Allerji Hastalıklarında Yeni Ufuklar - A. Fuat Kalyoncu

465 Pages·2015·55.39 MB·Turkish

Allerji Hastal1klar1nda
Yeni Ufuklar
Çocuk ve Ast1m ve
Erişkinde
Allerji Hastaliklari
Editör
Prof. Dr. A. Fuat KAL YONC U
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi
Anabilim
Göğüs Hastalıkları Dalı
Erişkin Allerji Ünitesi
GÜNEŞ TIP KiTABEVLERi
Allerji Hastalıklarında Yeni Ufuklar
Çocuk ve Erişkinde ve Astım Allerji Hastalıkları
Bu Kitabın her türlü yayın hakkı Güneş Tıp Kitabevleri ltd. Şti.'ne aittir. Yazılı olarak
izin alınmadan ve kaynak gösterilmeden kısmen veya tamamen kopya edilemez; fotokopi,
teksir, baskı ve diğer yollarla çoğaltılamaz.
Copyright© 201 O
ISBN: 978-97S-277-288-S
Yay~rıcı ve Genel Yayın Yönetmeni: Murat Yılmaz
Genel Yayın Yönetmeni Yardımcısı: Polat Yılmaz
Yayın Danışmanı: Al i Aktaş
Uluslararası ilişkiler ve Yabancı Dil Editörü: Dr. Ali Sedat Törel
Yayın Koordinatörü: Nuran Karacan
Kurumsal iletişim Sorumlusu: Ayşegül Şahin
Dizgi -Düzenleme: Ümit Saçı
Kapak Tasarımı: ihsan Ağın
Baskı: Ayrıntı Basımevi - ivcdik Organize Sanayi Bölgesi
28. Cad. 770 Sok. No: 1O S -A üstim/ANKARA
Telefon: [phone] SS 90-91 -92 • Faks: (0312) 394 SS 94
UYARI
Medikal bilgiler sürekli değişmekte ve yenilenmektedir. Standart güvenlik uygulamaları
dikkate alınmalı, yeni araştırmalar ve klinik tecrübeler ışığında tedavilerde ve ilaç uygu
lamalarındaki değişikliklerin gerekli olabileceği bilinmelidir. Okuyuculara ilaçlar hakkında
üretici firma tarafından sağlanan ilaca ait en son ürün bilgilerini, dozaj ve uygulama şe­
killerini ve kontrendikasyonlan kontrol etmeleri tavsiye edilir. Her hasta için en iyi tedavi
şeklini ve en doğru ilaçları ve dozlarını belirlemek uygulamayı yapan hekimin sorumlulu
ğundadır. Yayıncı ve editörler bu yayından dolayı meydana gelebilecek hastaya ve ekip
manlara ait herhangi bir zarar veya hasardan sorumlu değildir.
GENEL OACITIM
GÜNEŞ TIP KİTABEYLERİ
ANKARA İSTANBUL KOŞUYOLU ŞUBE
M. Rauf İnan Sokak No:3 G;ızeteciler Sitesi S;ıglam Fikir Sok;ık Koşuyolu Caddesi No: 51/1
06410 Sıhhiye/ Ankara No: 7/2 Esentepe/Istanbul Koşuyolu-Kadı köy /lst<ınbu l
Tek t0312) 431 14 85 • 435 ı ı 9ı-92 Td(02ı2)3568743 Tci&Fakso (02ı6) 546 03 47
Fakso (0312) 435 84 23 Fakso (02ı2) 356 87 44
www.guneskitabevi.coın
,nfo@g(icvi.com
••
On söz
Allerji hastalıkları ve astım tıbbın en popüler konularıdır. Dünya
mızın değişen çevre ve yaşam koşulları bu grup hastalığın giderek
artmakta olduğunu göstermektedir. Bu alanda sıklıkla yeni görüşler,
yeni tanı ve tedavi metodları tanımlanmakta, ilerlemeler olmaktadır.
Kamuoyu da bu hastalıklarla ilgilidir, güncel medyada sık sık alleqi
hastalıkları ve astım konusunda haberler verilmektedir. Uluslararası
bilim indekslerine bu alanlarda giren dergi ve araştırma sayılarında
önemli boyutta artış yaşanmaktadır. Daha önce 1999 yılında
hazırlanan bu derleme kitabın ilk baskısı, kısa sürede tükenmişti.
Günümüzde geçerli olan bilgiler ışığında aynı kitap, yazar arkadaşlarımın
ortak emekleri ile yeniden hazırlanmıştır. Yazarlar bölümleri kendi
bakış açılarından değerlendirerek hazırladıklarından, yazılar arasında
bazı tekrar ve farklılıklar olabilir.
Kitabın yazımı ve basımında emeği geçen herkese içten teşekkür
ediyor ve okuyan nıeslekdaşlarıma yararlı bir kaynak sunmanın
mutluluğunu yaşıyorum.
Prof. Dr. A. Fuat Kalyoncu
iii

Yazarlar
Doç. Dr. Öznur ABADOGLU Uzın. Dr. Ferda ÖNER ERKEKOL
Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi
Göğüs Hastalıklan Anabilim Dalı Göğüs Hastalıklan Anabilim Dalı
Allerjik Hastalıklar Bilim Dalı Allerjik Hastalıklar Bilim Dalı
Doç. Dr. Arzu BAKlRTAŞ Doç. Dr. Okan GÜLBAHAR
Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi
Çowk Allerji ve Astım Bilim Dalı
Iç Hastalıklan Anabilim Dalı
Prof. Dr. Hasan BAYRAM
Allerji ve Klinik lmmünoloji
Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi
Bilim Dalı
Göğüs Hastalıklan Anabilim Dalı
Dr. Aykut GÜVENSEN
Doç. Dr. Bülent BOZKURT
Ege Üniversitesi Fen Fakültesi
Fatih Üniuersitesi Tıp Fakiiilesi
Biyoloji Böliimii
Göğüs Hastalıklan Anabilim Dalı
Uzın. Dr. Rana IŞIK
Prof. Dr. Reha CENGiZLlER
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakiiliesi
Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakiiliesi
Göğiis Hastalıklan Anabilim Dalı
Çowk Allerji ve Astım Bilim Dalı
Erişkin Allerji Ünitesi
Prof. Dr. Gülfeın E. ÇELİK
Prof. Dr. A. Fuat KAL YON CU
Ankara Üniuersitesi Tıp Fakültesi
Göğiis Hastalıklan Anabilim Dalı Hacettepe O niversitesi Tıp Fakültesi
Allerjik Hastalıklar Bilim Dalı Göğiis Hastalıklan Anabiliın Dalı
Erişkin Allerji Ünitesi
Yrd. Doç. Dr. Serhat ÇELİKEL
Doç. Dr. Gül KARAKAYA
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakiiliesi
Göğiis Hastalıklan Anabilim Dalı Hacettepe Oniversitesi Tıp Fakültesi
Erişkin Allerji Ünitesi Göğiis Hastalıklan Anabilim Dalı
Prof. Dr. Feyzullah ÇETiNKAYA Erişkin Allerji Ünitesi
Doç. Dr. i. Kıvılcım OGUZÜLGEN
Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi
Çocuk Sağlığı ve Hastalıklan Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi
Anabilim Dalı Göğiis Hastalıklan Anabilim Dalı
Doç. Dr. Ahmet Uğur DEMİR Doç. Dr. Kevser ONBAŞI
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakiiliesi Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp
Göğüs Hastalıklan Anabilim Dalı Fakültesi Iç Hastalıklan Anabilim
Prof. Dr. M. Sadık DEMİRSOY Dalı lmmiinoloji Bilim Dalı
Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Prof. Dr. Fadıl ÖZTÜRK
Çocuk Allerji ve Astım Bilim Dalı Ondokuz MayiS Üniversitesi Tıp Fakiiilesi
Doç. Dr. A. Berna DURSUN Çocuk Allerji Bilim Dalı
Atatürk Göğüs Hastalıklan ve Doç. Dr. Cansın SAÇKESEN
Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi
Hastanesi Allerji Ünitesi Çocuk Allerji ve Astım Ünitesi
Prof. Dr. Nihat SAPAN Dr. N ezahat TURFAN
Uludag Üniversitesi Tıp Faklı<tesi Ege Ürıiversitesi Fell Fakültesi
Çowk Allerji ve Astım Bilim Dalı Biyoloji Böliimü
Prof. Dr. Betül Ayşe SIN Prof. Dr. Haluk TÜRKTAŞ
Allkara Ülliversitesi Tıp Fakültesi
Gazi Ülliversitesi Tıp Fakiiliesi
Gögiis Hastalıklan Allabilim Dalı
Göğüs Hastalıklan Allabilim Dalı
Allerjik Hastalıklar Bilim Dalı
Doç. Dr. Hasan YÜKSEL
Dr. Özge U. SOYER
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Celal Bayar Ülliversitesi Tıp Fakültesi
Çowk Allerji ve Astım Üllitesi Çocıık Allerji ve Astım Bilim Dalı
içindekiler
ÖN SÖZ ....................................................................................
ııı
BÖLÜM 1 Havayolu lnflamasyonu ................................................ 1
BÖLÜM 2 Astım ve Allerjide Genetik ......................................... 15
BÖLÜM 3 Astım ve Allerjide Anriinflamatuar
Tedavi Prensipleri ......................................................2 7
BÖLÜM 4 Astım ve Allerji Hastalıklarında
Semptomatik Tedavi Prensipleri .............................. ... 39
BÖLÜM S Astım Tedavisi ........................................................... 59
BÖLÜM 6 Hışıltılı Çocuk .......................................................... 67
BÖLÜM 7 Çocuklarda Astım Tedavisi ........................................ ??
BÖLÜM 8 Allerjen lmmünoterapisi .............................................. 97
BÖLÜM 9 Astım Kampları ...... . . ...................................... 123
BÖLÜM 10 Kadın ve Astım ....................................................... "133
BÖLÜM ll Ilaç Allerjilerine Yaklaşım ....................................... 141
BÖLÜM 12 Penisilin ve Diğer Beta-Laktam
Antibiyotik Allerjileri ............................................... 169
BÖLÜM 13 Gıda Allerjileri .......................................................... 179
BÖLÜM 14 Lateks Allerjisi .......................................................... 193
BÖLÜM lS Ülkemizde Bulunan Aeroallerjenler .......................... 203
BÖLÜM 16 Atopik Dermatit ........................................................ 229
BÖLÜM 17 Ürtiker ve Anjioödem ................................................ 249
BÖLÜM 18 Allerjik Rinit ............................................................ 263
BÖLÜM 19 Nazal Polip ve Analjezik lnroleransı ........................ 283
BÖLÜM 20 Anafilaksi .................................................................. 289
BÖLÜM 21 Arı Allerjisi .............................................................. 325
BÖLÜM 22 Herediter Anjioödem ................................................ 341
BÖLÜM 23 Allerjik Hastalıklar, Astım ve Yaşam Kalitesi .......... 357
BÖLÜM 24 Mikobakteriler ve Allerji .......................................... 373
BÖLÜM 2S Hasta Bina Sendromu .............................................. 383
BÖLÜM 26 Allerji ve Uyku Apne Hastalığı. ................................. 393
BÖLÜM 27 Sigara Bağımlılığı ve Sigara Bırakma ....................... .405
BÖLÜM 28 Allerjik Hastalıkların Tanısında
Deri Testleri ......................................................... .... 413
BÖLÜM 29 Astım ve Alternatif Tedaviler ................................... .421
BÖLÜM 30 Hava Kirliliği ve Astım .......................................... .435
İNDEKS .............................................................................. .453
Astım gelişmiş ülkelerde nüfusun beşte birinde görülen önemli bir
kronik hasralıktır. Solunum yollarında daralma en belirgin özelliği olup
bronkoobstrüksiyon değişik şiddetlerde ve geri dönüşümlüdür. Astımda
hava yolu inflamasyonu artmış inflamatuar hücreler, sitokinler, kemokin
ler, adhezyon molekülleri, enzimler ve reseptörler ile karakterizedir. Bu
inflamasyon akciğerde en belirgin olarak büyük havayollarında ve daha
sonra küçük hava yollarında vardır. Astıında akciğer parankiminde infla
ınasyon yoktur.
Astım hastalarının çoğunluğu atopiktir, yani allerjene özellgE yapımı
vardır. Antijen spesifik lgE varlığı prik deri retleri ile veya in virro ELISA,
RAST ile serumda gösterilebilir. Çocuklarda arapik astım erişkinlere göre
daha yüksek sıklıkra görülür. Non-aropik asrınılılarda hasralık şiddeti sık­
lıkla daha ağır seyreder. Ağır astım, tüm astım içinde yaklaşık %5 oranın­
da görülür ve yüksek dozda inhale anti-astım ilaçlarına yererli yanıt ver
memesi ilc belirgindir.
Çocuklarda astım için en önemli risk faktörü aropiclir. Besin allerjisi
ya da arapik clcrmarirli çocuklarda inhalan allerjenlere karşı duyarlılık
(sensirizasyon) gelişmeden hava yollarında inflamasyon geliştiği ve klini
ğe bu çocukların tekrarlayan vizing ile geldiği bilinmektedir. Öre yandan
non-arapik astımlılardan alınan bronş mukoza biyopsilerinde !gE nıRNA
gösterilmiştir. ı Bu bilgi atopik olmayan astımlılarcla da hava yollarında
lokal !gE yapımı olduğunu gösteren önemli bir çalışmadır. Asrınıda infla
ınasyon sistemik veya lokal Th2 yanıtı ile ortaya çıkmakta ve Th2 immün
yanıtın oluşmasında hava yolları mukozası ile karşılaşan mikroorganiz
malar, allerjenler, sigara ve eliğer non-spesifik havayolu inflaınasyonunu
terikleyen maddeler etkili olmaktadır.
Astımda hava yolları inflaınasyonuncla merkezi rol Th2 hücrelerde
dir. Bu derlemeele allerjenler, Th2 hücrelerin regülasyonunda etkili sito
kinler, kemokinler, epitelyal hücreler, elenciritik hücreler, T hücre alt
grupları, B hücreler ve son bölümele havayolu reınodelingi hakkında bilgi
verilecektir.
Allerjen
Bir proteinin allerjen olabilmesi için iki immünolajik özelliğe sahip ol
ması gerekir. Birincisi proteinin elenciritik hücre, T ve B lenfosit işbirliği ile
sensitizasyon gerçekleştikten sonra !gE yanıtma neden olabilmesi, ikincisi
1