Table Of ContentMINNA ROZEN
• •
ISTANBULYA HUDi
• • • •
CEM AATl'NITNA RiHi
(1453-1566)
ÇEVİRESNE:R PÇİALG LAYAN
GenYealy ı20n2:0
TARİH
MINNAROZEN
İSTANBUL YAHUDİ CEMAA TİNİN TARİHİ
OLUŞUM YILLARI (1453-1566)
ÖZGüNADI
A HISfOROYF 1HE JEWISHC OMMUNITY IN ISTANBUL
1HE FORMATIVE YEARS,1 453-1566
COPYRIGH©T 2002K,O NINKLIBJRKIEL NVL
İNGİLİZÖCZEG ÜNM ETİNDEÇNE VİREN
SERPÇİALG LAYAN
©TÜRKİYİEŞB ANKASKIÜ LTÜYRA YINLA2R0I1,0
SertiNfoi:1k 1a2 13
EDİTÖR
GAMZEV ARIM
GÖRSEYLÖ NETMEN
BİROBLA YRAM
GRAFİTKA SARIUMY GULAMA
TüRKYİEİ ŞB ANKASKIÜ LTÜYRA YINLARI
I.B ASKEIY:L Ü2L0 10
ISB9N7 8-605-360-000-8
BASKI
YAYLACMIAKTB AACILIK
LİTROYSO LUF ATİSHA NAYSİİ TENSOİ: 1 2'197-203
TOPKAPİIS TANBUL
(0216215)28 6 0
SertiNfoi:1k 1a9 31
Buk itatbüımyn a yhıank lsaarkıl ıdır.
Tanıatmıamc ıkyalyan,ga öks terşmaerkty ıayplıal kaıcsaaakl ıntdıılşaıgrned rae k
metigne,r geökr smeall zeymaey ıneviiznaidlneı nn mahdiaçnby iorlç loağ altılamaz,
yayımlanvaedm aağzı tılamaz.
TüRKİİYŞEB ANKASKIÜ LTüYRA YINLARI
İSTİKLCAALD DESNİO,:1 44/B4E YOÔL3U4 43İ0S TANBUL
Te.(l 02215232)9 9 1
Fax(.0 2215232)9 9 5
www.iskultur.com.tr
MinnaR ozen
İstanYbauhlu di
CemaatTianriinh i
OluşYuıml ları
(1453-1566)
ÇeviSreerÇnpa:iğ ll ayan
$BANKASI
TÜRKiYE
KültYüary ınları
\
İÇİNKDİELRE
TürkçeB aksıyÖnas ö.z.. .. .. ..J.X. ....
1
Konstatnnioopl'inisO smanlılTaarrfı andanFe tihv e
BzianlsCıe maatniS on.u. ..... ...........
il
OsmanlDıe vltevie İs tanbul Yahudeir.li. .. ...1.7. .
YahuderiilHnu kuSkatiüt üs. ... ................. .............. .. ..... ...1. .7 .......
.
YahuidrlieFni Sialtütiüs . .. .......................... . 19
..... .... . .. .........
İtasnbuTlüclcua rDıışÜn l ekeldrkeiK onum.u. . ...3.3. ....
İtasnb"Yua hluderiilnOismna nDlevıel it'eyİ illkşiis.. . .....3.7. ......
m
Göç BvrieC e maatnDi oğu.ş u ............. .........................4 . .5
. .
Romainolat..r. ......... ... .. .. ..45
. .
İpsanySoülgr ün..l..e.r.. .. ... .....47. .
....
Potrkeize'nvd eHı sritiyaTonp arklarGdöça..n.. . .. ....48. .
AkşneazYiauh deirli .................. 4.9
.......
N
Demogra(fiN üfuBsie lşi.m.i ) .. ....5.1.
v
CemaatinC orğafiT arii.h.......... ................. ... 57
. .. .........
OsmanFletıih nedn Sonra YRreoelmişam.ni..i. ot 57
.. .........
İberY arımadasGıö'çnüCdnema anat niC oğrafi
DağılıEmkıtsinia .... . .. . . ... .. ...6..1. ....
. . . .
VI
ÖrgütleMnomde eelirl . ... .. . . . .. . ...........6..3. .....
. . . .
OsmanŞlheır vieY ah udCiem aat.i. ... ...6 3
RomainoKto ngrgeasoynl..a rı ... ............ ... ..6.5. ..
. ... .
İberY ahudiCi emsaatlreinOirtnya aÇ ıkış.ı. .. ..7.7. .....
Merkekzavç eM erkecziGlü çelrA rsaındaGkerii lim ....7.9. ..
VI
VII
EtnikG rupAlraars ınİdlaikşi.k .i ler . .8..7. .......
YahudCiem aatinSifnera deimşles:i
Sferadeimşlenin BtaolryvıueS ı nırları ........8 7
. ······· ··········· . . .
İberY ahudeirlvi eİps anyoMli elitl .··.···.·.·.. . ...........................9.. 2
VIII
ToplumDsaavlr aKnaılşı pAlial.re.ı : .1 01
KrivzeG elekn. e. .. ...............1...0. 1
YahudAiie lisnOilnu uşmu.. ... .. ...1..0..7
EvlilAimğaicnı .1.0.8
EvlivlieYka uh dAii elH uku.k u .. ...............................1....1...2..
EvliYlaişvkı eKü tülrelAn lamı ....1..1..5 . .
Tercierh. l. ..1 .2 0
NişnalıvleKıü ktül relirnB ulşmuaıs. . .. ..1.2.9. ....
GenişA ielv eSı nı.r..l .arı .183
İiknvcieÜ ç üünEc vliler.i k.l .1.39
Çoke lşi.l.. i k .1.4 4
KayınberiE vrlaidl(iYğiib. u..m.) ..1 .5 3
Boşanm..a .... ........ .. ...1..6..1.
TerkE dilKeand ın.l...a.....r.... ... .. .. .1.7.2. ..
EbevenylvikeÇo cuYke titişrem. . .1.7 8
Eğiitm.. ... .....1..8.4. .
KıÇzoc ukl....a . r. ..ı.. . ... . ..1 .8 6
ÇocuklYaörnelai Tkav ı..r .. ...1.8.6
YauhdEivl reienK döellrev eHi zemktar.l..a..r ..1 90
. .... ......········
Özet .. 193
IX
SosyTaalb akalZaeşnmginlik� :v eY oksu.l.l uk .. ...1..9..5
SaraYyaulhdıei rl:İk tdiavreZ en gniliİilkkş ii.s .... .195
Zengniv eYo kusl..... ....... .... ........ . ..2 .1 1
. ... ....
Şceerev eAl im..l i.k . ..... .... . ........ .. . ...217
. . . .. ..
x
EkonomiHka yat ................2...1. 9. .....
OsmanSlaıh ensi ....................2 19
··········· .
RomainolatrYıreneli şmiiel S feairerldiGnö çü
ArasınDödnamek (i41 53-1.4..9..2.). .... .. ......2.2.2
İberY auhdeiirlnYinree lişmiennSd onra
Ekonomik elFtrae ali..y....... .......... ............................. ..22.. 5.. .
Son.u.ç............. ........... ............ .................2....3...8.... ....
XI
SeçkKiünl tvüePr o püKlüelrt ür ......................... 241
.
Sçekieinrnl tKrüüüml üS,ç ekiKnüt ülrm ü? ...2. 41
KutasllDüan yeviA rsanıd.a. ....... ........ ..........2...5...9. ....... ..
PopeürKl ütülr... ................... ...... .2.5 9
.
Son.u..ç .. ..2 .7 1
XII
Osmanlı Toplumİlişuyklial. e..r.. ......... ... . ..2.7.3. ...
TemasY ollvareBıi çeiirm..l............. . ........... .. .2.7.3. ...
YahuderiilOnsm anTlörıl eeirnÖizü msmeelr.ie . ..2 .7 6
Soönzs... ............................ .. ....................2.9.9..
························ ··
Blegleer. ... ... .03.5
Notalr ...3..8 1
Kim Ki.m..d i.r? .. ........4..4. 7. .
İrbainecT erim.l.e..r ................ .... ..... ..............................�.4.. . .
Kayna.k....ç...a... ... .. ...48.9.
. ···················
Dizi.n.. . .... .. ....5.1.5. .....
TürkBçaseık ayO nsöz
İtsanbBuialzn,d sö nemingüdneünm ükzaed asrrüe kvlair lık
gösetrdiidğidsı inadbauu lnabilveebc ued ke nulziu bni drö nem
boyuncceam anaitt elkioğriunşmai uz s yaıdaDkisipa orYaah udi
toplulubğiurnsidhanaienp . Yt aihrudeirİl,ts anbmuelz arlıklarında
400yı öln ceaktia lamreıznatıraşln a rbıunlıla iebrriİl.ts anbYual
hudileringneienl Adçneoa ğduo,lg öuçlmeun ylaed rao nlaçroın
cuklaorlıştunuırnd uşheğrui Ynah udoil maynaünfs uunkaı sylaa
çodkah aİ tsanbululru. 'd
Biaznısnb' aşkentimnoidne Trünr kiyeen'b nüiynüş khe rine
dönştüüğaüıs rlbaory unmcuaa,z zdaemğş miilegrre eçkşlteiR.u m
Kosntantoilnsişo heprçio,k uulsluv eç okkülbtiümrre ltüro vpeo le
ardınTdüarmnke gapoİltsüa nbduöln'ştüaüR .u mckao nşaunYa
hudcie maabtiİirps, a nycoelm ahaatlii gnleedİ im.p aorraltuklar
kurulidmup,a ratoyrılkuıMkleldzaıatr.raş l adriık iylıdkiıs,la dı,
raylianşraıısnnd kau llasnraıalydylııa;kr ı vleod t ıaşl ardmaenz ar
taşlayraıp ıslnodrıoa;m eztaaşrl ayreın idgceeenk,o nduilnşaarın
snıdkau llanıldı.
İtsanpblY ahudcie maatigiliylalirşe ta ırmzaamm,a n(ı91n8 7)
PhiladelApnhniean'gbdA earrşkatiı rEmnasi ttsüü'nügözne timin
dey ürütYüahluednmi e zarlıbkelgelalreıpmnreıo s jiie lbeaşl adı.
Mezarlvıeak rşliavrl eradleaaknrşit a ırmsarımasn ıdae,ns kık a-r
X ISTANYBAUHLU CDEiM AATTiANRiiNH i
şıma eçnıe kksaibn u lg1ul.6ya ürz ysnoılla raıintMate iz.at ra şla
rvıe e lyaszkım iaatplahrallhaaa, y taaot lavnek onuişladbiiğnim
snalabriır bibraiğnleaç yoagknü çslrüüe kldiulyisguku,z amazna
manb enhia yreitçlienbrdı er aBkatzöıır. n ekhlaefrı zahmadlaa
canlıkloırğuıynoır :
İtsanbhualh aşmıbılanıbığond ruemksuik, i tapvleca ermıana t
sciilleirziisnnrüiidn ü ğübma şlaılcaan alrasıarn dayBdigırü .n ,
ıısnmtae sstaikı urulmöandcaeİntks ai nbeuvll erçiontkii np ik bir
özeiğloill asnyi ahk urumlkaa pbloıd rumçdıakna rbkaennla,e
prseiddeeln atc ommnuau[tcee mabaatşiknMa .nJ ıa]c qsVu eieisd
diytea kdeidmi lienncu,ez una dbaimrkl aar şılİaçşitmıodmne.an ,
"Ailenizin geçhmeşireş yibi i lhiaykoBkreıulnsmkdzi.iab enim
bildkiağdiamrb ıinlım iuynourzds,e"m egke l.d i
O, banmaik arreşsıslzöalmear sriıanli arakiesilnne,iH nas,
köy'd1e.7yk üiz ybıalşılna rkıanldmmaaen z ayre rvieo nuhne
men ybaanşıı nRdoamkaian i silneimne zayre rlzeirhin icmadne
lanAdsıır.l baory unVcesaidi, vReo maani lelecreimnadmaeetne
munmi (esktilliedre orlleaçrno) ks yaıdkai şyie tişBmuinş,l. a r
1260'leKrudtaels T orpaklyaerr'ilake lşetroirnadddeaa,K udsü
cemaiantilnid eorllmeşurl.ia rVMe.si di'aei silneeiknsim ezarların
dahna breio luopl madısrğodıunığ umodmaus,zli kmeykeltei ndi.
O zamaşnö ydlüeş ündBüuam d:a ami silnegienç mişinden haber
szio lğduungaö rbeu,i nasnları lciedrmeihar aalltegi entei griezn
lbii gre neştiifmkre evu cto lialbmii?r
Başbkiayr ı bla,ş bkiamr e vismdvee fbariykrel rıgd eeç beinr
başoklaa ybdean,zb eirç ikmödkerl ize amançıogkne riluezraine
nanbi şre kye şmfeentihney ecanyıanşıa dYıumk.a raınadltat ığım
olaysdkeainyz ı slno rab,iy ra szon uydvueb eBnü yükadtaa'da
tildiemLy.id d(ikaı zsyolaıdkDı eK alvoeM) o iseK astoyrano'nun
evinydaer,sı aamtö ncsienöizne nkluer ulkmauhşv maalsatısın dan
kalaneltarraıfnaı inldesayoh lbeee td erkKeastno,r nyoa'nsukeni z
ve ioknyi a şlariıkntido arkuminut ufk ak aspıındiaçne ri girip bü
yükalnenreiknuicna ğaıtnıaalr dM.ım leK astorykaünçoü tko ru
nunu kuckaukklmlauay( ı Rpmuc a" bebiem)ğ"d iybea ğıBrud ı.
söz uzagkellaberendk,al ne nbmieyrda inkgk iıb iydi.
Description:Minna Rozen İstanbul Yahudi Cemaati'nin Tarihi'nde, Konstantinopolis'in Rumca konuşan Romaniot Yahudi cemaatinin, İber Yahudilerinin gelişiyle uğradığı dönüşümü gözler önüne seriyor. İspanya ve Portekiz'den kovulan İber Yahudilerinin İstanbul'a sığınmasıyla, etnik açıdan çe