો ઈં �લે�ડ દેશ
�ા ં છે એ સીધું જોય ું ન હત.ું જો સમ� યુરોપમા ં આપણા વકીલો પોટુ�ગલ, �ા�સ, જમ�ની, રિશયા અન ે
ઈં �લે�ડની રાજધાનીઓમા ં �થાયી થયા હોત, હ�રો વેપારીઓ, િવ�ાથ�ઓ, સૈિનકો અન ે વહાણો યુરોપના
સમુ�ો અન ે શહેરોમાં િવખેરાઈ ગયા હોત, તો આપણે પણ યુરોપના આપસના યાદવી સંિધ-િવ�હના બળ પર
એટલો જ ફાયદો ઉઠાવત જટે લો તેઓએ અમારા યાદવ પાસેથી મેળ�યો છે. પણ આપણા દેશમા ં આખ ું યુરોપ
ઉધમ મચાવતું હત,ું છતાં અમારામાંથી કોઈ માઈના-લાલ ે યુરોપની મુલાકાતે ગયો ન હતો. એટલ ું જ નહી,ં
કોઈએ પે�ાઓન ે લંડન રજૂ કયુ� હોત - જમે બો�બે અ�જે ોન ે આપવામા ં આ�ય ું હત,ું પેશવા તેન ે �વીકારી શ�ા
નહી,ં કારણ કે જ ે કોઈ િહંદુ પાસે લંડન પર શાસન કરવા �ય તે િ��તી બની ગયો હોત. શ ું લંડનમા ં િહ�દુ
સા�ા�ની �થાપના થઈ હશે? તે સમય ે અમેિરકા વેરાન દેશ હતો. લોકો મા� જઈન ે તેન ે �તાડશ.ે પછી
પેશવાની ફોજ �યાં �ય તો આપણે �યા ં વસાહત ન �થાપી હોત? પણ �ાિત તો ખાઈ-પીન ે જતી રહે છે ને?
િવદેશ જવાથી આપણી �ાિત �ય છે, પણ પરદેશીઓન ે વતનમાં આવવા દેવાથી, વતનને પરદેશ બનાવીન ે એ
�ાિત જતી નથી. અં�જે ોના હાથમાં રા�નો છોડીને રા�ને ડૂબાડયુ તો પણ �ી રાઘોબા� �ા�ણના �ા�ણ
જ ર�ા; પરંતુ જો ત ે ઈં �લે�ડ જઈન ે તેનું રા� છીનવી લ ે તો તેનો �ા�ણવાદ તરત જ નાશ પા�યો હોત. તેઓને
િ��તી તરીકે બિહ�કૃત કરવામાં આ�યા હતા. �વજ લહેરાવતી વખત ે અમ ે બહાર જવાના ડરથી િવદેશ (માકા કે
કાબુલમાં) ગયા નથી - અમારી તાકાત હોવા છતાં. પણ મહમૂદ આપણા દેશમા ં આ�યો અને મથુરાને મ�ા અને
કાશીન ે કાબુલ બનાવી દીધો. તે િવશે શ ું થયું? દુિનયાન ું અ�-જલ ખાવાથી, રોટલી-બંદી તૂટે છે, �ાિત �ય છે.
પણ જગત ે આપણી બધી નદીઓ અને અનાજને બાંધીન,ે ખાવા-પીન ે બરબાદ કરી ના�યા છે, તો પણ આપણી
�ાિતનો નાશ થતો નથી. આ રોટી-બંદી પણ ��ાચારન ું મુ�ય કારણ છે. િવધમ�ઓએ એક વાર મોઢામા ં
ચોખાનો ટુકડો મૂ�ો કે આપણે જ�મથી જ �� થઈ ગયા છીએ - ના, વંશની સાથે �� થઈ ગયા છીએ! કૂવામાં
ગૌમાંસનો ટુકડો પ�યો, આખી ગામની પરંપરા �� થઈ ગઈ. આજ,ે મુિ�લમ તરીકે �� દેખાતા પાંચ છ કરોડ
િહંદુઓમાંથી અન ે લગભગ એક કરોડ િહંદુઓ િ��તી તરીકે, દર સો લોકોમા ં ન�વાણું લોકો ફ� 'ખાવાથી �િત
મરી �ય છે અન ે ધમ� ડૂબી �ય છે' એવી ખોટી સમજણથી �� થઈ ગયા છે. . ભારત િસવાય અ�ય કોઈ દેશ ે
આવી મૂખ�તા દાખવી નથી. રોટી-બંદીવાન! આ ચાર અ�રોના જડબામાં કરોડો િહંદુઓના બિલદાન થયા તો
પણ ભરાયા નથી. િતરાડ પણ નથી. આ એક વા�માં ઘણો ભયંકર અથ� છે.
શુિ�કરણના માગ�મા ં મુ�ય અવરોધ આ રોટી-બંધી છે. રોટી-બંદીમાંથી જ શુિ�-બંદીનો જ�મ થયો છે.
આ કારણોસર, જો કે અમે ત ે શુિ�કરણ કેદીને તોડવા માંગતા હતા, પરંત ુ રોટી-બંધીને તો�યા િવના, ત ે તોડી
શકાય નહી.ં આજ મુિ�લમ અને િ��તી બનેલા લગભગ એલ કરોડ લોકો વસઈ, ગજુ રાત, રાજ�થાન, પ�ં બ,
િબહાર, બંગાળ જવે ા �ાંતોમા ં કરોડો લોકો શુ� થવા તૈયાર છે, પરંતુ તેમનો �� મા� આ જ છે. આપણી જૂની
�િત આપણા હાથનું ખાશે અને પીશે કે કેમ? શ ું તમે અમન ે તમારા સમાજમાં આ�સાત કરશો?
દીકરી-બંદીનો �� �વનમાં મા� એક જ વાર અવરોધો રજૂ કરશ,ે પરંતુ રોટી-કેદીનો �� દરકે િ�થિતમાં
અવરોધો ઉભો કર ે છે. છે�લાં દસ-પાંચ વષ�માં ગોમંતક અને રા��થાનમા ં હ�રો લોકો શુ� િહંદુ બની ગયા છે;
પણ જ ે મૂખ � સમજણથી ત ે �� થઈ ગયો હતો એ જ સમજ જો િહંદુ ધમ�માં આવતા ં જ તેના માથે ચઢાવી દેવામાં
આવ ે તો દસ-વીસ વષ�માં પ�ુ રીઓ કૂવામા ં પગ નાખીને શુ� થઈ શકશ.ે તે કરવા માટે . તેથી જ ર�ાગીરી
િહંદુ સભાએ શુિ�કરણ િવિધમાં છે�લી પ�િત ન�ી કરી છે કે ત ે શુિ�કરણ લોકોએ અહી ં ચાલતા િહંદુ ભેટ
ગૃહોમા ં મા� ચમાર સાથે જ નિહ પણ મુિ�લમો અને િ��તીઓ સાથે પણ પુ�કળ �માણમાં ખાવું અને પીવ ું
જોઈએ. ખોરાક પચી ગયો કે તે સા�ાત્ િહંદુ બની ગયો. આ ભ�ય િહંદુ ર�ે ટોર�ટમાં �ા�ણોથી લઈન ે ચંડાલ
સુધીના સ�કડો િહંદુઓન ે જમતા જોઈન,ે પાદરીઓ, તેમના અથ�ને સાિબત કરવા, તેમના �� �યવસાયન ે નાશ
માનીન,ે પોતાની ખુશી સાથે પાછા ફર ે છે. સાચે જ, જો આપણે િહંદુ ખાઈન ે �ાિત જવાનો આ મૂખા�મીભય�
ડોળ છોડી દઈએ અન ે શુ� હુ સાથે ઓછામાં ઓછું રોટો વત�ન કરવાનું શ� કરીએ તો આવનારા દસ વષ�માં 10
લાખ િહંદુઓ સરળતાથી શુ� થઈ શકે છે. ત ે ક�ર િહંદુ બનશે. મુ�લા િમશનરીના હાથનું પાણી પીને િહંદુ
��ાચાર બંધ થયો, સમજો મુ�લા-િમશનરીના મોઢાનું પાણી પણ સુકાઈ ગયું છે. પણ �ાં સુધી આપણે આ
મૂખા�મીભરી સમજણ નહી ં છોડીએ �યાં સુધી શુિ�કરણની ચળવળ કદી આગળ વધી શકશ ે નહી ં અન ે લીધેલું
પગલ ું પણ �ળવી શકશ ે નહી.ં
૪ - િહ�દુઓના સામૂિહક �યવહાર અને �ગિતમાં અડચણ આવે તો પણ રોટી બંદી છે. રોટી-બંદીની
સાંકળને કારણે �થળાંતર, બેઠક, કામ, કારખાના અને સામૂિહક આંદોલનમાં કેટલી મુ�કેલીઓનો સામનો કરવો
પડે છે તેનો દરકે ને અનુભવ છે. ખાસ કરીન ે એવા સમય ે �ાર ે આ બંધનમાંથી મુ� થયેલા િ��તી, મુિ�લમ,
બૌ� રા��ોની ધમાલ સામે લડવાનો સમય હતો. મા� નેશનલ એસે�બલીની વાત જ લો. િરવાજન ે કારણે જો
તમાર ે �યા ં રોટી-બંદીન ું પાલન કરવું હોય તો કેટલી હરોળ, કેટલી કટ, કેટલી �ાિતન ે ભોજન પીરસવું પડે. �ા�ણ
�ાિતના છ�પન રોટલા - બંધ �ાિતઓ �યા ં આવશ.ે િલંગાયતના હાથન ું ખાશે નહી.ં િલંગાયત �ા�ણના હાથનું
ખાશે નહી.ં અ�પૃ�યોમા ં અસં�ય �િતઓ છે પાની મહાર, બેકે-મહાર, દામોકી ચમાર, ઘાટી ચમાર, મોચી,
મહેતર, ધેડ. આમા ં પણ બંગાળી, પ�ં બી, મ�ાસી, મેઘ, મોચી, મહાર �ા� અલગ અલગ રોટલી છે. જો આજ ે
નેશનલ એસે�બલીનો બધો સમય આ રોટી-બંધની લાઈનો ઉપાડવામા ં અને ઉપાડવામાં ન વેડફાય તો એનું
કારણ એ છે કે રા��ીય સભા રોટી-બંદીવાળાન ે ગરદન આપ ે છે અને ઓછામાં ઓછા પંડાલમાંથી બહાર ફ�કી દે
છે.
ખૈર, આ રોટી-બંદીનો ગેરફાયદો ઉપર ઉ�લેખ કય� છે, મૂખ�તાન ે લીધ ે જ ે મુ�ય થાય છે તેની સામ ે
તેનાથી કોઈ ફાયદો થાય ખરો? તો પછી તેન ું પાલન પણ કેવી રીત ે થાય છે? એક પંિ�મા,ં એક �ા�ણ હાથના
અંતર ે બેસે છે, એક મરાઠા સહેજ �ાંસા ખૂણામાં, અને ખૂણામા ં વાણીયા, દર�, �ા�. પરંત ુ તેઓ બધા એક જ
હરોળમા ં બેસીન ે એકબી�મા ં એટલો તફાવત રાખતા ન હતા કે તેમની �ાિતઓ પાતાળમા ં ન પહોચં ી �ય.
એટલે કે �ાિતનો �� ર�બીજનો �� નથી, પણ જમીનનો �� બની ગયો છે. તમે કેટલા કરી શકો છો? પણ
નેશનલ એસે�બલી જવે ા િવષય પર ભૂિમિતન ું શ ું થશ!ે ઉપરની ટૂંકી પણ સરળ ચચા� પરથી �પ�પણ ે દેખાઈ આવે
છે કે આ રોટી-બંદીએ િહ�દુ�તાનન ે ઘણ ું નુકસાન પહોચં ા�ય ું છે. આપણે આ સાંકળને તા�કાિલક તોડી નાખવી
જોઈએ. ભાત ખાવાથી �ાિત કેવી રીત ે જશ?ે ધમ� કેવી રીત ે મરી જશ?ે �ાિતઓ યુગલોના લોહીમાંથી જ�મે
છે, વાસણમા ં ઉકળતા ચોખાના પરપોટામાંથી નહી,ં ધમ�નું �થાન પેટ નહી,ં �દય છે. તેથી જ આ ધાિમ�ક
ગાંડપણ છોડીને, તબીબી િવ�ાનની �િ�એ, કોઈપણ યો�ય �થાને અને કોઈપણ મનુ�ય સાથ,ે જ ે જોઈએ અન ે
પચાય તે આનંદથી ખાવું જોઈએ. િહંદુ સાથે ખાવાથી મુિ�લમ �� થતો નથી. િહંદુન ું ભોજન ખાવાથી મુિ�લમ
મુિ�લમ અન ે િ��તી િ��તી રહી શકે છે, તો પછી ત ે ખાવાથી િહંદુ શા માટે �� થાય? આ રોટી-બંદીની
મૂખ�તાન ે લીધે આખી દુિનયા િહંદુઓ ખાઈ ગઈ. હવ ે િહંદુઓએ પણ દુિનયાની િચંતાઓ પર હાથ સાફ કરવો
જોઈએ અન ે બન ે �યા ં સુધી પોતાન ું ઘર બચાવવ ું જોઈએ. િહંદુઓએ જો સંસારના યુ�માં �વવું હશ ે તો જ ે ભૂલી
જવ ું પડશ ે તે રોટી-બંદી છે અન ે જ ેશીખવાન ું છે તે રોટી લૂંટ છે.
—---------------------------------------------------------------------------------------------------
આ લેખ સાવરકરએ લખેલ બુક “હમારી સમ�યાએ” માંથી અનુવાદ કરી લેવામા ં આવેલ છે.
https://savarkar.org/en/encyc/2018/3/23/Download-section.html
