Friedrich Engels: Biyografi

453 Pages·1997·22.543 MB·Turkish

by  Heinrich Gemkow, Horst Bartel, Gerhard Becker, Rolf Dlubek, Erich Kundel, Horst Ullrich

Sorun Yayınları
o
BiriBnasckiı: Kası1m9 97
RusçHaa zırlayaSnBlKaPr-�M·BK i limAlkeard emKioslie ktLi.Ff .İi l:y i(çYoövn etm­en)
Y.PK.a ndeNl.- KY.o lpinsAk.ly.M- aly-sGh.D .O biçk-iV.n V.P altkov-sYk.yA.
StepanovGa. T -arBt.a ko1v9s7k5y) (
AlmanHcaaz ır(ayaMnalraksri:-z LmeninEinzsmt it(üZsKü- SEHDe)i nriGcehm kow
(Ba.şlwnlığ-ıHnodrasB)ta rt-eGlerhaBredc keRro-lfD lubeEkr-icKhu nd-eHlorst
UllriL·h
AlmancRae daksiyHoeni:nH ze lme-rMtartHiunn d-tWolfganJga h-nRosie
Rudic-hWolfgiıSncgh rdöerR-ichaSrpdre l-lnTgaeu b-erWat ltWeirt t(1e 9r7 6)
©YayıHna kk:ı Sorun Yayınları
Bas:k ıKurtiş Matbaacılık
ISBN 97-50-5433-1X
BÜTÜÜNL KELiEŞRÇiiNBL iERRLiE! ŞiN
FriedErnigcehl s
• •
BIYOGRAFI
TürkçÇeeyvreei n:l eOrğÖuzzü gül
Sühe-ySlaal ihaKaya
{)
SorunY ayınları
BaşM usahSiopk aNko .3C/a2ğ alo-ğİlsutan-b3u4l410
Tele:f( o0n2'511210) 8 2 9
Fax:( 021521)90 560

İÇİNDEKİLER
BİRİNCBİA SIKÜ ZERİNE 9
ÖNS ÖZ 13
BÖLÜM
I.
PROLETDEÜRŞ ÜNÜVE RS AVAŞÇISINDINO ÖUŞU 19
ÇocukvleGu ekn çlik 19
BabasıYnazıınh anevseBi ernmdeen K'adtei plik 22
1480Y ıllaAnlnmdaan ya 23
DevriDmecmio kraKsaiynnianğ ında 24
"Wuppaelr'Mtdeaknt aurpD"li.n Çlaet ışma 26
EngelHse'gFieenll esisenfdÇeınk arDdeıvğrıiD mecmio-krSaontuiçkl2 a8r
BerlinM'adtee.r yaDloiğzİrmluAek d ımlar 29
GenAçl manİyliaeşl kiilKeersiinEl nigşevile."s Ö zügrler" 34
"RheiniZsecihteuİ nşgb"ilral iği 36
Mar'xlTaa şnımaİ.ni glterYea'şdaOemkk uil u 37
MateryvaeKl oimzümn izme Geçiş 43
2B.ÖLÜM
BİLİMSDEÜLN AYG ÖRÜŞİÜL KERLİENBİE NİMSEYİŞ 49
ÇaAğç aGnö rüşme 49
"KutAsiallMe a"r,vx eE ngeJİslO'kri tna kYlaıaptşıa 51
AlmanyKao'mdüanP irsotp aganda 54
"ElbeSröyfleelvdl eri" 55
KomünPirsotp agaKnadraşnıılGnaü şçtlıüğkıl er 57
"İngilEtmeerkSeçnı'iıd fDeıu nr umu" 58
Bürksel'de 64,
"GeçrekS"oy saliKzamreSş vaıa şıBmaşal ayış 67
·
"Almİadne joilsoi" 69
3B.ÖLÜM
BİRP ROLETERPYARAT·İ SİKNUİRNLU MASİIÇ İSNAV AŞIM 75
KomünHiasbte rleşme-Komiteleri 75
Weitli"nZga'niana tKkoamrümlniair"z nEilne ştirisi 78
"KrieKgaer'Gşyeıen elge" 79
EngePlasr is'te 82
MarvxeE ngeDlosğ ruBlrialri ğGiinrei yor 87
KomüniBsritllieğİril Knkui rnu ltayı 88
DemokrHaatriekkv eeİt şiHçnai r ekeEtnÖi nnS iflana rında 91
5
"Duestche-sBerlZüeesri tung" 94
YenidPeanr is'te 97
"Komünizimlikne leri" 99
KomüniBsritllieğİrik niiKnnuc riu ltayı 130
KurulAtradyıınnd an fos
"KomüPnairMstatin e isftosu" 160
4B.ÖLÜM
1488'-4D9E VRiAMTEiŞ iNDE 113
Dev-riBmaşilna ngıcı 113
DevriKmecnPita ris'te 151
"KomüPnairsttiA slimnainny ai'sdtaekkil eri" 171
AlmanyDaö'nyüyaşe .n iG aBziert e 191
KomüniBsritlliIeğçrii T nakdteKi okn usuAnndlaakşim azlık1l2a2 r
"NeRuhee inZiesicth"ueun Pngr ogramı 142
DevriSmvacaiş ıOmrıtna sKıönldnaE'.yd leü l rOılayla 192
DıÜşl kelerde 133
..
YenidAenna yuMrathtkae-ümneü nde 163
İşçi KitlKeu rPualrYmotlaiussnıid nain 183
DevriNmeifne ri 104
"NeRuhee inischeK aZpeaittıulnıgş"ıun 142
PfavleBz ad en'SdaevkAailş a nlarında 134
S.B ÖLÜM
DEVRMiiNA RDlNDAN 145
�ngeİlssv içre'de 145
IngilGteörçe 'ye .. 174
"NeRuhee inZiesicthPueon lgi.t isch-ORkeovnuoem"isch1e94
"AlmaKnö ylüSlvaearş ı" 105
TopTlakuı rşM,la akalEelleeşrt,i riler 125
KomüniBsritllieğYrien niidnÖe rng üdenişi 153
DiğÜelrk elDeervirniS mocsliyi astlİelriişykliel er 165
SketercvieKl oimğpel ocKualruşğıa 158
Brili}3ğöilnü nmesi 106
"MısıTurut'kdlau luk" 126
OrtTaaks arımlar 156
"AlmanyDae'vdrvai eKm a rşı-devrim" 176
KomüniBsritllieğri nin Dağılışı 107
6B.ÖLÜM
GERİCİYLIİLKL ARI 173
Manchestyearmş'adaki 173
ArasıSnuSd zaımna yDaons tluk 147
ProlDeetverri mciillieşrkKlioelr eurnimnaP seık ivşet irilm1e67s i
EngelYsaz'aiÇrnal lııklş amraı 197
SömürgecvieUl liuğBseaas lk ıKyaar şı 148
Bliimİsnecle lemeler 168
6
7B.Ö LÜM
17801-883
YenidLeonn draM'adriaxlBn ei l rikte 191
GenKeulru lvdeKa o münarSlfanaıdnan 198
DevriSmnıcıPifa rmtiiA snia rşmiiz?m 205
Prusya-AAslkmDeaernvi l eKtairDnşeeıv riİmşBcçiiir ilçiiğni 213
Mücadele İçinde
"Anti-Dühring" 221
Doğa-BiAlriamşsteılr malar 230
Zoyrı llar 234
Mar'xıÖ nl ümü 240
S.B ÖLÜM
188318-90
"SıBnliıifn Pçrloil etUalruyrsaanlrıaİanns aıl ı" 245
İlailelgYearıninnd a 254
"KapitTaalma"amiylnı cısı 261
ProlSeıtnHeıarfr evkeeD tüin yGaö rüşü 269
DünyaAyçaıD ko,s t Bir Ev 279
IIE.ntaesryno'nniE able si 284
YetmişiYnıcİliç B ilina nço 287
9B.ÖLÜM
19801-985.
MakrsiBsriPt a rPtrio grİaçmiın 293
SliahiaYnaşrmııavn eaS avTaeşh likKeasrişnıe 298
Bir Zafer Alayı 306
İşSçıinı nıMıfünt tefiihktlcieVıyra are 312
YeniB iÇra ğBıenl irtisi 391
HasYtaaat ğvıeÖ lüm 327
NOT 333
EK
KaynavkeDç iap not Açıklamaları 335
Kronoloji 361
İsiDmi zini 375
7

FRİERDİCEHN GELBSYİ OGRAFİ
BİRİBNCAİS KÜIZ EREİ N
YılölnacrKe a rMla r,Fx riedErnigceVhlİ. sL.,e nvibnb. i lvieme ylem
adamlabriıyrnoaıgfni lyearyiınmil gaümnadyeım ailnaSeno ruYanyn ıları
Kolekitb,ifu p rjoes(iKnaiMr alr Bxyi orgfai'yyaiy ımlasdoınkrFtraai)ne, d ­
riEcnhg eBlisyr ofagi'ydiey ayımiagyearlrçeeaişkkrt miştir.
Kolektyifüizmydiüzebz, a ğımvseyı üzz ydüeiz ş çi sıynaınfatıkanivd raın,
anılan-açnaıblaamrvlaıe ky oannu mubyuBl yiao,rg aify'ii lerici-devdrrıci
okurukmauzzaan dırömtaügkrutüra �uunry maktadır.
FriedErnigceBhlyi so gfirnaiyna yımlabniymraa nsııgy,el cai kbmiyiraş ­
'
yıpnr joedsiiDri.ğ yearn dBalini,m sKeolm ünizmmii'ltiann lsaarğılnıı n
"solk"ultşuma alzaidhai nlbuelrainndiınn çiamlaıyşabı ilordr ıtğaıym ad­a
yımlanmtaaszmıa ymlaan yıanpdıal mDıeşvtrıibrmi.cr i irşı lbmaışşatır.
MakrsiKslta sikyiaeprıilna bgeilçdiimTğdüier ,kç çeeyvmer eislkii,m i
önemsloir unolratrçaııynka m adsakı onşıu llamıştır.
TürikyeM'adrek siyzomriuvnme tu e oyreinki üdreent igmeirnçie kleştire­
ceökr gvüekt u rumlnaery daazknıi,yk, o ksbuunl unmaktayız.
Ulusaılf-sSaıln-Eövlrçeenkstseeıl ınh iıaşfrçeik teetoirnii/,hp erdaet­ikte
fnieg ötüerkek;co leyketniifüd reent giemriç eikrleeckşeotkl;e akktliıf,
bilienyclieö,mr ig ütlMeaykrescieskt -PLaerntiin('timesivtza b tiüyrra lnear)
henoülzşu turulamamıştır.
DevrivmeMc air kSsoiKlsa td raorP',al rtilSeoşrmugneiu ab civi elh ayati
bisro ruçnöuznüy mö ntemlerairnaeç dliaalhüriirış e ktienm emiştir.
PartilSeoşrmu'ennç uaö züymö nteümrleetreim beisyroe lnHu aner,k eti­
mizin çid hutyidytuaeğourd ieko/lçioajşlimıka l�auar rıa;M daakr siKslta sik­
leri, ddiesvirapillmtaicılnina avc eag kü venislaiğrllakiy:"ğa Bilci iaKmu ru­
luy"ad a "rMksaizm-LEennstitünisivüze"my" aIc nelemrea-şAtMıerrmkae ­
zig"i bi kurumlar a�resa öckzıo ynluoasl uaü mraemtıişltmıers.i
Bilibmislevglebi i linçlbeuhn amyesadoteri,u çneuş,vi etç loyikö neltü­
kinligkülnedretlmaeeş ıyyaa�n�S ıo_ztcYuaayn ı nlKaorlıte ifkoil muş(tAuyr­
rınbtiılligıçib i ank ıSnırırıOz z:t üIrlke,rY aiycıim cılıSğoırmuımzlıunl uğu,
1895S,o rYuanıy nıl)ar.
9
MakrsiKslta siykalyeırmiık aiymain yayı"nkeavplieitrşaillneiitsnmt e"l er
biçimiknodneukamiyu r,kı ucrau mldaerğkıiinlş isloerruinnl ubliuirğş u­nda
leve oslauhşiMupa krdsaiS,so tlz 'auıannf dkaany naklanmaktadır.
DevrivmeMc air ksSioKslat d ro'bluagrüınonkl,üu mdsüuzze syedyer e­
deinl işkciiild edgvrüeiv ,e ntielokirariy kkn laabruıd nü zeyyedtee orlsui­z
şundaas eboelpm aktadır.
MakrsiKslta sikyiaelrnTiıüznrc kaç çeeyver iylaeyrıenkl abnemraasbıe,­
rinbdiçero hka ysaotriud nagu ü ndeme ta(şYıamypaırknot gardyaıamryı ı,n ­
larsıenç ismıir-alaması-çzeavmviaerrn eilkd asamiayvsobıng,u . ).
FriedErnigcehlT sük'riiyne y'edtee rtianncıaeny mıbşiıl,-e irblemkeeyke r
Bliimsel Koumsütnraiılznamyd'aailnnn K ıazrMclaa r xt'eıbkna şaınnıal ma­
syıa nlışhdğaiı lngederalinm ektedir.
ElimiBzidyeaçkfg,iier nb aşbtuea k siokllmiakk büizre trçeeoo ykra ink­
Iıvşeyı a nıldgagı iydıe rmektedir.
KarMla rxr-iFedErnigcehlt se'opirrnia /tbiibğrüi t ünOdlüarğ.a nüstü yete­
neklsearhebi upk iişkillPerro,l yeatnaBıranğ ımvseDı ezv riPmacrit isinin
Enteyronnaösallç ekte·oliuçşöitmnuü rrulhleemrsaiasnpıibs iıdrza cvuaağ ­
runvae rmişBlureujrvddaiü rş.ü nbüruil kdeier h,a ynaılnn "ıifzlcoazy oöfn'­
leröinnçeiı karimsatke meOkytseKad.M i arr.x E-nFg.e alysnz,ıa mantdea­
orpir/atuiyuğaminl dıerşmısbşii zrm eitrla indır.
Onlabriır lenşotkitraelna r: Üvsezt eükna liyaçerttıee,nn lyeiükkr leekr i,
temizlciekrsleaetrvlieei ,rr iag düeç le;hr eiiryk didiseii n ankmoımşü nistler,
etkviekn a radrelvır imcilerdi.
K.MarxE-nFg.:e K losmünaikrsatd aşillıkğdeıalnyi,a nışamhalnvaıekn ,
mordaelğ erçlaelrıişnk,da inrleınğgıbenin,rl seiirğm iignde isr.
Koleakktlibıfin l,i vneec yilne minö rnbeiğrsiiuncniiba kun miiklii tan,
hayatbloayruPınr coal entıaDnrye avriPmacrsiti i'gnüivne nceksaipnidtea,­
lizimnisna dnoağ,aa yhal,a kaç ikraykrüişznıü a nçüınvğ uaru lmaksaıp ivtea ­
lizmin ddeevğrivişedmi öcmni ü şümlerdlaev aahsşaııynlaaamrt aıalsndııa ­
mış.t.ı r
FriedErnigceKhlo sm,ü ndiisstiv pel ianhe insa akyıgönrnı enğ siunnim uş
biPrr olDeetverri imrKc.oi m'üdnhiüsmta nibzemyiinnriO .d,y alnbıizlciam ­
sel vbeib liglii nçkloennumseu ndaas kdeebrğilililisk,ma ivs,at şr iastviee j
takktoinku sduany deat ençeakllıişy maaplmaırş tır.
GünümüFzrdiee,d Ernigcehol ksu'yiöu zpü mlemMeadkresni,za dmı na
yapılanv ea bkiıllsidamıp şkıı nalncı ikidlb daikrrod pgueşr çekleştirilemez.
Aynız amanbduça e,çr eveMdaekr,s izymoir umlavmeta enoıyrne inki den
üretidmei nökinanüp alıdır.
***
ElimizBydioergkai,fi iki.taeymrkeıil t açpetvarni lBmriiişnttceiimr e.l
kit:Sa SpCBBli imAlkeard eKmoilseiik ntchieaf zırla(nRmuıs1şç7t9a5ı.,r)
10