interaksi peradaban melayu-china melalui aktiviti terjemahan, bahasa dan budaya

256 Pages·2017·5.17 MB·Indonesian

PROSIDING SEMINAR TERJEMAHAN, BAHASA
DAN BUDAYA MELAYU-CHINA 2017
INTERAKSI PERADABAN MELAYU-CHINA
MELALUI AKTIVITI TERJEMAHAN, BAHASA DAN
BUDAYA
Editor
Goh Sang Seong
Tan Xiao
Prosiding Seminar Terjemahan, Bahasa dan Budaya Melayu-China (STBBMC) 2017, 13-14 Mei 2017

PROSIDING SEMINAR TERJEMAHAN, BAHASA
DAN BUDAYA MELAYU-CHINA 2017
INTERAKSI PERADABAN MELAYU-CHINA
MELALUI AKTIVITI TERJEMAHAN, BAHASA DAN
BUDAYA
Editor
Goh Sang Seong
Tan Xiao
Prosiding Seminar Terjemahan, Bahasa dan Budaya Melayu-China (STBBMC) 2017, 13-14 Mei 2017

Diterbitkan oleh:

Pusat Pengajian Ilmu Kemanusiaan
Universiti Sains Malaysia
11800 USM
Pulau Pinang.

Tel : [phone]
Faks : 04 656 3707
Lawan sesawang: https://humanities.usm.my/

Hak cipta kompilasi kertas kerja © Pusat Pengajian Ilmu Kemanusiaan, Universiti Sains Malaysia
Hak cipta setiap kertas kerja © penulis kertas kerja
2017

Hak cipta terpelihara. Setiap bahagian daripada terbitan ini tidak boleh diterbitkan semula, disimpan
untuk pengeluaran atau dipindahkan kepada bentuk lain, sama ada dengan cara elektronik, mekanikal,
gambar, rakaman dan sebagainya tanpa mendapat izin daripada Pusat Pengajian Ilmu Kemanusiaan,
Universiti Sains Malaysia.

Perpustakaan Negara Malaysia Data Pengkatalogan-dalam-Penerbitan
Interaksi Peradaban Melayu-China melalui Aktiviti Terjemahan, Bahasa dan Budaya / editor Goh Sang
Seong, Tan Xiao
ISBN 978-967-394-282-4

Muka Taip Teks: Times New Roman
Saiz Taip Teks: 12
Prosiding Seminar Terjemahan, Bahasa dan Budaya Melayu-China (STBBMC) 2017, 13-14 Mei 2017

SENARAI KANDUNGAN
PRAKATA vii
BAHAGIAN TERJEMAHAN
1 SEJARAH RINGKAS PENTERJEMAHAN KARYA CERITA POPULAR CINA 2
Ding Choo Ming

2 LIKU-LIKU PENTERJEMAHAN MANUSKRIP SULALAT AL-SALATIN KE DALAM BAHASA 19
CHINA
Fu Congcong

3 PERBANDINGAN PENTERJEMAHAN KARYA SASTERA KANAK-KANAK DI MALAYSIA DAN 24
CHINA
Atikah Zabir & Haslina Haroon

4 TERJEMAHAN KARYA KLASIK CINA KE DALAM BAHASA MELAYU: KEPERLUAN 2 8
MEMAHAMI BUDAYA MELAYU
Azman Che Mat, Goh Ying Soon, Azarudin Awang & Ahmad Fakrulazizi Abu Bakar

5 PENTERJEMAHAN BAHASA CHINA-BAHASA MELAYU: DAHULU, KINI DAN MASA DEPAN 33
Goh Sang Seong & Boh Phaik Ean

6 PRINSIP PENTERJEMAHAN BERDASARKAN ILMU MENGARANG MELAYU (1934/2002) OLEH 38
ZA'BA
Haslina Haroon
7 ANALISIS PENTERJEMAHAN KATA ABSTRAK ‘YUQI ZHUCI TIPIKAL’ DALAM DALAM HUJAN 42
RENYAI
Jennica Chin Ai Ai & Goh Sang Seong

8 STRATEGI PENTERJEMAHAN NILAI FALSAFAH DALAM HIKAYAT TIGA NEGARA 47
Oo Jiu Bell & Goh Sang Seong

9 MEMAHAMI PERTEMBUNGAN BUDAYA CINA-MELAYU MELALUI PENTERJEMAHAN 52
AUDIOVISUAL
Hasuria Che Omar

10 MANIFESTASI FANTASI DALAM SASTERA RAKYAT TERJEMAHAN CHINA-MELAYU 60
Madiawati Mamat@Mustaffa & Rohaya Md Ali

11 关于中国传统文化典籍马来语译介的几个问题 65
谈笑
12 《聊斋志异》马来文译本赏析 70
邵颖
13 浅析马来语翻译与文学选读课程融合式教学模式 76
王荷蓬

iii
Prosiding Seminar Terjemahan, Bahasa dan Budaya Melayu-China (STBBMC) 2017, 13-14 Mei 2017

BAHAGIAN BAHASA
14 PENGARUH KOSA KATA BAHASA CINA DALAM PANTUN MELAYU: SATU ANALISIS 82
HUBUNGAN MAKNA DAN SIMBOL DARI SUDUT SEMIOTIK
Eizah Mat Hussain & Nur Hamizah Hashim

15 PENGGUNAAN BAHASA MELAYU STANDARD PENUTUR KEDUA: SATU ANALISIS 87
PERSPEKTIF PSIKOLINGUISTIK OLEH PENUTUR IBAN DAN MELAYU SARAWAK
Radna Wismawati Muhibah Yahya Sawek

16 SENI BAHASA SASTERA MELAYU UNTUK PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN BAHASA 91
MELAYU DALAM KALANGAN SISWA PENDIDIK (SJKC) DI IPG
Rashinawati Abd Rashid, Noor Azzam Abdul Rahim, Shasitharan Raman Kutty & Zakri Abdullah

17 SUMBANGAN BAHASA ARAB KEPADA BAHASA MELAYU DARIPADA ASPEK PENYERAPAN 96
BAHASA DAN BUDAYA
Musliha Ismail & Nik Zul Azhar Nik Hassan

18 PENGETAHUAN BERSAMA TENTANG UNSUR TABU DALAM BUDAYA MELAYU DAN 100
BUDAYA CHINA BAGI MENJAMIN KECEKAPAN PRAGMATIK DALAM BERBAHASA
Hasmidar Hassan

19 ANALISIS KESILAPAN ASPEK MORFOLOGI DALAM PENULISAN PELAJAR CHINA 106
Rohaidah Haron

20 KATA PINJAMAN BAHASA HAN DALAM BAHASA MELAYU 112
Zhao Dan
21 颜色在汉语与马来语中的运用及联想 118
李冰玲 & 曹文富
22 汉马习语文化内涵对比 122
刘佳荣

iv
Prosiding Seminar Terjemahan, Bahasa dan Budaya Melayu-China (STBBMC) 2017, 13-14 Mei 2017

BAHAGIAN BUDAYA
23 NARATIF SAKRAL IBADAH HAJI DARIPADA PERSPEKTIF ORANG MELAYU 128
Aiza Maslan @ Baharudin

24 MALAYSIA DAN CHINA: KAITAN POPULASI MASYARAKAT ISLAM DENGAN FIQH 133
KONTEMPORARI
Mohd Akram Dahaman@Dahlan, Mohd Nizho Abdul Rahman, Solahuddin Abdul Hamid, Muhamad
Khadafi Hj. Rofie & Syukri Ahmad

25 TAHAP KESEPADUAN BUDAYA MELAYU DALAM KEHIDUPAN KOMUNITI CINA MUSLIM DI 139
NEGERI TERENGGANU
Azarudin Awang, Azman Che Mat, Wahairi Mahmud & Muallim Al-Bakri

26 FENOMENA PERTUKARAN IDENTITI MELANAU: SUATU HIPOTESIS DAN FAKTA 144
Chong Shin

27 AMALAN MASYARAKAT MELAYU DALAM PEMBAHAGIAN HARTA PUSAKA WANITA: 151
ANTARA SUNNAH DAN AMALAN KEBIASAAN
Roshimah Shamsudin

28 ASPEK KOMITMEN: SATU ANALISIS PERBANDINGAN ANTARA BUDAYA KERJA ISLAM DAN 155
CINA
Mohamad Khadafi Hj Rofie, Shukri Ahmad, Akram Dahaman & Zainal Md Zan

29 DARIPADA PEMBINAAN MASJID SENI BINA CINA (MASJID BEIJING) KEPADA PENGANJURAN 160
EKSPO PERDAGANGAN CHENG HO : LAMBANG INTERAKSI TAMADUN CINA DALAM
MASYARAKAT MELAYU DI KELANTAN, MALAYSIA.
Norazlan Hadi Yaacob

30 PERBANDINGAN BUDAYA MALAYU DAN CINA DI MALAYSIA 167
Hajah Siti Khariah Mohd Zubir, Mohd Ra’in Shaari & Zarima Mohd Zakaria

31 多重身份与文化跨越——以杨贵谊为个案 173
吴小保
32 马来诺族祭海咒语研究及分析 176
潘慧 & 张胜
33 试论马来群岛的村社文化 184
韦祎

v
Prosiding Seminar Terjemahan, Bahasa dan Budaya Melayu-China (STBBMC) 2017, 13-14 Mei 2017

BAHAGIAN SEJARAH, SASTERA DAN KEMASYARAKATAN
34 SURAT MELAYU DAN HUBUNGAN CHINA-MELAKA PADA ABAD KE-15 192
Nik Haslinda Nik Hussain
35 SEJARAH INTERAKSI DALAM HUBUNGAN SOSIOBUDAYA CHINA SELATAN DENGAN ALAM 200
MELAYU: KAJIAN KES CINA PERANAKAN KELANTAN, MALAYSIA
Mohd Shahrul Imran Lim Abdullah
36 DRAMA MELAYU SEBAGAI SARANA PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN UNSUR IRONI 204
DALAM BAHASA MELAYU
Maizira Abdul Majid & Hasmidar Hassan
37 PEMIKIRAN PATRIOTISME DAN NASIONALISME DALAM KARYA LIM LIAN GEOK DAN 210
USMAN AWANG
Chong Fah Hing

38 BUDAYA PERANCANGAN DALAM CERITA PENGLIPUR LARA: ANALISIS BERDASARKAN 214
HIKAYAT KHOJA MAIMUN
Sara Beden

39 HUBUNGAN ANTARABANGSA DALAM NOVEL-NOVEL FAISAL TEHRANI DAN SEJARAH 219
MELAYU
Wan Zaliha Wan Othman & Hjh. Amanah Mohd Noor

40 BERBICARA MENGENAI PUISI MELAYU DAN CIRI-CIRI CIPTAANNYA 223
Bai Danni

41 中马联合军演与中马关系 227
刘勇
42 1990年以来中马防务合作的发展——回顾与展望 232
文一杰
43 马来西亚华人与国家文化塑造：以马来西亚华人文化节为中心的探讨 237
施雪琴
44 中国语言文化在马来西亚的传播——以马来亚大学孔子学院为例 244
岑雨洋
vi
Prosiding Seminar Terjemahan, Bahasa dan Budaya Melayu-China (STBBMC) 2017, 13-14 Mei 2017

Prakata

Prosiding berjudul Interaksi Peradaban Melayu-China Melalui Aktiviti Terjemahan, Bahasa dan
Budaya ini ialah prosiding yang diterbitkan sempena penganjuran bersama Seminar Terjemahan,
Bahasa dan Budaya Melayu-China (STBBMC) 2017 oleh Unit Penyelidikan Terjemahan dan
Interpretasi, Pusat Pengajian Ilmu Kemanusiaan, Universiti Sains Malaysia dengan Guangdong
University of Foreign Studies.

Prosiding ini menghimpunkan kertas kerja berdasarkan bidang disiplin, iaitu terjemahan, bahasa, budaya
serta sejarah, sastera dan kemasyarakatan. Kertas kerja-kertas kerja ini meneroka dan membincangkan
isu-isu dalam aktiviti terjemahan, bahasa dan budaya Melayu-China daripada sudut pandangan yang
pelbagai. Beberapa cadangan dan saranan yang dapat membantu mempergiat aktiviti interaksi peradaban
Melayu-China turut diusulkan.

Diharapkan prosiding ini bukan sahaja menjadi sumber rujukan ilmiah kepada pelajar, penyelidik dan
penggubal dasar malahan turut menjadi sumber inspirasi kepada semua pihak dalam pelestarian
keharmonian antara dunia Melayu dan dunia China.

Goh Sang Seong
Tan Xiao
Editor

序言

本论文集是由马来西亚理科大学人文学院翻译研究中心及广东外语外贸大学共同主办的“2017中
国-马来西亚翻译、语言和文化研讨会”的会议论文集，本论文集的主旨是通过翻译、语言和文化
活动来实现中马两种文化之间的互动和交流。

本论文集汇集了涉及翻译、语言、文化以及历史、文学、社会等诸学科领域的多篇论文。这些论
文从不同的角度对中马两国之间的翻译、语言和文化活动进行了深入的探讨。其中的许多论述和
观点有助于推动中马两国之间的文化互动向更深层次发展。

衷心期待本论文集不仅能够成为广大学习者、研究者和政策制定者的学术参考资料，而且能够成
为致力于永葆中马两国人民友谊万古长青各方之灵感源泉。
吴尚雄
谈笑
主编
vii
BAHAGIAN TERJEMAHAN
Prosiding Seminar Terjemahan, Bahasa dan Budaya Melayu-China (STBBMC) 2017, 13-14 Mei 2017

SEJARAH RINGKAS PENTERJEMAHAN KARYA CERITA POPULAR CINA

Ding Choo Ming1
70, Jalan Jade Hills 1/1
Jade Hills
43000 Kajang
Malaysia
[email protected]

ABSTRAK
Sejarah perkembangan penerbitan karya terjemahan orang Cina di Alam Melayu sekitar 100 tahun dahulu
itu perlu dikaji berlatarbelakangkan kedudukan sosiobudaya dan ekonomi orang Cina generasi baharu di
kota-kota besar. Kegiatan itu adalah sebahagian daripada mozek kebudayaan Cina hasil daripada interaksi
kebudayaan Cina di rantau ini dengan memanfaatkan teknologi percetakan dan kemudahan awam yang
lain dari Barat. Peluang baharu itu tidak wujud sebelum itu. Dalam tempoh sekitar seabad sejak 1880-an
sehingga Perang Dunia II, ribuan buku terjemahan cerita popular Cina daripada dinasti Cing dan Ming
sudah diterbitkan untuk memenuhi kehendak khalayak orang Cina yang tahu berbahasa Melayu, tetapi
tidak semestinya bahasa Cina. Dalam tempoh itu penerbitan buku terjemahan itu menguntungkan semua
pihak dengan ratusan penterjemah dan penerbit. Akan tetapi, kegiatan itu terhenti akibat pendudukan
Jepun, kemelesetan ekonomi dunia dan pergolakan politik di Alam Melayu. Kegiatan itu sudah dihidupkan
balik oleh sekumpulan pelajar Nantah. Namun, kegiatan baharu itu tidaklah serancak dan sehebat seperti
masa dahulu. Yang menarik ialah buku terjemahan selepas Perang Dunia II adalah dua hala (daripada
bahasa Cina kepada bahasa Melayu dan sebaliknya) dan bukannya sehala (daripada bahasa Cina kepada
bahasa Melayu) lagi walapun karya yang diterjemahkan pada dua peringkat masa itu adalah yang popular
dan terkenal. Pada akhir kertas kerja ini, diberikan cadangan untuk membaiki keadaan yang lesu itu.

PENGENALAN: TITIK PERMULAAN SEJARAH PENTERJEMAHAN
Tidak ada orang tahu dengan pasti bila dan bagaimana orang Cina mula-mula sekali mendarat dan hidup di
Alam Melayu yang meliputi Brunei, Indonesia, Malaysia, Singapura, Selatan Flipina dan Selatan Thailand.
Daripada kajian Claudine Salmon (1977, 1987 & 2013), kita tahu suatu proses interaksi budaya yang hebat
sudah berlaku dalam kalangan orang Cina, tidak kira sama ada peranakan Tionghua/ baba atau totok.
Antara yang dimaksudkan itu ialah orang Cina di Indonesia (dikenali sebagai Dutch East Indies) dan
Malaysia (yang disebut sebagai Tanah Melayu, terutamanya Negeri-Negeri Selat) sudah menggunakan
bahasa Melayu Rumi (belum ada perbezaan antara bahasa Malaysia dan bahasa Indonesia) untuk
menterjemahkan cerita popular daripada sastera China sejak Dinasti Cing dan Ming. Hal ini menunjukkan
kebanyakan orang Cina di Alam Melayu sejak dahulu lagi sudah menggunakan bahasa Melayu, semacam
bahasa pasar, iaitu colloquial Malay, yang sudah digunakan umum sebagai bahasa perdagangan dan
komunikasi atau lingua franca di Alam Melayu. Hal ini bererti juga bahawa sebahagian besar orang Cina
pada masa itu adalah buta huruf bahasa Cina. Daripada karya terjemahan yang besar bilangannya itu
dapatlah dibayangkan betapa kuatnya kuasa bahasa Melayu selain tarikan mereka kepada cerita popular
dahulukala Cina dalam kalangan orang Cina pada masa itu4. Kesemua ini juga bermakna bahawa
1Terima kasih saya ucapkan kepada Fu Congcong, Pan Hui, Zhang Yu-an dan Xu You-nian di China; Chan Maw
Woh di Singapura; Chan Yong Sin, M. C. Cheah, Chew Fong Peng, Norhayati Mohamed, Chong Ton Sin dan Goh
Sang Seong di Malaysia dan C. W. Watson dan Soeria Disastra dari Indonesia kerana kerjasama memberi maklumat
sehingga tersusunnya bibliografi buku dalam lampiran.

2Dutch East Indies (Indonesia) Belanda (1820-1940s) and Tanah Melayu di bawah penjajan Inggeris (1771-1957).

3Bahasa Melayu Rumi, menurut definisi Siow Hay Yam, dalam pantunnya Sam Pek Eng Tai yang dipetik di siarkan
dalam Kabar Slalu (17 Januari 1924( adalah dia bacha oleh malam pukul tuju, kanak-kanak datang berdebu-debu,
apa Inchek main-bacha itu, huruf Ingris bahasa Melayu’

4Bahasa Melayu sudah diketahui dengan meluas. Hal ini ditunjukkan juga dalam petikan yang berikut: ‘Menurut
khandak istri kekaseh sahya, ini puji-pujian sudah di-salinkan dalam bhasa Melayu yang orang pranakan kita dan
nyonya-nyonya disini boleh mgerti (Preface buku Wee Chin Kam – Shair Puji-Pujian. Singapore: Sing Brothers,
1938).
2