BAZI ARPA ÇEŞİTLERİNDE BORUN BÜYÜME ve GELİŞME ÜZERİNE ETKİLERİ

59 Pages·2005·0.41 MB·Turkish

1

EGE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
(YÜKSEK LİSANS TEZİ)

BAZI ARPA ÇEŞİTLERİNDE BORUN BÜYÜME ve
GELİŞME ÜZERİNE ETKİLERİ

Muavviz AYVAZ
Biyoloji Anabilim Dalı
Bilim Dalı Kodu: 401.03.00
Sunuş Tarihi: 08/07/2002

Tez Yöneticisi: Prof. Dr. Avni GÜVEN

Bornova-İZMİR
2
3
Sayın Muavviz AYVAZ tarafından YÜKSEK LİSANS TEZİ olarak sunulan
“Bazı Arpa Çeşitlerinde Borun Büyüme ve Gelişme Üzerine Etkileri” adlı
bu çalışma, “Lisanüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği”nin 12. madde (c) ve
(d) bentleri ve Enstitü yönergesinin ilgili hükümleri dikkate alınarak
tarafımızdan değerlendirilmiş olup yapılan sözlü savunma sınavında aday
.............. not ile başarılı bulunmuştur. Bu nedenle Muavviz AYVAZ’ın
sunduğu metnin yüksek lisans tezi olarak kabulüne oy ................ ile karar
verilmiştir.

8 Temmuz 2002

Jüri Başkanı: Prof.Dr.Avni Güven....................................
Üye: Prof .Dr.Aynur Gürel................................................
Üye: Yrd.Doç.Dr. Meliha Gemici......................................

Bu tezin kabulü, Fen Bilimleri Enstitüsü Yönetim Kurulu’nun
...../..../........ gün ve .............. sayılı kararı ile onaylanmıştır.

Süleyman BORUZANLI Prof.Dr.Emür Henden
Enstitü Sekreteri Enstitü Müdürü
4
ÖZET

BAZI ARPA ÇEŞİTLERİNDE BORUN BÜYÜME ve GELİŞME
ÜZERİNE ETKİLERİ

AYVAZ, Muavviz
Yüksek Lisans Tezi, Biyoloji Anabilim Dalı
Tez Yöneticisi: Prof. Dr. Avni Güven
Temmuz 2002, 45 sayfa

Bu çalışmada ülkemiz topraklarında tarımı yapılan Hordeum vulgare
L. cv. Efes 98, Hordeum vulgare L. cv. Vamık Hoca çeşitleri materyal olarak
kullanılmıştır. Her iki bitki çeşidi, borsuz ve 3 farklı bor konsantrasyonu
içeren (1 ppm, 10 ppm, 20 ppm) Hoagland besin çözeltisi ile hazırlanan su
kültüründe yetiştirilmiştir. Hazırlanan kültürler 4 hafta süresince 24 oC
sıcaklık ve 16 saat fotoperiot koşullarındaki iklim odasında büyümeye
bırakılmıştır. 4. Hafta sonunda hasat edilen farklı uygulama gruplarındaki
bitkilerde, kök ve gövde uzunluğu, yaş ve kuru ağırlık miktarı, endogen IAA
ve ABA içeriği, fotosentetik pigment (klorofil a, klorofil b, karotenoid)
miktarları ve suda çözünen total protein miktarı analizleri yapılmıştır.

Elde edilen verilere göre, borsuz Hoagland besin çözeltisinde
yetiştirilen bitkilerin, borlu ortamlarda yetiştirilenlere göre, daha fazla
endogen IAA ve ABA ile fotosentetik pigment içeriğine sahip olduğu
bulunmuştur. 10 ppm ve 20 ppm toksik bor uygulamasına maruz kalan
bitkilerde yaş ağırlık ve kök uzunluğu azalmaktadır. Artan bor
konsantrasyonları, her iki arpa çeşidinde de IAA ve ABA hormon içeriği ile
fotosentetik pigment miktarlarının giderek azalmasına, suda çözünebilir total
protein miktarının ise artışına neden olmaktadır.

Yapılan analizlerden elde edilen bulgulara göre, Efes 98 kültür çeşidi
Vamık Hoca çeşidine göre, toksik bor konsantrasyonlarından daha az
etkilenmekte ve kontrollü koşullar altında bora karşı daha toleranslı
görülmektedir.

Anahtar Kelimeler: Hordeum vulgare L., Bor, Indol-3-asetik asit (IAA),
Absisik asit (ABA), Fotosentetik Pigment.
5
6

ABSTRACT

EFFECTS of BORON on GROWTH and DEVELOPMENT of
SOME BARLEY CULTIVARS

AYVAZ, Muavviz
M.Sc. Thesis, Biology Department
Supervisor: Prof. Dr. Avni Güven
July 2002, 45 pages

In this study, Hordeum vulgare L. cv. Efes 98 and Hordeum vulgare L.
cv.Vamık Hoca which are cultivated in our country were used as a study
materials. Both of the cultivars were grown in water culture, prepared with
Hoagland nutrient solution, containing no boron and 3 different boron
concentrations (1ppm, 10ppm, 20 ppm). The cultures were let to grow under
the conditions of 16 hour photoperiod and at 24 oC temperature in growth
chamber, for four weeks. Plants in different application groups harvested at
the end of the 4th week; root-stem length, dry-fresh weight content, endogen
IAA and ABA content, photosynthetic pigment (chlorophyll a, chlorophyll b,
carotenoid) content, total protein content, analyses were carried out.

According to the obtained data, it was found that the plants grown in no
boron Hoagland nutrient solution contains more endogen IAA, ABA and
photosynthetic pigment contents than grown in boron media. The plants
subjected to the 10 ppm and 20ppm, toxic boron application show a
decreasing fresh weight and root lenghth. Increasing boron concentrations
cause a decrease in IAA and ABA hormone contents, on the other hand, an
increase in water soluble total protein content in both of the cultivars.

According to the results of the analyses, Efes 98 cultivar is less
affected form toxic boron concentrations than those of Vamık Hoca cultivar,
and more tolerant to boron under controlled conditions.

Key Words: Hordeum vulgare L., Boron, Indol-3-acetic-acid (IAA), Abscisic
acid (ABA), Photosynthetic Pigment.
7
8

TEŞEKKÜR

Yüksek Lisans tez çalışmamın konu şeçiminden, tez yazımına kadar
değerli zaman ve yönlendirmelerini benden esirgemeyen sayın hocam Prof.
Dr. Avni Güven’e kalpten teşekkür ederim.

Çalışmalarım sırasında yardım ve desteklerini gördüğüm sayın hocam
Yrd. Doç. Dr. Meliha Gemici’ye, Dr. Lale Aktaş’a, Dr. Aykut Güvensen’e,
Yük. Biyolog Bengü Değirmenci’ye, Yük. Biyolog Aylin Dereboylu’ya,
Biyolog Dilek Ünal’a, maddi manevi her türlü desteği benden esirgemeyen
değerli aileme, ayrıca tüm imkanlarında yararlandığım Ege Üniversitesi, Fen
Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Botanik Anabilim Dalı şahsında tüm herkese çok
teşekkür ederim.
9
10
İÇİNDEKİLER
Sayfa No

ÖZET..................................................................................................................V

ABSTRACT....................................................................................................VII

TEŞEKKÜR.....................................................................................................IX

ÇİZELGELER DİZİNİ...................................................................................XIII

ŞEKİLLER DİZİNİ.......................................................................................XIV

1.GİRİŞ................................................................................................................1

1.1. Bor ve Tanımı...............................................................................................1
1.2. Borun Organik Yapılarla Oluşturduğu Bileşikler.........................................3
1.3. Bor Toksisitesi..............................................................................................4
1.3.1. Toksisite Belirtileri....................................................................................4
1.3.2. Toksisitede Genetik Varyabilitenin Rolü..................................................5
1.4. Bor’un Metabolizma Üzerine Etkileri..........................................................5
1.4.1. Fenol Metabolizması, Oksin (IAA) ve Doku farklılaşması......................5
1.4.2. Membranlar ..............................................................................................8
1.4.3. Kök Uzaması ve Nükleik Asit Metabolizması........................................10
1.4.4. Polen Çimlenmesi ve Polen Tüpü Büyümesi .........................................11
1.4.5. Karbohidrat ve Protein Metabolizması....................................................12

2. MATERYAL ve YÖNTEM..........................................................................13

2.1. Materyalin Yetiştirilmesi ve Uygulama.....................................................13
2.2. Bitkide Ağırlık ve Uzunluk Ölçümleri.......................................................14
2.3. Bitki Hormon (IAA ve ABA) Analizleri....................................................14
2.3.1. IAA ve ABA’nın ekstraksiyonu.............................................................14
2.3.2. İnce Tabaka Kromatografisi (TLC) ........................................................14
2.3.3. Ekstraklardaki IAA ve ABA’nın Kantitatif Tayini.................................15
2.4. Fotosentetik Pigment Ekstraksiyonu ve Kantitatif Tayini..........................15
2.4.1. Klorofil Pigmetleri Ekstraksiyonu...........................................................15
2.4.2. Klorofil Pigment Miktarları Tayini.........................................................16
2.4.3. Karotenoid Miktarı Tayini.......................................................................16
2.5. Protein Miktarı Tayini................................................................................16
2.5.1. Bitkisel Materyalden Protein Ekstraksiyonu...........................................16