House i psychologia. Humanitaryzm jest przereklamowany

31 Pages·2002·1.09 MB·Polish

Tytuł oryginału: House and Psychology: Humanity Is Overrated
Tłumaczenie: Tomasz Walczak
Foto: © Armando Gallo /Retna Ltd./Corbis/Fotochannels
ISBN: 978-83-246-3962-5
Copyright © 2011 by John Wiley & Sons, Inc. All rights reserved.
Published by John Wiley & Sons, Inc., Hoboken, New Jersey.
All rights reserved. This translation published under license with the original publisher John
Wiley & Sons, Inc.
Translation copyright © 2012 by Helion S.A.
No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system or transmitted in any form
or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording, scanning or otherwise without
the written permission of the Publisher.
All rights reserved. No part of this book may be reproduced or transmitted in any form or by any
means, electronic or mechanical, including photocopying, recording or by any information storage
retrieval system, without permission from the Publisher.
Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej
publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną,
fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje
naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji.
Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź towarowymi ich
właścicieli.
Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje
były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie,
ani za związane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz
Wydawnictwo HELION nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody
wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce.
Fotografia na okładce została wykorzystana za zgodą iStockPhoto Inc.
Wydawnictwo HELION
ul. Kościuszki 1c, 44-100 GLIWICE
tel. [phone]
e-mail: [email protected]
WWW: http://editio.pl (księgarnia internetowa, katalog książek)
Printed in Poland.
• Kup książkę • Księgarnia internetowa
• Poleć książkę • Lubię to! » Nasza społeczność
• Oceń książkę
Spis treści
PODZIĘKOWANIA 5
WPROWADZENIE:
Bezbolesne pocz(cid:2)tki 7
CZĘŚĆ I
DOBRZE — VICODIN BEZ OGRANICZEŃ
1 W najlepszym interesie pacjenta?
Przyczyny pomagania innym 11
Ted Cascio
2 Autentyczno(cid:3)(cid:4) w Housie
Prawdziwe oblicze House’a 21
Brian M. Goldman i Samuel J. Maddox
3 Kreatywna strona House’a
Pierwsza muza od prawej 35
Lile Jia i Edward R. Hirt
4 Mi(cid:5)o(cid:3)(cid:4), sympatia i tocze(cid:6)
House i zwi(cid:2)zki 49
Lindsey M. Rodriguez i C. Raymond Knee
5 House i szcz(cid:7)(cid:3)cie
Rozpoznanie ró(cid:8)nicowe 65
Nancy L. Sin, Katherine M. Jacobs i Sonja Lyubomirsky
6 Nawet Gregory House nie jest samotn(cid:2) wysp(cid:2)
Rola wsparcia spo(cid:5)ecznego w Doktorze Housie 79
Megan L. Knowles
7 Psychologia humoru w Doktorze Housie 95
Arnie Cann i Adam T. Cann
SPIS TREŚCI
CZĘŚĆ II
ŹLE — PSYCHOLOGICZNE WYKROCZENIA
8 House i narcyzm
Dlaczego nie potrafimy si(cid:7) oprze(cid:4) bohaterom z wadami? 113
Mark Alicke
9 Wszyscy k(cid:5)ami(cid:2) 127
Bella DePaulo
10 Na(cid:5)óg to na(cid:5)óg
Definiowanie na(cid:5)ogu 139
Haran Sivapalan
11 Buntownicy w Princeton-Plainsboro
House i konformizm 155
Jolanda Jetten i Fiona Kate Barlow
12 Licz(cid:2) si(cid:7) warto(cid:3)ci
Bohaterowie serialu w modelu ko(cid:5)owym warto(cid:3)ci interpersonalnych 169
Delroy L. Paulhus i Miranda L. Abild
CZĘŚĆ III
OKROPNIE — CZY TO MOJE EKG?
13 W(cid:5)adza i House
Czy pozycja House’a wp(cid:5)ywa na jego zachowanie? 181
Joris Lammers i Anne Gast
14 House o mózgu 193
Antoinette Miller
15 Wszyscy ludzie szpitala w odniesieniu do pi(cid:7)ciu wymiarów osobowo(cid:3)ci
Wielka pi(cid:2)tka czynników osobowo(cid:3)ci 207
Peter J. Rentfrow i Jennifer A. McDonald
16 „Nie jest pan taki wyj(cid:2)tkowy, za jakiego si(cid:7) uwa(cid:8)a”
Psychologia polityki w Doktorze Housie 219
Jesse Wynhausen, John T. Jost i Gregory L. Murphy
CZĘŚĆ IV
ŹRÓDŁO INSPIRACJI — HOUSE RZĄDZI!
17 House i podró(cid:8) bohatera 235
Leonard L. Martin i Matthew Sanders
AUTORZY
Doktorzy (filozofii) z Princeton-Plainsboro 247
Lista odcinków serialu Dr House 253
4
WŁADZA I HOUSE
Władza i House
Czy pozycja House’a
wpływa na jego zachowanie?
JORIS LAMMERS I ANNE GAST
House: Przykro mi, ale pomyli(cid:5)a(cid:3) gabinet. Moje nazwisko na drzwiach, mój
zespó(cid:5) i moje decyzje.
Cuddy: To mój budynek, moje pi(cid:7)tro i moi ludzie!
— „Human Error”
Walka o w(cid:5)adz(cid:7) pomi(cid:7)dzy House’em a Cuddy jest jednym z najciekawszych aspektów
serialu. Cuddy stosuje wiele strategii, aby podporz(cid:2)dkowa(cid:4) sobie House’a, jednak na-
wet najbardziej pomys(cid:5)owe z jej sztuczek spotykaj(cid:2) si(cid:7) z kontratakami. House nie cof-
nie si(cid:7) przed niczym, aby utrzyma(cid:4) lub poprawi(cid:4) swoj(cid:2) pozycj(cid:7). Ta walka o w(cid:5)adz(cid:7) jest
nie tylko ciekawa, ale stanowi te(cid:8) doskona(cid:5)(cid:2) ilustracj(cid:7) odkry(cid:4) z dziedziny psychologii
spo(cid:5)ecznej dotycz(cid:2)cych zachowa(cid:6) znacz(cid:2)cych osób.
Kiedy mówi si(cid:7) o pot(cid:7)(cid:8)nych ludziach, na my(cid:3)l przychodz(cid:2) na przyk(cid:5)ad Napoleon,
Mao Tse-tung, Barack Obama, Donald Trump, Oprah Winfrey lub Bill Gates —
dyktatorzy, prezydenci lub wp(cid:5)ywowi przedsi(cid:7)biorcy. Jednak ludzie mog(cid:2) uzyska(cid:4) w(cid:5)a-
dz(cid:7) na wiele sposobów, mi(cid:7)dzy innymi dzi(cid:7)ki zajmowaniu okre(cid:3)lonej pozycji w hie-
rarchii. Du(cid:8)a cz(cid:7)(cid:3)(cid:4) w(cid:5)adzy Cuddy wynika z zajmowanej przez ni(cid:2) pozycji dziekana
wydzia(cid:5)u medycyny. Poniewa(cid:8) inni respektuj(cid:2) jej w(cid:5)adz(cid:7) i pozycj(cid:7), Cuddy mo(cid:8)e ich pro-
si(cid:4) o ró(cid:8)ne rzeczy, a nawet im rozkazywa(cid:4). W(cid:5)adza mo(cid:8)e te(cid:8) wynika(cid:4) z osobowych cech,
takich jak si(cid:5)a fizyczna, charyzma lub pieni(cid:2)dze. W szpitalach najwa(cid:8)niejsze jest inne
(cid:9)ród(cid:5)o w(cid:5)adzy — wiedza. Nikt nie jest w tej dziedzinie tak bieg(cid:5)y jak House. Posiada
on bogat(cid:2) wiedz(cid:7) medyczn(cid:2) i ogóln(cid:2), a tak(cid:8)e wyj(cid:2)tkow(cid:2) umiej(cid:7)tno(cid:3)(cid:4) (cid:5)(cid:2)czenia ró(cid:8)nych
181
JORIS LAMMERS I ANNE GAST
informacji i faktów przy stawianiu diagnozy. Przypomnij sobie na przyk(cid:5)ad odcinek
„Whatever It Takes”, w którym House zostaje przetransportowany samolotem do taj-
nej siedziby CIA w celu zdiagnozowania agenta. Na podstawie uwagi o 40-dniowym
karnawale House dochodzi do wniosku, (cid:8)e agenci k(cid:5)ami(cid:2) na temat miejsca stacjo-
nowania pacjenta, dlatego pomylili gatunki kasztanów.
House: Do ka(cid:8)dego, kto wiedzia(cid:5), (cid:8)e John stacjonowa(cid:5) w Brazylii, a nie w Boliwii.
Agent Smith: To ten sam region i te same paso(cid:8)yty.
House: Ale inny j(cid:7)zyk. W Boliwii kasztany to kasztany. W Brazylii nazywaj(cid:2) je
castanhas-do-Pará, czyli „kasztany z Pará”, bo bez sensu by(cid:5)oby nazywa(cid:4) je
orzechami brazylijskimi!
Agent Smith: W porz(cid:2)dku, zjad(cid:5) orzechy brazylijskie. Wielka sprawa.
House: Zjad(cid:5) ich du(cid:8)o, a to ju(cid:8) ma znaczenie, bo zawieraj(cid:2) selen.
Wiedza pozwala lekarzom leczy(cid:4) ludzi i ratowa(cid:4) im (cid:8)ycie. Warto porówna(cid:4) t(cid:7) w(cid:5)a-
dz(cid:7) z niemal banaln(cid:2) w(cid:5)adz(cid:2) prezydentów lub przedsi(cid:7)biorców. Oczywi(cid:3)cie, prezydenci
mog(cid:2) powodowa(cid:4) kryzysy ekonomiczne lub je za(cid:8)egnywa(cid:4), a przedsi(cid:7)biorcy — za-
trudnia(cid:4) lub zwalnia(cid:4) tysi(cid:2)ce pracowników, jednak nie potrafi(cid:2) powstrzyma(cid:4) (cid:3)mierci.
Lekarze s(cid:2) niemal jak bogowie, z pewn(cid:2) jednak ró(cid:8)nic(cid:2): „Bóg nie kuleje” (odcinek
„Humpty Dumpty”).
Z uwagi na bogat(cid:2) wiedz(cid:7) medyczn(cid:2) i do(cid:3)wiadczenie House musi czu(cid:4) si(cid:7) w szpitalu
jak Bóg. Jest tam otoczony lud(cid:9)mi, których (cid:8)ycie zale(cid:8)y od jego wiedzy. Poruszaj(cid:2)cy
przyk(cid:5)ad takiej sytuacji wida(cid:4) w odcinku „Locked In”, w którym pacjent cierpi na ze-
spó(cid:5) zamkni(cid:7)cia. M(cid:7)(cid:8)czyzna jest w pe(cid:5)ni (cid:3)wiadomy, jednak nie reaguje na bod(cid:9)ce. Le-
karze naturalnie zak(cid:5)adaj(cid:2), (cid:8)e jest martwy, i zaczynaj(cid:2) przygotowywa(cid:4) si(cid:7) do pobrania
jego organów do przeszczepu. W tym momencie House — który z powodu wypadku
motocyklowego le(cid:8)y na (cid:5)ó(cid:8)ku obok — zauwa(cid:8)a, (cid:8)e nie nast(cid:2)pi(cid:5)a (cid:3)mier(cid:4) mózgowa i pa-
cjent jest (cid:3)wiadomy. House przejmuje przypadek i wspólnie z zespo(cid:5)em znajduje sposób
na skomunikowanie si(cid:7) z m(cid:7)(cid:8)czyzn(cid:2), a ostatecznie doprowadza do jego wyleczenia. To
dowód, (cid:8)e wiedza daje lekarzowi w(cid:5)adz(cid:7), nawet je(cid:3)li ten oficjalnie sam jest pacjentem.
Wiedza medyczna ma te(cid:8) drugie oblicze. W jednym z odcinków House wchodzi do
szpitalnej sto(cid:5)ówki i sugeruje, (cid:8)e w majonezie mog(cid:2) znajdowa(cid:4) si(cid:7) bakterie. Natych-
miast wszyscy przestaj(cid:2) je(cid:3)(cid:4). Gdyby kto(cid:3) z nas powiedzia(cid:5), (cid:8)e majonez jest niedobry,
ludzie uznaliby, (cid:8)e jeste(cid:3)my po prostu wybredni, po czym zignorowaliby komentarz.
Jednak je(cid:3)li to samo mówi lekarz, ludzie bior(cid:2) jego opini(cid:7) pod uwag(cid:7).
Tak wi(cid:7)c wiedza medyczna House’a daje mu mocn(cid:2) pozycj(cid:7) w szpitalu Princeton-
-Plainsboro. House mo(cid:8)e wp(cid:5)ywa(cid:4) na zachowania ludzi i ratowa(cid:4) im (cid:8)ycie. Jak wp(cid:5)ywa
to na niego? Zachowanie House’a jest, delikatnie mówi(cid:2)c, specyficzne — czy mo(cid:8)e
to wynika(cid:4) z w(cid:5)adzy, któr(cid:2) posiada? Niektóre osoby wierz(cid:2), (cid:8)e House by(cid:5)by równie
dziwaczny nawet jako hydraulik. My uwa(cid:8)amy inaczej. Naszym zdaniem dziwne
182
WŁADZA I HOUSE
zachowanie House’a w du(cid:8)ym stopniu wynika z posiadanej przez niego w(cid:5)adzy. Bada-
nia dowodz(cid:2), (cid:8)e w(cid:5)adza mo(cid:8)e psychologicznie zmieni(cid:4) cz(cid:5)owieka. Ludzie z poczuciem
w(cid:5)adzy my(cid:3)l(cid:2) i zachowuj(cid:2) si(cid:7) inaczej od pozosta(cid:5)ych.
Władza zmienia człowieka
„Anagram od Gregory House? Huge ego, sorry (czyli: przykro mi, wielkie ego)”
— House w odcinku „House Training”
Pytanie o to, czy w(cid:5)adza mo(cid:8)e psychologicznie zmieni(cid:4) cz(cid:5)owieka, nurtuje filozofów od
stuleci. Ju(cid:8) Platon uwa(cid:8)a(cid:5), (cid:8)e wysokie stanowiska mog(cid:2) zmienia(cid:4) ludzi — zwykle na
gorsze. Brytyjski polityk z XIX wieku, Lord Acton, mia(cid:5) podobne zdanie: „W(cid:5)adza de-
prawuje, a w(cid:5)adza absolutna deprawuje absolutnie”. Cz(cid:7)sto przytacza si(cid:7) zgodne z tym
podej(cid:3)ciem anegdotyczne fakty pokazuj(cid:2)ce, (cid:8)e pot(cid:7)(cid:8)ni ludzie, tacy jak Aleksander
Wielki, Neron i Mao Tse-tung, zostali zdeprawowani przez w(cid:5)adz(cid:7). To jednak nie do-
wodzi, (cid:8)e w(cid:5)adza deprawuje. Po pierwsze, mo(cid:8)emy ulega(cid:4) stereotypom na temat po-
t(cid:7)(cid:8)nych ludzi i nie uwzgl(cid:7)dnia(cid:4) tego, jak cz(cid:7)sto zdeprawowani bywaj(cid:2) zwykli ludzie.
Po drugie, nawet je(cid:3)li osoby u w(cid:5)adzy rzeczywi(cid:3)cie s(cid:2) w wi(cid:7)kszym stopniu niemoralne
i zdeprawowane ni(cid:8) przeci(cid:7)tni ludzie, nie wiadomo, co jest skutkiem, a co przyczyn(cid:2).
Czy rzeczywi(cid:3)cie w(cid:5)adza deprawuje? Mo(cid:8)e to niemoralni ludzie s(cid:2) wyj(cid:2)tkowo (cid:8)(cid:2)dni
w(cid:5)adzy? A mo(cid:8)e brak skrupu(cid:5)ów jest wr(cid:7)cz niezb(cid:7)dny do zdobycia w(cid:5)adzy?
Psychologowie przeprowadzaj(cid:2) eksperymenty, aby znale(cid:9)(cid:4) odpowiedzi na te pyta-
nia. W ka(cid:8)dym eksperymencie (niewa(cid:8)ne, czy w dziedzinie medycyny, czy psychologii)
losowo wybierane s(cid:2) grupy osób. Jedna z grup jest traktowana w okre(cid:3)lony sposób,
a druga — w inny. Przypomnij sobie odcinki z pi(cid:2)tego sezonu, w których Foreman
przeprowadza testy kliniczne nad nowym lekiem na chorob(cid:7) Huntingtona. W ramach
bada(cid:6) jedna grupa otrzymuje nowy lek, a druga — placebo (które nie obejmuje (cid:8)ad-
nych substancji czynnych). Je(cid:3)li po kilku miesi(cid:2)cach oka(cid:8)e si(cid:7), (cid:8)e w grupie przyjmu-
j(cid:2)cej lek wyst(cid:7)puje mniej objawów ni(cid:8) w grupie otrzymuj(cid:2)cej placebo, Foreman b(cid:7)dzie
móg(cid:5) stwierdzi(cid:4), (cid:8)e nowy lek jest skuteczniejszy ni(cid:8) placebo. Oczywi(cid:3)cie cz(cid:7)(cid:3)(cid:4) pacjen-
tów od pocz(cid:2)tku mo(cid:8)e mie(cid:4) mniej symptomów. W(cid:5)a(cid:3)nie dlatego wa(cid:8)ne s(cid:2) du(cid:8)a wiel-
ko(cid:3)(cid:4) grupy i losowe przydzielanie do nich pacjentów. Badacze maj(cid:2) nadziej(cid:7), (cid:8)e dzi(cid:7)ki
temu pocz(cid:2)tkowe ró(cid:8)nice si(cid:7) zbilansuj(cid:2). Kiedy Foreman dowiaduje si(cid:7), (cid:8)e jego dziew-
czyna Trzynastka znajduje si(cid:7) w grupie przyjmuj(cid:2)cej placebo, potajemnie przenosi j(cid:2) do
grupy otrzymuj(cid:2)cej lek. Mo(cid:8)na zrozumie(cid:4) moralne przes(cid:5)anki tego czynu, jednak Fore-
man narusza w ten sposób naukow(cid:2) zasad(cid:7) losowego doboru do grup, co utrudnia in-
terpretacj(cid:7) wyników. Dlatego takie zachowanie u osoby zarz(cid:2)dzaj(cid:2)cej testami klinicz-
nymi jest nieakceptowalne.
Procedur(cid:7) stosowan(cid:2) do analizowania efektów dzia(cid:5)ania nowych leków mo(cid:8)na
wykorzysta(cid:4) tak(cid:8)e do badania wp(cid:5)ywu w(cid:5)adzy. Nale(cid:8)y losowo da(cid:4) jednej grupie w(cid:5)adz(cid:7),
a drugiej jej nie dawa(cid:4), a nast(cid:7)pnie okre(cid:3)li(cid:4), czy osoby z poszczególnych grup zachowuj(cid:2)
183
JORIS LAMMERS I ANNE GAST
si(cid:7) inaczej. Je(cid:3)li liczba uczestników b(cid:7)dzie wystarczaj(cid:2)co du(cid:8)a, pocz(cid:2)tkowe ró(cid:8)nice
w osobowo(cid:3)ci powinny si(cid:7) zniwelowa(cid:4). W(cid:5)adz(cid:7) mo(cid:8)na przyzna(cid:4) badanym na ró(cid:8)ne
sposoby. Przyk(cid:5)adowo uczestnicy eksperymentu mog(cid:2) mie(cid:4) za zadanie kontrolowa(cid:4)
innych badanych, (cid:3)ledzi(cid:4) wykonywanie przez nich zada(cid:6) i przyznawa(cid:4) nagrody lub
kary. Jednak poczucie w(cid:5)adzy mo(cid:8)na wzbudzi(cid:4) tak(cid:8)e bardziej bezpo(cid:3)rednio — prosz(cid:2)c
uczestników o zastanowienie si(cid:7) nad sytuacj(cid:2), w której mieli poczucie w(cid:5)adzy.
Ta ostatnia metoda, nazywana torowaniem lub primingiem, dzia(cid:5)a w bardzo prosty
sposób. Je(cid:3)li poprosz(cid:7) Ci(cid:7), aby(cid:3) przypomnia(cid:5) sobie moment, w którym by(cid:5)e(cid:3) naprawd(cid:7)
szcz(cid:7)(cid:3)liwy — na przyk(cid:5)ad dzie(cid:6) uzyskania dyplomu, (cid:3)lubu lub otrzymania (cid:3)wietnej po-
sady — wp(cid:5)ynie to tak(cid:8)e na Twój aktualny stan. Przypominaj(cid:2)c sobie dan(cid:2) sytuacj(cid:7),
ponownie do(cid:3)wiadczasz zwi(cid:2)zanych z ni(cid:2) uczu(cid:4) i emocji. Dotyczy to nie tylko szcz(cid:7)(cid:3)cia.
Je(cid:8)eli przypomnisz sobie smutne wydarzenie — pogrzeb, zwolnienie z pracy lub inn(cid:2)
utrat(cid:7) — poczujesz si(cid:7) przygn(cid:7)biony. To samo mo(cid:8)na zrobi(cid:4) z poczuciem w(cid:5)adzy. Przy-
pominaj(cid:2)c sobie moment, w którym mia(cid:5)e(cid:3) w(cid:5)adz(cid:7) (kontekst nie ma tu znaczenia),
znów poczujesz si(cid:7) nieco wa(cid:8)niejszy.
Metoda eksperymentalna i manipulacje oparte na torowaniu mog(cid:2) wydawa(cid:4) si(cid:7)
sztuczne. Zdaniem niektórych naukowców, aby bada(cid:4) zachowania pot(cid:7)(cid:8)nych osób,
trzeba obserwowa(cid:4) ludzi maj(cid:2)cych w(cid:5)adz(cid:7). Jednak z wcze(cid:3)niej wyja(cid:3)nionych przyczyn
eksperymenty z torowaniem s(cid:2) lepszym sposobem na badanie w(cid:5)adzy, poniewa(cid:8) po-
zwalaj(cid:2) ustali(cid:4) zwi(cid:2)zek przyczynowo-skutkowy. Przez obserwacj(cid:7) pot(cid:7)(cid:8)nych ludzi
mo(cid:8)na stwierdzi(cid:4) tylko tyle, (cid:8)e w(cid:5)adza jest powi(cid:2)zana z pewnymi zachowaniami. Ekspe-
rymenty z torowaniem pozwalaj(cid:2) ustali(cid:4), (cid:8)e w(cid:5)adza prowadzi do pewnych zachowa(cid:6).
Dlatego badacze stosuj(cid:2) metody eksperymentalne do sprawdzania, jaki wp(cid:5)yw na ludzi
ma w(cid:5)adza i jej poczucie. Odkryto, (cid:8)e Platon i Lord Acton mieli racj(cid:7) — posiadanie
w(cid:5)adzy zmienia cz(cid:5)owieka. Ludzie z poczuciem w(cid:5)adzy zachowuj(cid:2) si(cid:7) inaczej ni(cid:8) pozo-
sta(cid:5)e osoby. Co ciekawe, stwierdzone efekty doskonale pozwalaj(cid:2) opisa(cid:4) House’a.
Przyjrzyjmy si(cid:7) pewnym zachowaniom typowym dla pot(cid:7)(cid:8)nych ludzi i sprawd(cid:9)my, czy
House je przejawia.
Potężni ludzie koncentrują się na celach
G(cid:5)ówn(cid:2) cech(cid:2) House’a jest to, (cid:8)e w du(cid:8)ym stopniu koncentruje si(cid:7) na w(cid:5)asnych celach
— niezale(cid:8)nie od tego, czy chodzi o zdiagnozowanie choroby, zdobycie wielkiego tele-
wizora albo ustalenie, czy Cuddy chce mie(cid:4) dziecko. Aby uzyska(cid:4) to, na czym mu zale(cid:8)y,
House jest gotów zrobi(cid:4) wszystko. O ile prowadzi to do celu, nie boi si(cid:7) (cid:5)ama(cid:4) regu(cid:5),
obra(cid:8)a(cid:4) ludzi i pope(cid:5)nia(cid:4) przest(cid:7)pstw.
Cuddy: W(cid:5)ama(cid:5)e(cid:3) si(cid:7) do moich akt.
House: Nie mia(cid:5)em wyboru. Akta osobowe s(cid:2) poufne.
— „Simple Explanation”
184
WŁADZA I HOUSE
W tej sytuacji House doskonale pokazuje, jak zachowuj(cid:2) si(cid:7) ludzie u w(cid:5)adzy, bardzo
mocno skoncentrowani na celach. Mo(cid:8)na powiedzie(cid:4), (cid:8)e pot(cid:7)(cid:8)ni ludzie s(cid:2) jak wilki,
natomiast normalne osoby przypominaj(cid:2) owce — maj(cid:2) oczy po obu stronach g(cid:5)owy
i cho(cid:4) utrudnia to koncentrowanie si(cid:7) na tym, co przed nimi, na celach, przynajmniej
pozwala (cid:5)atwo dostrzec czaj(cid:2)ce si(cid:7) z boku niebezpiecze(cid:6)stwa. Wilki maj(cid:2) oczy z przodu
g(cid:5)owy. Koncentruj(cid:2) si(cid:7) na celach i ignoruj(cid:2) poboczne kwestie. Dlatego mog(cid:2) „asertyw-
nie” prze(cid:4) naprzód i dorwa(cid:4) ofiar(cid:7). Pot(cid:7)(cid:8)ni ludzie s(cid:2) w(cid:5)a(cid:3)nie tacy. Wiedz(cid:2), czego chc(cid:2),
potrafi(cid:2) zrobi(cid:4) wszystko, aby to zdoby(cid:4), i pokonuj(cid:2) wszelkie przeszkody na drodze do
celu. Cuddy trafnie opisuje zachowanie House’a: „Przez okr(cid:2)g(cid:5)y rok jeste(cid:3) jak ma(cid:5)pa
w fabryce bananów” (odcinek „Living the Dream”).
Psychologowie odkryli fakt koncentrowania si(cid:7) pot(cid:7)(cid:8)nych ludzi na celach, prze-
prowadzaj(cid:2)c wiele bada(cid:6), w których wywo(cid:5)ywali u uczestników poczucie w(cid:5)adzy, a na-
st(cid:7)pnie sprawdzali zmiany w ich zachowaniu. W jednym z bada(cid:6) Adam Galinsky wraz
ze wspó(cid:5)pracownikami posadzili studentów przy biurku w nieprzyjemnie ch(cid:5)odnym
gabinecie. Do biurka przymocowany by(cid:5) wiatrak, który dmucha(cid:5) jeszcze zimniejsze
powietrze w twarze badanych. Mimo dyskomfortu wielu studentów nie zmienia(cid:5)o usta-
wie(cid:6) wiatraka — w ko(cid:6)cu mo(cid:8)e postawiono go w danym miejscu nie bez powodu.
Jednak osoby, u których wywo(cid:5)ano poczucie w(cid:5)adzy, zachowywa(cid:5)y si(cid:7) zupe(cid:5)nie inaczej.
Wielu badanych z tej grupy odwraca(cid:5)o wiatrak, aby nie dmucha(cid:5) im w twarz, niektórzy
wy(cid:5)(cid:2)czali urz(cid:2)dzenie, a jeszcze inni wyci(cid:2)gali wtyczk(cid:7) z gniazdka, nie szukaj(cid:2)c nawet
wy(cid:5)(cid:2)cznika (House prawdopodobnie zastosowa(cid:5)by ostatnie z tych rozwi(cid:2)za(cid:6)).
Od tego czasu przeprowadzono wiele podobnych bada(cid:6). We wszystkich odkryto, (cid:8)e
osoby z poczuciem w(cid:5)adzy s(cid:2) w wi(cid:7)kszym stopniu zorientowane na cel. Pot(cid:7)(cid:8)nych ludzi
nie rozpraszaj(cid:2) regu(cid:5)y, praktyczne problemy lub powa(cid:8)ne zastrze(cid:8)enia. To samo dotyczy
House’a, który zachowuje si(cid:7) tak, jakby regu(cid:5)y pracy w szpitalu go nie obowi(cid:2)zywa(cid:5)y.
Chase: Rezonans b(cid:7)dzie za 20 minut. Foreman mówi, (cid:8)e wcze(cid:3)niej si(cid:7) nie da(cid:5)o.
House: Ucz(cid:7) was k(cid:5)ama(cid:4), oszukiwa(cid:4) i kra(cid:3)(cid:4), a ledwo si(cid:7) obróc(cid:7), ju(cid:8) czekacie
w kolejce?
— „Failure to Communicate”
Przekonania i motywy innych ludzi nic dla House’a nie znacz(cid:2). W odcinku „Living
the Dream” House chce porówna(cid:4) reakcj(cid:7) pacjenta na alkohol z reakcj(cid:2) osoby pij(cid:2)cej
i abstynenta. Szybko decyduje, (cid:8)e w eksperymencie udzia(cid:5) we(cid:9)mie Jeffrey Cole, po-
niewa(cid:8) jest mormonem i nigdy nie pije. Ponadto w prawie ka(cid:8)dym odcinku House
nak(cid:5)ania cz(cid:5)onków zespo(cid:5)u do w(cid:5)amywania si(cid:7) do mieszka(cid:6) pacjentów w poszukiwaniu
narkotyków, zarazków lub innych sekretów. Aby osi(cid:2)gn(cid:2)(cid:4) cel, House zrobi wszystko
— a przy okazji zmusi do tego zespó(cid:5).
W odcinku „Son of a Coma Guy” pacjent pozostaje w stanie (cid:3)pi(cid:2)czki, ale tymcza-
sowo odzyskuje przytomno(cid:3)(cid:4). Jego syn cierpi na chorob(cid:7) serca. House nak(cid:5)ania ojca,
aby pope(cid:5)ni(cid:5) samobójstwo, co pozwoli przeszczepi(cid:4) jego serce synowi i uratowa(cid:4) temu
ostatniemu (cid:8)ycie. S(cid:2) to przyk(cid:5)ady zachowa(cid:6) wp(cid:5)ywowej osoby, która w d(cid:2)(cid:8)eniu do celu
185
JORIS LAMMERS I ANNE GAST
nie uwzgl(cid:7)dnia zastrze(cid:8)e(cid:6) i praw innych ludzi. Pot(cid:7)(cid:8)ne osoby bardzo nie lubi(cid:2), kiedy
nie mog(cid:2) dosta(cid:4) tego, na czym im zale(cid:8)y. W odcinku „Living the Dream” House porywa
gwiazd(cid:7) jego ulubionej telenoweli, Prescription: Passion, poniewa(cid:8) jest przekonany, (cid:8)e
aktor cierpi na ukryt(cid:2), ale zagra(cid:8)aj(cid:2)c(cid:2) (cid:8)yciu chorob(cid:7). Porwanie ma miejsce w okresie
inspekcji przeprowadzanej w szpitalu.
House: Chcesz, aby gwiazda najlepszej telenoweli umar(cid:5)a w twoim szpitalu?
Cuddy: Masz go leczy(cid:4) bez pope(cid:5)niania kolejnych przest(cid:7)pstw.
House: Nie mog(cid:7) pracowa(cid:4), kiedy mam zwi(cid:2)zane r(cid:7)ce!
Potężni ludzie lubią podejmować ryzyko
„Ci(cid:2)gle ryzykuj(cid:7). To jedna z moich najwi(cid:7)kszych wad”
— House w odcinku „Role Model”
Drug(cid:2) uderzaj(cid:2)c(cid:2) cech(cid:2) House’a jest to, (cid:8)e ch(cid:7)tnie podejmuje ryzyko. Ludzie ogólnie
unikaj(cid:2) ryzyka. Wi(cid:7)kszo(cid:3)(cid:4) osób wybiera na przyk(cid:5)ad gwarantowane 50 dolarów ni(cid:8)
50% szans na wygranie 100 dolarów (i 50% szans na brak nagrody). Tak(cid:8)e lekarze po-
winni preferowa(cid:4) bezpieczne rozwi(cid:2)zania. W ko(cid:6)cu ich praca dotyczy zdrowia innych
ludzi — je(cid:3)li próba si(cid:7) nie powiedzie, pacjent mo(cid:8)e straci(cid:4) (cid:8)ycie. Jednak pot(cid:7)(cid:8)ni ludzie
s(cid:2) znacznie mniej wra(cid:8)liwi na pora(cid:8)ki. Ponownie wida(cid:4), (cid:8)e zachowania House’a dobrze
pasuj(cid:2) do opisu ludzi u w(cid:5)adzy. Tak(cid:8)e House lubi podejmowa(cid:4) ryzyko, nawet je(cid:3)li
stawk(cid:2) jest (cid:8)ycie pacjenta.
Cameron: Nie mo(cid:8)na tego stwierdzi(cid:4) bez biopsji.
House: Mo(cid:8)na — zaczniemy j(cid:2) leczy(cid:4). Je(cid:3)li mam racj(cid:7), jej stan si(cid:7) poprawi.
Cameron: A je(cid:3)li nie?
House: Dowiemy si(cid:7) czego(cid:3) innego.
— „Pilot”
To, (cid:8)e zabieg jest ryzykowny, nigdy nie jest dla House’a powodem do rezygnacji
z jego przeprowadzenia. W odcinku „Autopsy” House decyduje si(cid:7) chwilowo u(cid:3)mierci(cid:4),
a nast(cid:7)pnie przywróci(cid:4) do (cid:8)ycia dziewi(cid:7)ciolatk(cid:7). Zamierza wypompowa(cid:4) z niej krew
w celu przeprowadzenia autopsji. Wilson twierdzi, (cid:8)e prawdopodobie(cid:6)stwo powodzenia
jest jak „szansa wygrania na loterii”, co tylko zwi(cid:7)ksza atrakcyjno(cid:3)(cid:4) zabiegu w oczach
House’a, który uwa(cid:8)a, (cid:8)e dla pacjentki jest to jedyna szansa. Jednak lekarze zwykle nie
podejmuj(cid:2) decyzji na podstawie przeczucia, (cid:8)e dane rozwi(cid:2)zanie daje najwi(cid:7)ksze szanse.
W trudnych przypadkach zwykle przestrzegaj(cid:2) okre(cid:3)lonych procedur post(cid:7)powania.
Oddajmy jednak uczciwo(cid:3)(cid:4) House’owi — lecz(cid:2)c pacjentów o tak tajemniczych obja-
wach, nie zawsze mo(cid:8)na stosowa(cid:4) si(cid:7) do standardowych rozwi(cid:2)za(cid:6). Co wi(cid:7)cej, dla wielu
przypadków takie procedury w ogóle nie istniej(cid:2)! Dlatego lekarze musz(cid:2) zawierzy(cid:4)
186