Table Of Contente-l.#arning
w biznesie
i edukacji
Moim synom - Krzysiowi i Marcinowi -
dzięki którym jestem na bieżąco
z grami komputerowymi
J a c e k W o ź n i a k
e-Learning
w b izn esie
i edukacji
WYDAWNICTWA
AKADEMICKIE
I PROFESJONALNE
Wydawca
Bożena Kućmierowska
Recenzenci
prof. dr hab. Jerzy Kisiclnicki
dr hab. Czesław Szmidt, prof. ALK
Redaktor merytoryczny
Danuta Koperska-Puskarz
Projekt okładki, stron tytułowych i opracowanie typograficzne
Janusz Fajto
Copyright © by Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne Spółka z o
Warszawa 2009
ISBN 978-83-7644-031-6
Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne Spółka z o.o.
Grupa Kapitałowa WSiP S.A.
00-696 Warszawa ul. J. Pankiewicza 3
www.waip.com.pl
Spis treści
W stęp____________________________________________________ 9
CZĘŚĆ PIERWSZA
e-Learning jako narzędzie edukacyjne__________________________ 17
Rozdział 1
Działalność edukacyjna w organizacjach_________________________19
1.1. Tradycyjne rozumienie szkoleń w naukach o zarządzaniu________19
1.2. Dwa rodzaje szkoleń w organizacjach________________________23
1.3. Rozwijanie umiejętności pracowników poprzez
różne rodzaje uczenia____________________________________27
Rozdział 2
e-Learning jako kształcenie na odległość__________________________32
2.1. Sposoby definiowania e-learningu___________________________ 32
2.2. Kształcenie na odległość a samokształcenie - problem certyfikacji
kompetencji_____________________________________________38
2.3. e-Learning jako sposób rozwiązania problemów kształcenia
na odległość____________________________________________ 41
2.4. Motywatory do wykorzystywania narzędzi e-learningowych______ 48
2.5. Motywowanie osób uczących się w kursach e-learningowych
i w szkoleniach tradycyjnych_______________________________54
2.6. Jakie treści wymagają uzupełnienia nauczania e-learningowego
poprzez szkolenia w sali___________________________________58
e-LEARNING W BIZNESIE I EDUKACJI
f
Rozdział 3
Typologie e-learningu ze względu na rodzaje komunikacji________ 63
3.1. Zróżnicowania komunikacyjne w e-learningu_________________ 63
3.2. Trzy typy rozumienia interaktywności w kursie e-learningowym___ 68
3.3. e-Learning trzeciego poziomu a strategie zarządzania wiedzą
w organizacjach_________________________________________ 71
Rozdział 4
Porównanie tradycyjnych i e-learningowych
narzędzi dydaktycznych_____________________________________ 77
4.1. Kwestionariusz autodiagnozy jako narzędzia e-learningu_________ 77
4.2. Wykład i samouczek treści________________________________ 81
4.2.1. Instrukcje___________________________________________ 83
4.2.2. Prezentacja informacji________________________________ 89
4.2.3. Podsumowanie dyskusji grupowej________________________ 95
4.3. Ćwiczenia symulacyjne 99
4.3.1. Definiowanie ćwiczeń symulacyjnych w polskiej literaturze
szkoleniowej_________________________________________ 99
4.3.2. Symulowanie rozmów jako typ ćwiczeń symulacyjnych______ 103
4.3.3. Symulacje stosowane w e-learningu______________________ 108
4.3.4. Symulacje stosowane w e-learningu w polskich
przedsiębiorstwach____________________________________ 112
Rozdział 5
Fazy dojrzewania rynku e-learningu___________________________ 115
5.1 Etapy rozwoju e-learningu w przedsiębiorstwach amerykańskich___ 115
5.2. Uczenie na życzenie i formy jego realizacji____________________ 127
CZĘŚĆ DRUGA
Praktyka e-learningu w Polsce________________________________ 137
Rozdział 1.
Tło - przykłady e-learningu ze sfery niekorporacyjnej___________ 139
Przykład 1. Centrum Edukacji Obywatelskiej (CEO) -
J nauczanie przez działanie___________________________ 139
Spis treści
Przykład 2. Przeciwstawne typy e-learningu na rynku akademickim
w Polsce_________________________________________149
2.1. Polski Uniwersytet Wirtualny (PUW)________________________149
2.2. Typy uniwersytetów internetowych w USA a PUW______________154
2.3. e-Learning jako nowy model kształcenia akademickiego_________161
2.4. Wirtualny Kampus UMCS, czyli oddolne budowanie e-learningu
akademickiego__________________________________________166
Rozdział 2.
Polski e-learning korporacyjny - dostawcy_____________________ 172
Przykład 3. House of Skills____________________________________173
Przykład 4. Wiedzanet_________________________________ ______177
Przykład 5. Smart Education___________________________________182
Przykład 6. MyNetwork Polska________________________________ 185
Przykład 7. Instytut Edukacji Interaktywnej Estakada.pl sp. z o.o._____188
Rozdział 3
Rynek odbiorców szkoleń e-learningowych________________________198
Przykład 8. Telekomunikacja Polska SA_________________________198
8.1. Początki e-learningu______________________________________ 198
8.1.1. Projekt CRM_________________________________________198
8.1.2. Pierwsze projekty szkoleniowe__________________________201
8.1.3. System kompetencyjny jako bodziec do rozwoju szkoleń
e-learningowych______________________________________ 204
8.2. Zarządzanie szkoleniami i współczesność e-learningu
wTPSA_______________________________________________204
Przykład 9. Bank Śląski_____________________________________206
Kursy kompetencyjne______________________________________ 210
Rynek dostawców usług e-learningowych z punktu widzenia
Banku Śląskiego_____________________________________ 212
Przykład 10. X Polska________________________________________212
Podsumowanie
Praktyka e-learningu korporacyjnego w Polsce roku 2008 217
e-LEARMNG W BIZNESIE I EDUKACJI
Konkluzje
Przyszłość wykorzystania narzędzi e-learningowych -
próba prognozy____________________________________________ 228
Załącznik metodologiczny
Metodologia wykorzystywanych w pracy badań terenowych
nad e-learningiem w Polsce______________________________________ 242
1. Wprowadzenie - Uzasadnienie wyboru metodyki badań
terenowych______________________________________________242
2. Cnanktcr wyników badania________________________________ 245
3. Etapy badania___________________________________________247
4. Charakter próby__________________________________________250
5. Założenia i kontekst wywiadów______________________________252
6. Cele i etapy wywiadów pogłębionych_________________________254
7. Autoryzacja______________________________________________255
8. Zestawienie wywiadów - respondenci i firmy___________________258
Literatura 259
Wstęp
Z każdym nowym medium przekazu pojawiają się przewidywania, że
zastąpi ono w procesie nauczania tradycyjny sposób pracy. Edison
prorokował taką rolę filmowi, tak myślano o nauczaniu telewizyjnym, zaś
obecnie coraz częściej pojawiają się takie głosy dotyczące nauczania przez
internet. Używane naprzemiennie terminy, takie jak e-edukacja, komputero
we nauczanie na odległość, e-learning, nauczanie przez internet, nauczanie
wspomagane komputerowo, nietradycyjne szkolenia - sugerują falę nowych
metod, wykorzystujących narzędzia komputerowe do szkolenia i obiecują
cych stworzenie nowej jakości w edukacji. Terminy te wyrosły z konieczno
ści nazwania zastosowania technologii teleinformatycznych w działalności
edukacyjnej i ich wielość jest częściowo odbiciem szybkich zmian w tej
technologii. Łączy je jednak oczekiwanie, że - tak jak stało to się i w in
nych obszarach działalności społecznej - również i w edukacji zastosowanie
informatyki zaowocuje poszerzeniem możliwości działania oraz tak dale
ce idącymi zmianami w sposobach jego realizowania, że należy spodzie
wać się rewolucyjnego przełomu. Oczekiwanie to wydawało się naturalne,
gdyż współbrzmiało z charakterem rewolucji, jaką wywołały zmiany, łączo
ne z technologią teleinformatyczną, w innych sferach życia społecznego. v-----9
e-LEARNING W BIZNESIE I EDUKACJI
Współwystępujące z zastosowaniem różnych technologi informatycznych,
inne zjawiska, takie jak wydłużenie się życia ludzkiego, coraz większe wy
korzystywanie wyspecjalizowanych informacji w procesach gospodarczych
i ich zapleczu oraz zwiększenie się globalnej społeczności osób tworzących
i wykorzystujących wiedzę w działalności praktycznej, dostarczyło bodźców
do działania w sposób wykraczający poza tradycyjne rozwiązania.
W sferze edukacyjnej można dostrzec, że postulat ciągłego ucze
nia się i konieczność rozwijania kwalifikacji przez całe życie, spowodował
wzrost znaczenia szkoleń i edukacji, realizowanej poza biograficznie pod
stawowym cyklem kształcenia wprowadzającego w dorosłość. Te nietrady-
cyjne formy kształcenia mają na celu rozwijanie potencjału osób, które już
kompetentnie wykonują swoją pracę. Ta sfera działalności edukacyjnej, aby
realizować swoje cele, powinna starać się uwzględnić nie tylko potrzeby me
rytoryczne dydaktyki adresowanej do osób dorosłych, ale też organizacyjne
i logistyczne uwarunkowania zglobalizowanego społeczeństwa. Nauczanie
na odległość wydaje się być idealnie dostosowane do potrzeb osób, rozpro
szonych przestrzennie i nastawionych na własną karierę, o zróżnicowanych
drogach życiowych, kompetencjach zawodowych i cywilizacyjnych, które
chcą poprzez zdobyte informacje rozwiązać konkretne problemy w pracy
zawodowej, czy uzupełnić kompetencje, aby zwiększyć swoją sprawność
w działaniach praktycznych. Jednak stosowanie metod nauczania na od
ległość okazało się na tyle mało efektywne, że dopiero rozpowszechnienie
się nauczania wspomaganego komputerowo, pozwoliło przekroczyć szereg
jego słabości i stworzyło nadzieję na faktyczne wykorzystanie potencjalnej
możliwości samodzielnego uczenia się w dowolnym czasie i miejscu. Próby
wykorzystywania technologii nauczania wspomaganego komputerowo do
realizowania celów tradycyjnego nauczania na odległość sięgają lat 80. XX
wieku i można uważać, że ujawniły większość potencjału, jaki ten typ edu
kowania niesie.
Jednocześnie nowe możliwości komunikacyjne, stworzone przez
sieci internetowe, pozwoliły oczekiwać niestandardowych form edukowa
nia, w coraz większym stopniu wykraczających poza tradycyjne wzorce
procesu edukacyjnego. Nawet najprostsze wykorzystywanie zapisu dialogu
w postaci czatów do uczenia się od partnerów dyskusji wydaje się nie mieć
precedensów w tradycyjnych wzorcach nauczania, zaś wspólnoty społecz-
nościowe w internecie wykraczają poza tradycyjne formy kontaktów pomię
dzy ludźmi. Różnorodne nowe zjawiska uczenia się wspomaganego telein-
y formatycznie, które w rzeczywistości szkoleniowej określa się całościowo
